Artikel 16: Geen straf zonder wet; Nulla poena-beginsel

15
Artikel 16
17

Geen feit is strafbaar dan uit kracht van een daaraan voorafgegane wettelijke strafbepaling.


In andere talen:

English

No offence shall be punishable unless it was an offence under the law at the time it was committed.

Français

Nul fait nest punissable quen vertu dune disposition légale antérieure portant pénalité.

Deutsch

Eine Tat kann nur bestraft werden, wenn die Strafbarkeit gesetzlich festgelegt war, bevor die Tat begangen wurde.

Español

Ningún hecho será punible sino en virtud de una sanción penal preceptuada por la ley con anterioridad a la comisión del mismo.

Inhoudsopgave van deze pagina:

1.

Toelichting

Als een gedraging strafbaar wordt gesteld geldt dat alleen vanaf het moment dat de strafbaarstelling is ingegaan. Dus wie een inmiddels strafbaar feit pleegde voordat het strafbaar was, kan niet worden gestrafd.

Additioneel artikel IX i bepaalt dat artikel 16 niet van toepassing is op de oorlogsmisdrijven tegen de menselijkheid, bedoeld in het Besluit Buitengewoon Strafrecht.

2.

Formele toelichting

Geen enkele gedraging mag met terugwerkende kracht strafbaar worden gesteld. Dit beginsel vindt men ook terug in artikel 1, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht.

Additioneel artikel IX i bepaalt dat artikel 16 niet van toepassing is op de oorlogsmisdrijven tegen de menselijkheid, bedoeld in het Besluit Buitengewoon Strafrecht.

3.

In eenvoudig Nederlands

De overheid mag een burger alleen straffen voor zaken die in de wet staan.

Uitleg

De overheid kan je alleen straffen voor zaken die in de wet staan. Dit is een belangrijk principe van onze rechtsstaat. Waarom?

Ten eerste heb je er als burger recht op om vooraf te weten wat wel en niet mag. Daarom moet precies in de wet staan wat niet mag. Staat in de wet dat iets niet mag en je doet het toch, dan mag de rechter je straffen.

Ten tweede mag de rechter je alleen straffen voor iets dat in de wet staat. Anders gezegd, de rechter mag niet zelf bedenken wat strafbaar is. Wat strafbaar is, moet in de wet staan.

Ten derde mag de rechter je ook niet straffen voor iets dat nog niet in de wet stond toen je het deed. De rechter mag je alleen straffen voor iets dat in de wet stond op het moment dat je het deed.

Dit artikel geeft je als burger het recht te weten wat wel en niet mag. Je weet ook waarvoor de overheid je wel en niet kan straffen. En je weet hoe hoog de straf kan zijn.

4.

Achtergronden

5.

Literatuur

Wetenschappelijk

  • Grondrechten en rechtsbescherming in Nederland, P.W.C. Akkermans, C.J. Bax, L.F.M. Verhey, 3e druk, Het recht op een eerlijk proces, blz. 113 t/m 120.
  • De Grondwet onder redactie van P.W.C. Akkermans en A.K. Koekkoek, Artikel 16, blz. 316 t/m 320.

6.

Praktijkvragen

Via de Rijksoverheid komen veel vragen over werken bij de overheid binnen, zoals:

Hebt u een andere vraag? Bel 1400 (U betaalt alleen de gebruikelijke belkosten).

7.

Onderwijsopdrachten

..

8.

Ontwikkeling artikel

1798

Niemand mag beschuldigd of in verzekering genomen worden, dan uit kragt der Wet, in de gevallen, en volgends de wijze, door Haar voorgeschreven. Niemand kan gevonnisd worden, dan na alvoorens wettig te zijn geroepen, en alle de middelen van verdediging te hebben kunnen bezigen, die bij de Wet bepaald zijn. Elk Burger, alzoo opgeroepen, of in verzekering wordende genomen, is verpligt te gehoorzamen.

1983

Geen feit is strafbaar dan uit kracht van een daaraan voorafgegane wettelijke strafbepaling.

1987: art 16, 1995: art 16, 1999: art 16, 2000: art 16, 2002: art 16, 2005: art 16, 2006: art 16, 2008: art 16, 2017: art 16, 2018: art 16, 2022: art 16