Wit-Rus Milinkevich: "Straf het regime, maar open deuren voor mensen"
Alexander Lukashenko, ook wel "de laatste dictator van Europa" genoemd, won in december opnieuw de verkiezingen in Wit-Rusland. Straatprotest en de arrestatie van oppositiefiguren en mensenrechtenactivisten volgden. Wat moet de EU nu doen: nauwere betrekkingen aanbieden in ruil voor democratie en mensenrechten? Of harder optreden tegen een regime dat voortdurend mensenrechten schendt? Wij vroegen Sacharovwinnaar Aliaksandr Milinkevich, deze week op bezoek in het EP, naar zijn kijk op de zaak.
Mijnheer Milinkevich, is er enige hoop op democratische veranderingen na deze verkiezingen, en na het gewelddadig onderdrukken van het protest?
De meest recente gebeurtenissen troffen niet alleen de Wit-Russische bevolking, maar ook Europa en haar leiders. Na de verkiezingen besefte het Lukashenko-regime dat het toch niet zo stevig in zijn schoenen stond als gedacht. Daarom besloten Lukashenko en de zijnen om provocatie te gebruiken in de strijd tegen de oppositie. Deze gelooft trouwens dat het regime zelf de straatrellen heeft opgestoken tijdens de verkiezingsnacht in Minsk, waarna vele mensen werden gearresteerd. Er zitten nog steeds tientallen mensen in de gevangenis!
Maar dit betekent niet dat we zullen opgeven. De huidige situatie in Wit-Rusland lijkt sterk op die in Polen tijdens de jaren tachtig toen de krijgswet van kracht was. Ook de Polen geloofden er niet in dat verandering mogelijk was. Na een paar jaar waren er echter democratische veranderingen voelbaar. Hetzelfde zal in Wit-Rusland gebeuren, hoewel het moeilijk is te voorspellen hoelang het regime het nog zal uithouden.
Welke positie zou de EU moeten innemen ten opzichte van Wit-Rusland? Noch het isoleren van het regime, noch het geven van economische stimuli hebben in het verleden hun vruchten afgeworpen.
Telkens ik het EP bezoek probeer ik de mensen ervan te overtuigen dat een gezamenlijke EU-positie het belangrijkste is. Alle landen moeten op dezelfde lijn zitten. Het regime blijft waakzaam en zal elk meningsverschil gebruiken om de EU-positie te verzwakken.
Wit-Rusland & EU
-
-Ex-sovjetrepubliek met 10 miljoen inwoners, geleid door Alexander Lukashenko sinds 1994. Herkozen met 79,7% van de stemmen op 19 december voor een nieuwe ambtstermijn van 5 jaar. 7 oppositiekandidaten werden gearresteerd, tezamen met tientallen andere burgers.
-
-Sinds 2006 pleit de EU ervoor om de samenwerking te vergroten in ruil voor meer democratie en respect voor mensenrechten. Dit houdt ook het vooruitzicht in van een waar partnerschap met Wit-Rusland in het kader van het Europees nabuurschapsbeleid. Wit-Rusland behoort ook tot de landen van het Oosters Partnerschap van de EU.
-
-Dialoog over mensenrechten aan de gang sinds 2009. Ondanks het gebrek aan vorderingen op dit vlak, heeft de EU haar reisverbod voor Wit-Russische leiders opgeheven.
-
-In maart heeft het EP de pesterijen en discriminatie van de Poolse minderheid streng veroordeeld.
-
-Doodstraf: er zijn berichten over de executie van twee mannen in Minsk, in maart vorig jaar.
-
-Transitroute voor gas: Rusland is met haar energiesubsidies een belangrijke bondgenoot, al zijn er wrijvingen in de betrekkingen tussen beide landen.
Ook mag men niet vergeten om een onderscheid te maken tussen het Wit-Russische regime en de Wit-Russische burgers. Jullie zouden de autoriteiten sancties moeten opleggen. Maar wat betreft de andere Wit-Russen, voor hen zouden jullie de poorten van Europa moeten openstellen. Vandaag is een visum voor een Wit-Rus twee maal zo duur als voor een Oekraïner of een Rus. Er zouden ook meer uitwisselingsprogramma's voor jongeren moeten komen. Het lijkt misschien verrassend, maar de mogelijkheid hebben om te reizen is van cruciaal belang. De meesten van mijn landgenoten hebben Wit-Rusland nooit verlaten, ze weten niet hoe het anders kan. Als ze zouden zien hoe het leven in een EU-lidstaat eruit ziet zouden ze meer vechten voor democratie.
Hoe zit het met de oppositie? Is die verenigd genoeg om het regime te bestrijden? Hoe kan de EU het maatschappelijk middenveld in Wit-Rusland ondersteunen?
De oppositie staat klaar om zich verder in te zetten voor democratie. Er zijn momenten van ontmoediging, zoals na de recente gebeurtenissen waarbij vele mensen in de gevangenis zijn terechtgekomen. Toch beseffen steeds meer mensen dat democratische verandering onontbeerlijk is.
De EU moet alles in het werk stellen om het maatschappelijk middenveld in Wit-Rusland te ondersteunen. Zonder deze organisaties zou niemand protesteren tegen de schendingen van de mensenrechten. De EU moet ook onafhankelijke media een helpende hand bieden. Zij werken vandaag in zeer moeilijke omstandigheden.
In 2006 ontving je van het EP de Sacharovprijs voor de vrijheid van denken. In 2004 ging deze mensenrechtenprijs naar de Wit-Russische vereniging voor journalisten. Heeft deze erkenning voor jou een verschil gemaakt?
Ik ben niet van het type dat met dergelijke prijzen te koop loopt, maar ik moet bekennen dat het heeft geholpen, op verschillende niveaus. Ik zie deze prijs niet als een beloning voor Milinkevich, maar voor de miljoenen mensen die op straat komen en deelnemen aan de protesten. De Sacharovprijs is ook zeer bekend en wordt vaak vermeld op het internet, waar onafhankelijke media gemakkelijker actief kunnen zijn. Het was voor ons zeer belangrijk erkend te worden als een deel van Europa. En het EP heeft ons twee maal gelauwerd, wat betekent dat Europa geïnteresseerd is en kijkt naar wat er in ons land gebeurt.
Ook persoonlijk heeft deze prijs me geholpen. Als het regime me ooit zou arresteren, zullen de media in heel Europa erover berichten. Ik ben beter beschermd dan de gewone burger, bijvoorbeeld een onderwijzer in een klein dorpje die ook voor vrijheid vecht.
REF. : 20110110STO11396
Nadere informatie :