Memorie van toelichting - Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (XV) voor het jaar 1997 - Hoofdinhoud

Deze memorie van toelichting i is onder nr. 2 toegevoegd aan wetsvoorstel 25000 XV - Vaststelling begroting Sociale Zaken en Werkgelegenheid 1997.

Officiële titel	Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (XV) voor het jaar 1997; Memorie van toelichting
Document­datum	17-09-1996
Publicatie­datum	12-03-2009
Nummer	KST16675
Kenmerk	25000 XV, nr. 2
Van	Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 1996–1997

25 000 XV

Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (XV) voor het jaar 1997

Nr. 2

MEMORIE VAN TOELICHTING

Het advies van de Raad van State wordt niet openbaar gemaakt op grond van het bepaalde in artikel 25a, derde lid, onder b, van de Wet op de Raad van State.

mutaties sinds begroting 1996

40

• 1. 

  INLEIDING

In deze toelichting op de begroting wordt ingegaan op datgene dat in 1997 daadwerkelijk zal worden ondernomen in het kader van het beleid van het ministerie en dat leidt tot een beslag op de SZW-middelen. Daarbij is er een samenhang met de Sociale Nota die tegelijk met deze derde begroting van het huidige kabinet verschijnt. In deze nota wordt het beleid op het terrein van Sociale Zaken en Werkgelegenheid onderbouwd, waarbij nadrukkelijk wordt ingespeeld op de maatschappelijke ontwikkelingen. In de Sociale Nota wordt aandacht besteed aan de institutionele vernieuwing: op de terreinen arbeidsmarkt, bijstand en sociale verzekeringen zijn wetsvoorstellen in voorbereiding of al aangenomen, die de uitvoeringsorganisatie beter moeten toerusten voor het bereiken van de werkgelegenheidsdoelstellingen.

Deze grote operaties krijgen ruime aandacht in het algemeen deel op de SZW-begroting. Omdat het een toelichting op de begroting betreft, gaat de aandacht vooral uit naar de financiële aspecten van de institutionele vernieuwing: financiering, bekostiging en begroting. Een terugkerend thema is het leggen van grotere nadruk op prestaties, in combinatie met een grotere beleidsverantwoordelijkheid van de uitvoeringsinstanties.

Deze rode draad is aan de orde voor de beleidsterreinen arbeidsmarkt, sociale verzekeringen en bijstandszaken die in de paragrafen 2 tot en met 4 worden behandeld. Daarna wordt het toezicht(sbeleid) ten aanzien van deze beleidsterreinen behandeld. Dit toezicht is het onderwerp van paragraaf 5. In paragraaf 6 komen enkele (financië le) internationale aspecten op het SZW-terrein aan bod. Ten slotte wordt ingegaan op het departementsbeheer (paragraaf 7), het financieel beheer (paragraaf 8) en het beleid ter bestrijding van misbruik en oneigenlijk gebruik (paragraaf 9). In de laatste paragraaf is er aandacht voor de budgettaire kernontwikkelingen op het begrotingshoofdstuk SZW.

• 2. 

  ARBEIDSMARKT

2.1.  Inleiding

Op drie terreinen van het arbeidsmarktbeleid treedt door een nieuw of gewijzigd wettelijk kader een belangrijke verandering op in de financiële aansturing: het arbeidsvoorzieningsbeleid, de sociale werkvoorziening en het door gemeenten uitgevoerde arbeidsmarktbeleid gericht op langdurig werklozen. Gemeenschappelijke hoofdlijn van de verschillende wijzigingen is een versterking van de relatie tussen de door het Rijk verschafte middelen en de door de verschillende organisaties te leveren prestaties. Hierdoor is het mogelijk de directe bemoeienis van het Rijk met de uitvoering van het beleid te beperken. In de afzonderlijke paragrafen zal nader op de verschillende voorstellen worden ingegaan.

Tevens wordt ingegaan op een nieuw initiatief om de werkgelegenheid voor langdurig werklozen te verruimen: het experiment marktverruiming in de schoonmaakbranche. Ten slotte zal worden ingegaan op de stand van zaken bij de regelingen voor extra werkgelegenheid voor langdurig werklozen.

2.2.  Financiering Arbeidsvoorziening

Nieuwe financiering: splitsing rijksbijdrage en kostentoedeling

Onder de voorwaarde, dat de nieuwe Arbeidsvoorzieningswet,die in juni 1996 door de Tweede Kamer is aangenomen en nu voor behandeling bij de Eerste Kamer ligt, wordt aangenomen, komt er een andere financiering voor de Arbeidsvoorzieningsorganisatie. De huidige lumpsumverdwijnt. In plaats daarvan wordt de rijksbijdrage gesplitst in een basisbijdrage en een prestatiebijdrage. De basisbijdrage is bestemd voor de financiering van de basisdienstverlening (onder andere het geven van informatie en advies, de registratie van werkzoekenden en het bemiddelen naar vacatures) en overige wettelijke taken (onder andere het geven van ontslagvergunningen).

De prestatiebijdrage is bestemd voor de financiering van prestaties ten behoeve van moeilijk plaatsbare werkzoekenden en voor werkgevers ten behoeve van de vervulling van moeilijk vervulbare vacatures. In aanvulling op de prestaties gefinancierd uit de prestatiebijdrage zullen gemeenten en bedrijfsverenigingen extra trajecten voor moeilijk plaatsbare werkzoekenden inkopen uit het inkoopbudget dat hun ter beschikking is gesteld.

Over de dienstverlening die voor de basisbijdrage wordt geleverd en over de prestaties die voor de prestatiebijdrage worden geleverd vindt jaarlijks overleg plaats tussen de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en het Centraal Bestuur voor de Arbeidsvoorziening (CBA).

Voor een onderbouwing van de voor de rijksbijdrage te leveren prestaties, maar ook voor het onderscheid binnen de rijksbijdrage tussen basis- en prestatiebijdrage, is het van belang inzicht te hebben in de kosten van de taken en producten. Dit vereist een adequate financiële administratie. Juist op dit punt moet de Arbeidsvoorzieningsorganisatie nog een aantal aanpassingen doorvoeren. Gelet op de bepalingen van de huidige Arbeidsvoorzieningswetis de administratie immers gebaseerd op uitgaven en verplichtingen en niet op kosten en output. Sinds enige tijd werkt de Arbeidsvoorzieningsorganisatie aan de omzetting van de huidige (comptabele) administratie naar een meer bedrijfseconomische administratie. De invoering van een baten-lastenstelsel heeft reeds plaatsgevonden. Inmiddels wordt gewerkt aan de aanpassing van de administratie aan het onderscheid tussen basis- en prestatiedienstverlening dat in het ondernemingsplan en de nieuwe wet wordt gehanteerd. Bij de voorbereiding van de begroting voor 1998 kan hiervan voor het eerst gebruik worden gemaakt.

De financiering zoals hiervoor beschreven, waarbij een verdeling in een basisbijdrage en een prestatiebijdrage wordt gemaakt, biedt goede perspectieven voor de ontwikkeling van doelmatigheidskengetallen om de prestaties van de Arbeidsvoorzieningsorganisatie te kunnen beoordelen.

Overgangsjaar 1997

¹ De som van de beheers- en beleids-uitgaven is hoger dan de rijksbijdrage. Dit is mogelijk omdat Arbeidsvoorziening ook andere inkomstenbronnen heeft, zoals de inkoopcontracten met sociale diensten en bedrijfsverenigingen, ESF-middelen en inkomsten uit betaalde dienstverlening. De beheersen beleidsuitgaven hebben dus niet alleen betrekking op de diensten die voor de Rijksbijdrage worden verricht, maar ook op de betaalde dienstverlening, de inkoop et cetera.

Het begrotingsjaar 1997 is te beschouwen als een overgangsjaar tussen twee wetgevingsregimes. De begroting en het beleidsplan voor 1997 van de Arbeidsvoorzieningsorganisatie zijn wat indeling en besluitvorming betreft nog gebaseerd op de oude wet. De voorbereiding van de begroting en het beleidsplan 1998, die begin 1997 van start gaat, zal op basis van de nieuwe wet plaats vinden. In het voorjaar van 1997 zullen de minister en het CBA voor het eerst overleggen over de hoofdlijnen van het beleid en over de te verwachten bedragen voor de basis- en de prestatiebijdrage voor 1998. Ook wordt daarbij besproken welke prestaties de arbeidsvoorzieningsorganisatie zal gaan leveren.

In de conceptbegroting 1997 van het CBA is (aan de inkomstenkant) de rijksbijdrage nog als één bedrag opgenomen. De beheersuitgaven zijn begroot op 823 miljoen gulden en de beleidsuitgaven op 596 miljoen gulden (inclusief ESF-middelen die naar derden worden doorgesluisd: 846 miljoen gulden)¹. Bemiddelingsactiviteiten worden zowel uit beleids- als – voor wat de inzet van de Arbeidsvoorzieningsorganisatie zelf betreft – de beheersbudgetten betaald.

Deze bedragen vormen slechts een ruwe indicatie van de wijze waarop in de toekomst de rijksbijdrage in een basis- en een prestatiebijdrage kan worden verdeeld. De beleidsuitgaven kunnen toegerekend worden aan de prestatiedienstverlening, echter ook een deel van de beheerskosten heeft betrekking op de prestatiedienstverlening. Vanaf het begrotingsjaar 1998 zal worden gewerkt met een vorm van integrale kostentoerekening, waardoor de kosten aan het type dienstverlening (basis- of prestatiedienstverlening) kunnen worden toegerekend. Ook is het dan mogelijk de kosten die gemaakt worden voor de betaalde dienstverlening te onderscheiden van de kosten voor de basis- en prestatiedienstverlening. Door de toepassing van deze methode van integrale kostentoerekening aan typen dienstverlening is het mogelijk de hoogte van de basisbijdrage en de prestatiebijdrage te ramen die correspondeert met een bepaald niveau van dienstverlening en van prestaties. In het Landelijk Beleidskader 1997 van de Arbeidsvoorzieningsorganisatie staat, dat op basis van de ervaringen met de kostentoerekening naar productgroepen in het jaar 1995 en het eerste kwartaal 1996, het landelijk benodigd budget voor basisdienstverlening overeen komt met ca. 50% van het in totaliteit aan de RBA’s toegewezen aandeel in de rijksbijdrage. Voor 1997 wordt deze verdeling, ondanks het lagere budget, als indicatieve richtlijn aan de RBA’s meegegeven voor de opstelling van hun begroting.

Gedifferentieerde financiering

Differentiatie in de financiering van de Arbeidsvoorzieningsorganisatie vindt plaats door de splitsing van de rijksbijdrage in de basis- en prestatiebijdrage. Maar ook doordat de Arbeidsvoorzieningsorganisatie andere inkomstenbronnen heeft, zoals de bijdrage uit het Europees Sociaal Fonds, de inkomsten uit de inkoop door de G-19 gemeenten en de bedrijfsverenigingen, en de betaalde dienstverlening. In de ontwerpbegroting voor 1997 van de Arbeidsvoorzieningsorganisatie worden de inkomsten uit de ESF-bijdrage geraamd op 360 miljoen gulden. Dit bedrag wordt grotendeels doorgesluisd naar derden.

De verwerving en besteding van de inkomsten uit de inkoop door de uitkeringsorganen verlopen via de onderhandelingen met de G-19 gemeenten en de bedrijfsverenigingen. 1997 is het tweede jaar dat de Arbeidsvoorzieningsorganisatie en de uitkeringsorganen afspraken maken over de dienstverlening van de Arbeidsvoorzieningsorganisatie. De prestaties die hierbij worden afgesproken, liggen in het verlengde van de landelijke afspraken die de Arbeidsvoorzieningsorganisatie met de minister van SZW maakt. Dit betekent dat de prestaties die de Arbeidsvoorzieningsorganisatie levert voor de inkoopgelden aanvullend zijn op de landelijke prestatietaakstelling. De inkomsten uit de contracten met de G-19 gemeenten en de bedrijfsverenigingen worden voor 1997 geraamd op 90 miljoen gulden.

De Arbeidsvoorzieningsorganisatie verricht daarnaast betaalde activiteiten voor gemeenten op basis van andere gemeentelijke inkomstenbronnen dan de inkoopbudgetten.

De inkomsten uit de betaalde dienstverlening, voor 1997 door de Arbeidsvoorzieningsorganisatie geraamd op 110 miljoen gulden, zijn grotendeels afkomstig van individuele werkgevers.

Door de differentiatie in de financiering van de Arbeidsvoorzieningsorganisatie wordt haar rol als opdrachtnemer en contractpartij verder versterkt. De Arbeidsvoorzieningsorganisatie heeft daarbij te maken met meerdere partijen die als opdrachtgever en financier optreden, zoals de minister van SZW, de (G-19) gemeenten, de bedrijfsverenigingen, de brancheverenigingen en individuele werkgevers.

2.3. Stroomlijning gesubsidieerde arbeid

In de notitie Stroomlijning van gesubsidieerde arbeid¹, een uitvloeisel van het Regeerakkoord, worden de hoofdlijnen geschetst van een herziene Wet Sociale Werkvoorziening(WSW) en de Wet Inschakeling Werkzoekenden(WIW). Het voorstel voor een herziene WSW is bij het parlement ingediend. De WIW zal naar verwachting in het najaar bij het parlement worden ingediend met het oog op in werkingtreding per 1 januari 1998.

HerzieningWSW

De herziening van de WSW betreft vooral de volgende onderdelen: een strakkere omschrijving van de doelgroep van de WSW, de invoering van een onafhankelijke indicatiestelling van kandidaat-werknemers, een verdere normalisering van de arbeidsverhouding en een wijziging van het bekostigingssysteem. In het huidige systeem neemt de gemiddelde vergoeding per arbeidsplaats af, als bij een gegeven WSW-budget op de begroting het aantal WSW-arbeidsplaatsen toeneemt. Door de groei van het aantal arbeidsplaatsen is de gemiddelde (reële) vergoeding per arbeidsplaats de afgelopen jaren gedaald. De herziening houdt ondermeer in dat bij de indicering niet alleen zal worden beoordeeld of de betrokkene op de WSW is aangewezen, maar ook zal worden vastgesteld hoe groot de arbeidshandicap is. Hiertoe zullen drie categorieën (licht, middel en zwaar) worden onderscheiden. In de nieuwe WSW zal de hoogte van de vergoeding per arbeidsplaats afhangen van de ernst van de handicap van de betrokken werknemer.

Na de inwerkingtreding van de herziene wet voert de minister van SZW jaarlijks overleg met de gemeenten over de taakstelling in relatie tot het beschikbare WSW-budget. Naar verwachting kunnen zo de problemen worden voorkomen die ontstaan door een lagere gemiddelde vergoeding per arbeidsplaats. In de herziene WSW wordt tevens de speciale WSW-dienstbetrekking gewijzigd in een arbeidsovereenkomst naar burgerlijk recht. En ten slotte wordt de werkgeversrol bij het arbeidsvoorwaardenoverleg, tot nu toe vervuld door de Minister van SZW, overgedragen aan een representatieve werkgeversorganisatie.

De Wet Inschakeling Werkzoekenden (WIW)

De WIW komt in de plaats van de Jeugdwerkgarantiewet en de Banenpoolregeling. De WIW moet het gemeenten gemakkelijker maken langdurig werklozen en jongeren aan de slag te helpen. De WIW zal worden betaald als een brede doeluitkering vanuit het gemeentelijk Werkfonds. In het Werkfonds, dat wordt opgenomen in de begroting van SZW, wordt een groot aantal geldstromen samengevoegd. Dit betekent ten opzichte van de huidige situatie een aanzienlijke vereenvoudiging in de bekostiging.

Met de beschikbaar te stellen middelen kunnen gemeenten inspanningen financieren om jongeren en langdurig werklozen aan betaalde arbeid te helpen: scholing en activering, detacheringsplaatsen en werkervaringsplaatsen. Vergeleken met de huidige regeling ontstaat er meer bestedings-en beleidsvrijheid voor de gemeenten. Daarnaast wordt een sterkere relatie gelegd tussen prestatie en budget en worden de inspanningen meer gericht op de moeilijkste groepen.

Het kabinet acht het van groot belang dat de gemeenten als uitvoerders van de WIW nauw samenwerken met de uitvoerders van de Kamerstukken II, 1994/95, 24 347, nrs. 1–2.         Arbeidsvoorzieningsweten de Sociale-Verzekeringswetten. Daarom wordt in de WIW een algemene samenwerkingsbepaling opgenomen die vergelijkbaar is met overeenkomstige bepalingen in de nieuwe Algemene Bijstandsweten de Arbeidsvoorzieningswet.

2.4.  Experiment marktverruiming in de schoonmaakbranche

Op 1 juni 1996 is het Experiment marktverruiming in de schoonmaakbranchevan start gegaan. De doelstelling is een verruiming van de markt voor schoonmaakwerk door de vraag naar schoonmaakwerkzaamheden bij particulieren te vergroten. De nieuwe banen moeten ten goede komen aan langdurig werkloze bijstandsgerechtigden.

Werkgevers in de schoonmaakbranche krijgen een tegemoetkoming waardoor het mogelijk is om aan particulieren een uurprijs van vijftien gulden in rekening te brengen. De totale tegemoetkoming bedraagt 18 000 gulden per jaar per arbeidsplaats op basis van een 32-urige werkweek.

Het experiment is op 1 juni 1996 van start gegaan met pilots van zes maanden in drie gemeenten: Rotterdam, Eindhoven en Arnhem. Alle bedrijven die onder de CAO voor de schoonmaak- en glazenwassersbranche vallen, dus ook bedrijven die in andere gemeenten zijn gevestigd, kunnen deelnemen. Gedurende de pilotfase onderzoekt het ministerie van SZW de wijze waarop aan de vraag- en de aanbodzijde wordt gereageerd, zodat duidelijk wordt of en hoe landelijke invoering van het experiment mogelijk is. Tevens is een onderzoek gaande, dat inzicht moet geven in de lange-termijnperspectieven (en de daaraan gekoppelde condities) hoe de markt van de dienstverlening in en rond het huis structureel kan worden gemaakt.

2.5.  Extra inspanningen voor langdurig werklozen

40 000-banenregeling

De arbeidsplaatsen in het kader van de 40 000-banenregeling worden tot stand gebracht in de sector zorg en in de gemeentelijke sfeer.

In het voorjaar van 1996 is de 40 000-banenregeling voor de gemeenten gewijzigd, waardoor in aanvulling op de 31 gemeenten die reeds participeerden, extra arbeidsplaatsen ook aan 17 middelgrote gemeenten met relatief grote sociaal-economische problemen zijn toegewezen. Voor de zorgsector zijn extra banen toegewezen aan met name ziekenhuizen, verpleegtehuizen, verzorgingstehuizen, thuiszorg en gehandicaptenzorg. In 1996 zijn daar nog aan toegevoegd de maatschappelijke opvang en de jeugdzorgvoorzieningen.

Het streven is gericht op realisatie van in totaal 20 000 arbeidsplaatsen aan het eind van dit jaar. Eind 1997 zal dit moeten zijn opgelopen tot 30 000 arbeidsplaatsen en eind 1998 tot 40 000 arbeidsplaatsen.

Experimenten met inzet van uitkeringen

In 1995 is de Subsidieregeling experimenten activering van uitkerings-geldentot stand gekomen. De regeling moet de kansen van langdurig werklozen op de arbeidsmarkt vergroten. Hiervoor wordt hun uitkering ingezet.

Op grond van deze regeling hebben gemeenten en instellingen (zoals uitzendbureaus en werkgeversorganisaties, bedrijfssectoren en arbeidsbureaus) voorstellen ingediend om met rijkssubsidie werkgelegenheidsex-perimenten voor langdurig werklozen uit te voeren. In totaal 63 experimenten zijn goedgekeurd.

Experimenten met behoud van uitkering

Met de inwerkingtreding van de nieuwe Algemene bijstandswet(nAbw) op 1 januari 1996 is het experimenteerartikel 144 van kracht geworden. Dit artikel biedt daartoe aangewezen gemeenten de mogelijkheid om bij wijze van experiment af te wijken van enkele bepalingen van de nAbw. Het doel is vergroting van de effectiviteit van de activerende werking van de nAbw. Deze gemeenten krijgen de mogelijkheid om langdurig werklozen met een zeer grote afstand tot de arbeidsmarkt, met behoud van uitkering, maatschappelijk nuttige activiteiten te laten verrichten. Deze activiteiten kunnen deel uitmaken van een individueel traject naar de arbeidsmarkt. Deelname aan deze activiteiten kan bovendien sociale uitsluiting en isolement voorkomen.

Gemeenten kunnen om een aanwijzing te krijgen, hiertoe een aanvraag indienen. Medio 1996 hadden ca. 40 gemeenten een dergelijke aanvraag ingediend. Inmiddels zijn reeds enkele aanvragen goedgekeurd. Gemeenten hebben tot 1 januari 1997 de tijd om aanvragen in te dienen.

• 3. 

  SOCIALE VERZEKERINGEN

3.1.  Inleiding

De operaties in de sociale verzekeringen, zoals premiedifferentiatie en marktwerking bij arbeidsongeschiktheid, de herziening van de uitvoeringsorganisatie en de invoering van de Algemene Nabestaandenwet, betekenen behalve de directe financiële effecten ook veranderingen in de organisatie van het budgettaire proces in de sociale zekerheid. Dit laatste betreft het financiële proces bij uitvoeringsorganen, administratieve aspecten zoals fondsbeheer en verantwoording, en nieuwe regelingen die uit de begroting worden gefinancierd.

Hieronder zal op deze veranderingen worden ingegaan. Het volumebeleid in de sociale zekerheid wordt in de Sociale Nota nader toegelicht.

3.2.  Financiële aspecten als gevolg van het wetsvoorstel OSV 1997

Het fondsbeheer

In de huidige uitvoeringsorganisatie worden de centrale fondsen beheerd door het TICA en de decentrale fondsen door de bedrijfsverenigingen. In de herziene uitvoeringsorganisatie zullen de bedrijfsverenigingen geen taak meer hebben. De verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de werknemersverzekeringen gaat over op het Landelijk Instituut Sociale Verzekeringen (LISV). Hieronder vallen ook drie begrotings-gefinancierde regelingen: de Toeslagenwet(TW), de Wet Arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong)en de Wet Beperking Inkomensgevolgen Arbeidsongeschiktheidscriteria(Bia). Het LISV zal zowel de centrale als de decentrale fondsen beheren. Daarnaast is er de mogelijkheid van het instellen van sectorraden waarin werkgeversvertegenwoordigers en werknemersvertegenwoordigers zitting hebben. Deze sectorraden hebben een adviserende rol.

De vaststelling van de uitvoeringskosten

De vaststelling van de uitvoeringskosten vindt in de nieuwe uitvoeringsorganisatie plaats langs twee wegen. Het College van Toezicht Sociale Verzekeringen (CTSV) dient voor zijn uitvoeringskosten ter goedkeuring een begroting in bij de minister van SZW, die vervolgens het budget vaststelt.

De uitvoeringskosten van het LISV en de Sociale Verzekeringsbank (SVb) worden gebudgetteerd door het CTSV. Daartoe dienen het LISV en de SVb ter goedkeuring een begroting in bij het CTSV. In de begroting van het LISV wordt rekening gehouden met de kosten van advisering en met enkele andere diensten die de sectorraden aan het LISV leveren. De sectorraden worden dus niet direct gebudgetteerd, maar indirect via het LISV. De uitvoeringskosten van de uitvoeringsinstellingen (UVI’s) vloeien voort uit contracten die jaarlijks met het LISV worden gesloten. In de contracten wordt het totale kostenbedrag opgenomen en wordt vastgelegd welke producten en diensten de UVI’s aan het LISV leveren. De resultaten van de contractonderhandelingen worden voordat het contract wordt afgesloten ter kennisgeving aan het CTSV voorgelegd. Dit betekent dat ook de uitvoeringskosten van de TW, de Wet BIA en de WAJONG, die via de rijksbegroting worden gefinancierd, op deze manier worden vastgesteld.

De begrotingscyclus

De uitvoeringskosten van het CTSV, de SVb en het LISV kunnen wijzigen als gevolg van omstandigheden die tijdens de begrotingsvoorbereiding niet te voorzien waren. Daarom is in deze begrotingscyclus geregeld dat het budget van de uitvoeringskosten kan worden verhoogd door middel van zogeheten suppletore begrotingen.

Ook de UVI’s hebben de mogelijkheid om bij sterk afwijkende omstandigheden aanvullende vergoedingen te vragen bij het LISV. Bijvoorbeeld als er sterke fluctuaties optreden bij de te leveren producten en diensten. In principe wordt echter uitgegaan van vaste tarieven die niet tussentijds worden aangepast.

De financiële verantwoording

Ook de financiële verantwoording wordt aangepast. Hoofdgedachte is dat het onderzoek naar de rechtmatigheid van de uitgaven en de juistheid van de financiële verslaglegging daar plaatsvindt waar de uitgaven worden gedaan. Dit betekent dat de uitvoeringsinstellingen en de SVB hierover verantwoording afleggen.

De uitvoeringsinstelling en de SVB leggen jaarlijks na afloop van een boekjaar aan het CTSV verantwoording af over de (primaire) uitvoering van de sociale zekerheidswetten. Zij doen dit door middel van een afzonderlijke, naar wet verbijzonderde, verantwoordingsrapportage die is voorzien van een verklaring van rechtmatigheid door het bestuur van de uitvoeringsinstelling, dan wel de SVB.

Het LISV legt aan het CTSV verantwoording af over de rechtmatigheid van het beheer van de fondsen en de rechtmatigheid van de eigen uitgaven en ontvangsten. Het LISV doet dit door middel van een afzonderlijke, naar fonds verbijzonderde, verantwoordingsrapportage die is voorzien van een verklaring van rechtmatigheid.

Het CTSV stelt ten slotte een geïntegreerde financiële verantwoording op, verbijzonderd naar sociale zekerheidswet. Vervolgens verzorgt het CTSV een verklaring over de rechtmatigheid per wet en op landelijk niveau. Het geheel wordt aangeboden aan de minister van SZW. Over de inning van premies op landelijk niveau op grond van de Ziekenfondswet verzorgt het CTSV een rechtmatigheidsverklaring aan de Ziekenfondsraad. Bij de opstelling van de verklaring maakt het CTSV gebruik van de verklaringen, bevindingen en onderzoeken van de controle-instanties van de uitvoeringsinstellingen, het LISV, de SVb.

SWI

Belangrijk element van het Kabinetsbeleid is dat de uitvoerders van de werknemersverzekeringen, de sociale diensten en arbeidsbureaus beter gaan samenwerken. Om de samenwerking goed van de grond te tillen heeft het Kabinet een regiegroep van TICA, CBA en VNG ingesteld, de regiegroep Samenwerking Werk en Inkomen (SWI). Op basis van de adviezen van de regiegroep, zal het Kabinet in het begrotingsjaar 1997 de wijze van samenwerking tussen de drie uitvoeringsorganisaties nader invullen. De Sociale Nota, hoofdstuk 3, gaat in op de ontwikkelingen in de samenwerking en de rol die de regiegroep SWI hierbij speelt.

3.3.  Geïntegreerd middelenbeheer

Tot op heden werd steeds separaat naar de diverse geldstromen van de collectieve sector gekeken (met name rijk en sociale verzekeringen), ondanks het feit dat deze stromen een nauwe relatie met elkaar hebben. Door deze partiële benadering resulteert er - bedrijfsmatig bezien - voor de collectieve sector een sub-optimale uitkomst, in het bijzonder wanneer bij een normale rentestructuur gelijktijdig sprake is van uitzettingen met een korte looptijd en leningen met een lange looptijd. Bundeling van geldstromen en middelenbeheer van diverse onderdelen van de collectieve sector (rijk, centrale kassen van de sociale fondsen, andere zelfstandige bestuursorganen) maakt efficiency-winsten mogelijk. Ten eerste kan voor de collectieve sector als geheel een structureel rentevoordeel worden behaald en is minder vermogen nodig, doordat liquiditeiten binnen de collectieve sector worden gesaldeerd. Ten tweede treden schaal- en concentratievoordelen op doordat gelijksoortige activiteiten, die thans bij het rijk, de sociale fondsen en andere zelfstandige bestuursorganen apart worden verricht, worden geconcentreerd bij de schatkist.

De regering wil daarom dat de volksverzekeringsfondsen en de werknemersverzekeringsfondsen een rekening-courant-verhouding met het rijk aangaan, en zal tevens nagaan welke andere zelfstandige bestuursorganen daarvoor in aanmerking komen. Van belang is, dat de beheerders van genoemde fondsen zelf de volledige beschikkingsmacht over de liquide middelen behouden en evenmin wijziging wordt aangebracht in hun verantwoordingsverplichting. De regering zal daarom in goed overleg met de betrokken besturen nagaan hoe langs deze weg de rationalisering van het middelenbeheer in de collectieve sector tot stand kan worden gebracht.

3.4.  Nieuwe arbeidsongeschiktheidsregeling BIA

Om de gevolgen van de strengere WAO-herkeuringen voor oudere werknemers te beperken is op 21 februari 1996 de Tijdelijk Wet Beperking Inkomensgevolgen Arbeidsongeschiktheidscriteria (BIA) in werking getreden. Deze wet werkt terug tot en met 1 januari 1996.

Door de herbeoordeling volgens het nieuwe arbeidsongeschiktheidscriterium (dat geldt sinds 1 augustus 1993) zal een deel van de arbeidsongeschikten de uitkering geheel of gedeeltelijk verliezen (of reeds hebben verloren). In de Wet Bia krijgen een aantal groepen, nadat de maximumduur van hun AAW/WAO-uitkering is verstreken, een vervolguitkering op grond van de WW. Het gaat hier meestal om mensen tussen 45 en 50 jaar die recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering hadden op het moment van de herbeoordeling.

Voorts zullen personen die op 31 december 1986 (de peildatum in het kader van de stelselherziening 1987) 35 jaar of ouder waren en toen reeds recht hadden op een AAW/WAO-uitkering en deze op het moment van herbeoordeling ontvingen, dankzij de Bia onmiddellijk in aanmerking komen voor een Bia-uitkering.

Ook personen die op 1 augustus 1993 vijftig jaar of ouder waren, en voor wie dus niet het nieuwe arbeidsongeschiktheidscriterium gaat gelden, vallen onder de regeling. Indien zij bij een herbeoordeling vanaf die datum de arbeidsongeschiktheidsuitkering (gedeeltelijk) verliezen, krijgen zij na het verstrijken van de maximumduur van de WW recht op uitkering op grond van deze regeling.

Deze uitkering wordt niet aan een maximumduur gebonden, waardoor deze doorloopt tot de eerste dag van de maand waarin de betrokkene 65 jaar wordt.

De volgens de BIA te betalen uitkeringen en de kosten van de uitvoering van die wet worden ten laste gebracht van het Toeslagenfonds. Het Rijk voorziet het Toeslagenfonds van de nodige middelen.

• 4. 

  BIJSTAND EN VOORZIENINGEN

4.1. Bijstandsbeleid in 1997

Op 1 januari 1996 is de nieuwe Algemene bijstandswet(nAbw) in werking getreden. De belangrijkste verandering in deze wet is de nieuwe normensystematiek. De nAbw kent nog maar drie landelijke basisnormen: 50 procent van het nettominimumloon voor alleenstaanden; 70 procent voor alleenstaande ouders; 100 procent voor gehuwden en samenwonenden. De gemeente kan de normen voor alleenstaanden en alleenstaande ouders aanvullen met een toeslag. Daarvoor moet elke gemeente een eigen toeslagenbeleid ontwikkelen, dat moet worden neergelegd in een verordening. Behalve de zorg voor een juiste – rechtmatig verstrekte – uitkering, heeft de nieuwe Bijstandswet tot doel de instroom te beperken en de uitstroom de vergroten.

Met de invoering van de nAbw is de vernieuwing van de bijstand nog niet afgerond.

In de eerste plaats is bijzondere aandacht nodig voor de wijze van financiering van de bijstand. Deze financiering moet beter aansluiten bij de nieuwe verdeling van verantwoordelijkheden en bij de doelstellingen van uitstroombevordering en fraudebestrijding. Gemeenten moeten een groter financieel belang krijgen bij een goede uitvoering van de bijstand. Ten slotte is voor het verbeteren van het financieel beheer van gemeenten extra aandacht nodig voor het debiteurenbeleid.

In de tweede plaats is uiteraard blijvende aandacht nodig voor uitstroombevordering en terugdringing van misbruik en oneigenlijk gebruik van de bijstand. Vooral de verbetering van de gegevensuitwisseling speelt hierbij een rol.

Behalve uitstroombevordering, fraudebestrijding en verbetering van de financieringssystematiek, vereist een aantal andere onderdelen van het bijstandsbeleid bijzondere aandacht in 1997. Dit zijn onder meer: de inkomensvoorziening voor kunstenaars, het beleid voor zelfstandigen, de experimenten met inzet en behoud van uitkering, de kinderopvang, de aanpassingen in de gehandicaptenvoorzieningen.

De rol van de bijstand in de vernieuwing van de uitvoering van sociale zekerheid en arbeidsbemiddeling staat beschreven in de Sociale Nota. Ook de armoedebestrijding komt in deze nota uitgebreid aan bod.

4.2.  Verbetering financieringssystematiek bijstand

Op dit moment kunnen gemeenten 90 procent van de uitkeringslasten bij het Rijk declareren. De overige 10 procent financieren zij uit eigen middelen. Een dergelijke financiële verhouding is niet in overeenstemming met de nieuwe verdeling van verantwoordelijkheden voor de bijstand. In de Invoeringswet Herinrichting Abwis daarom bepaald dat gemeenten vanaf 1999 de door hen verstrekte toeslagen uit eigen middelen moeten financieren. Het toeslagenbudget zal daarvoor geheel naar gemeenten worden overgeheveld. Tot 1999 kunnen gemeenten zowel 90 procent van de basisnormen als 90 procent van de verstrekte toeslagen bij het Rijk declareren. Deze overgangsbepaling berust op de afspraak in het bijstandsakkoord, dat gemeenten drie jaar de tijd krijgen om ervaring op te doen met de nieuwe normensystematiek en het verlenen van toeslagen.

De (wijze van) overheveling van het toeslagenbudget naar gemeenten krijgt dit begrotingsjaar bijzondere aandacht. Daarbij zullen de adviezen van de heroverwegingswerkgroep «Financieringssysteem algemene bijstandswet» een belangrijke rol spelen. Deze werkgroep heeft als taakopdracht om aanpassingsmogelijkheden van de Abw in kaart te brengen die kunnen leiden tot een vergroting van de budgettaire- en bestuurlijke beheersbaarheid, alsmede een doelmatiger uitvoeringsproces. Daaronder valt mede een onderzoek naar de mogelijkheden tot een vergroting van het belang dat gemeenten hebben bij het beheersen van het uitvoeringsproces.

4.3.  Debiteurenbeleid

Het aantal vorderingen van gemeenten op derden (cliënten, ex-cliënten en onderhoudsplichtigen waarop de bijstandsuitkering wordt verhaald) vertoont de laatste jaren een opgaande lijn als gevolg van de verplichting tot terugvordering en verhaal van bijstand door de gemeenten en de intensivering van het handhavingsbeleid, zoals bijvoorbeeld de verwerking van belastingsignalen. Het debiteurenbestand van gemeenten bestaat voor het grootste deel uit fraudeschulden. Deze ontwikkeling kan niet op zijn beloop worden gelaten.

Het kabinet heeft daarom het initiatief genomen om, samen met de gemeenten, te komen tot verruiming van het gemeentelijk incassobeleid en verbetering van de debiteurenadministratie. Ook kunnen gemeenten financieel worden geprikkeld tot een snellere inning van vorderingen. Dit gebeurt uiteraard in overleg met gemeenten. Veel is immers afhankelijk van de vormgeving van het uitvoeringsproces en de prioriteitsstelling binnen het gemeentelijk uitvoeringsbeleid.

Voorts vergemakkelijkt de Wet Boeten, Maatregelen, Terug- en Invordering Sociale Zekerheid¹ de terugvordering. Deze wet treedt voor gemeenten op 1 januari 1997 in werking. De terugvorderingsprocedure wordt hiermee op een aantal punten ingrijpend gewijzigd. Zo wordt aan een terugvorderingsbesluit van het college van Burgemeester en Wethouders een executoriale titel verleend, waardoor gemeenten op eenvoudige wijze tot incasso kunnen over gaan.

4.4.  Uitstroombevordering

Uitstroombevordering is een wezenlijk onderdeel van de nAbw. Het is nog te vroeg om de effecten van de nieuwe wet op het bijstandsvolume, en dus op de bijstandsuitgaven, te kunnen meten. Gemeenten zijn volop bezig om – op grond van de nieuwe wet – het bestaande cliëntenbestand

Wet van 25 april 1996, Stb. 248.                       door te nemen en zogeheten trajectplannen op te stellen. Gemeenten proberen daarnaast de uitstroom te verbeteren door samen te werken met de Arbeidsvoorzieningsorganisatie en met de uitvoeringsinstellingen (zie hiervoor de Sociale Nota 1997).

Om het gemeentelijk activerings- en uitstroombeleid gestructureerd vorm te geven, stellen gemeenten uitstroomplannen op. Daarin wordt ook aangegeven hoe zij samenwerken met Arbeidsvoorziening. Het gaat hierbij om het tot stand brengen van een op de lokale maat toegesneden aanpak, waarbij rekening wordt gehouden met de eigen gemeentelijke problematiek en de kenmerken van het eigen klantenbestand. Het beleidsplan moet door de gemeenteraad worden vastgesteld. Daarmee wordt de lokale politiek expliciet aangesproken op de keuzes met betrekking tot het activeringsbeleid.

4.5.  Gegevensverificatie: Inlichtingenbureau

Belangrijke doelstelling van de nAbw is dat gemeenten de «toegang tot de bijstand» streng bewaken. Daartoe moeten zij de gegevens van de klanten grondig verifië ren. Op grond van de nieuwe wet zijn de mogelijkheden voor sociale diensten om gegevens in te winnen verruimd.

Voor gegevensverificatie en fraudebestrijding is het noodzakelijk dat gemeenten klantgegevens op juistheid kunnen controleren bij andere instanties, zoals de bevolkingsadministratie, de Belastingdienst, de uitvoeringsinstellingen en de studiefinanciering. Door de grote hoeveelheid te controleren data, is geautomatiseerde verwerking nodig. Om die reden is een standaardisatie van het berichtenverkeer dringend gewenst.

Om het gegevensverkeer te faciliteren hebben de VNG en het ministerie van SZW vergevorderde plannen ontwikkeld om een zogeheten Inlichtingenbureau in het leven te roepen, dat landelijk zal gaan opereren. In juni 1996 is in een bestuurlijk overleg met de VNG overeenstemming bereikt over de opzet van het bureau, dat onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten zal ressorteren, waarna de voorbereidingen van start zijn gegaan. Gemeenten kunnen gegevens van cliënten doorsturen naar het Inlichtingenbureau dat ze vergelijkt met de geregistreerde gegevens van andere instanties waarmee gemeenten op grond van artikel 122 nAbw gegevens mogen uitwisselen. De gemeenten ontvangen vervolgens binnen korte tijd bericht van het Inlichtingenbureau of de gegevens overeenstemmen. Voor gemeenten betekent dit zowel een verbetering als een sterke vereenvoudiging en versnelling van de gegevensuitwisseling.

Over het beheer van het Inlichtingenbureau en de financiering daarvan moeten nog nadere afspraken worden gemaakt met de VNG.

4.6.  Zelfstandigen

In 1996 wordt de bijstandverlening aan zelfstandigen geëvalueerd.

Bij de verhoging van het starterskrediet van 25 000 gulden naar 40 000 gulden in 1991 is deze evaluatie aan de Tweede Kamer toegezegd. De evaluatie bevat een kwantitatief onderzoek naar de effectiviteit van deze vorm van bijstandsverlening. Daarnaast richt de evaluatie zich op beleidsmatige aspecten. Centraal staat daarbij op welke manier de uitstroom van uitkeringsgerechtigden naar zelfstandig ondernemerschap bevorderd kan worden. Daarnaast worden de andere vormen van bijstandsverlening geëvalueerd: aan in financiële moeilijkheden verkerende maar wel levensvatbare bedrijven en aan oudere zelfstandigen of zelfstandigen die willen stoppen met werken. De evaluatie wordt betrokken bij het zelfstandigenbeleid van het ministerie. Ook wordt aandacht besteed aan de uitvoeringsproblemen rond bijstand aan zelfstandigen.

In de nota Werkdoor ondernemen¹ zijn drie proefprojecten aangekondigd waarin met de wijze van advisering en begeleiding van onderne-

Kamerstukken II, 1994/95, 24 243, nr. 1.             mende werkzoekenden zal worden geëxperimenteerd. Deze projecten zullen in 1996 van start gaan. Zowel uit de evaluatie als uit de proefprojecten moeten aanbevelingen komen om de bijstandsverlening aan zelfstandigen te verbeteren. Deze zullen zo nodig en mogelijk in 1997 worden verwerkt in een aanpassing van het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen.

4.7.  Wet inkomensvoorziening kunstenaars

Het Kabinet beoogt per 1 januari 1997 een aparte inkomensvoorziening voor kunstenaars in te voeren, de Wet Inkomensvoorziening Kunstenaars (WIK). Deze wet biedt kunstenaars de mogelijkheid gedurende maximaal vier jaar een rendabele beroepspraktijk op te bouwen. Als zij voor deze regeling kiezen, kunnen zij een uitkering voor levensonderhoud krijgen ter hoogte van 60 procent van de bijstandsnorm die op hen van toepassing is. Deze uitkering kunnen zij aanvullen met bijverdiensten tot 115 procent van de bijstandsuitkering, waarbij ze een forfaitair vastgesteld bedrag aan beroepskosten mogen aftrekken. Het opbouwen van de beroepspraktijk wordt onder meer mogelijk gemaakt doordat de kunstenaar niet verplicht is ieder passend werk te aanvaarden, zoals bij de bijstand gebruikelijk is.

Degene voor wie de regeling niet voldoende is om op eigen kracht een beroepspraktijk op te bouwen, kan gebruik maken van reeds bestaande mogelijkheden op het gebied van scholing, individuele trajectbegeleiding, arbeidsbemiddeling en werkervaringsplekken. Daarnaast ontwikkelt het ministerie van OC&W een beleid gericht op het verruimen van de (arbeids)markt voor kunstenaars en op de individuele begeleiding van kunstenaars naar een zelfstandige beroepspraktijk.

Indien kunstenaars geen gebruik maken van de WIK, maar een beroep doen op de Abw, dan gelden voor hen – net als voor iedere bijstandsgerechtigde – de arbeidsverplichtingen van de Abw. Een evaluatie van de WIK zal ongeveer vier jaar na inwerkingtreding van de wet gereed zijn.

4.8.  Gehandicaptenvoorzieningen

Sinds 1994 zijn gemeenten verplicht om op basis van de Wet Voorzieningen Gehandicapten(WVG), woonvoorzieningen, vervoersvoorzieningen en rolstoelen te verlenen aan gehandicapte inwoners. De WVG is onderdeel van een herstructurering van het voorzieningenstelsel. De directe aanleiding hiervan was dat gehandicapten van 65 jaar en ouder recht moesten krijgen op voorzieningen die voorheen op grond van de Algemene Arbeidsongeschiktheidswet(AAW) werden verstrekt aan gehandicapten onder de 65 jaar.

De WVG is gedecentraliseerd en biedt gemeenten mogelijkheden maatwerk te leveren. De openeinde financiering van de AAW is vervangen door een meerjarig vastgestelde toevoeging aan het Gemeentefonds. Deze loopt op van 771 miljoen gulden in 1994 tot circa 1,2 miljard gulden vanaf 1997.

De WVG wordt drie keer geëvalueerd: na één, drie en zes jaar. Uit de eerste evaluatie bleek een aanzienlijke onderbesteding van het WVG-budget in 1994. Op basis van het Kabinetsstandpunt Evaluatie WVG¹ is de eigenbijdrageregeling aangepast ten gunste van de gehandicapten. De mogelijkheden van gemeenten tot het vragen van eigen bijdragen zijn beperkt; slechts als een gehandicapte inwoner een inkomen heeft boven anderhalf maal de bijstandsnormering, kan de gemeente een beperkte eigen bijdrage vragen. Deze mag de zogeheten WVG-draagkracht van de gehandicapte niet overschrijden.

Per 1 januari 1996 is de doelgroep van de WVG uitgebreid met bewoners van AWBZ-instellingen die op grond van de «Regeling sociaal vervoer AWBZ-instellingen» recht hebben gekregen op WVG-

Kamerstukken II, 1995/96, 24 170, nr. 5.             vervoersvoorzieningen. Hiervoor heeft het ministerie een tijdelijke bijdrageregeling ontworpen, die middelen verschaft aan gemeenten die één of meer AWBZ-instellingen binnen hun grenzen hebben. Een deel van de kosten wordt gefinancierd door in 1997 eenmalig een bedrag van 30,8 miljoen gulden te lichten uit het Gemeentefonds.

De tweede WVG-evaluatie moet uitwijzen of na 1997 overheveling van de benodigde middelen voor de Regeling sociaal vervoer AWBZ-instellingennaar het Gemeentefonds mogelijk is. In het najaar 1997 wordt de tweede evaluatie naar de Tweede Kamer gestuurd.

• 5. 

  ONTWIKKELINGEN IN HET EERSTE- EN TWEEDELIJNS-TOEZICHT

5.1.  Inleiding

Na de herinrichting van het ministerie van SZW per 1 januari 1995 is er – naast de functies beleid en uitvoering – een zelfstandige toezichtfunctie gecreëerd met eigen organisatorische eenheden: de Arbeidsinspectie en de directie Toezicht.

Het eerstelijnstoezicht wordt uitgeoefend door de Arbeidsinspectie. Dit type toezicht richt zich direct op arbeidsorganisaties, en heeft drie kernfuncties: – de controle op de toepassing van de wet- en regelgeving op het gebied van arbeidsomstandigheden, arbeidsverhoudingen en arbeidsmarkt; – het gericht volgen en in beeld brengen van de uitvoering van beleid; – het signaleren, op basis van deze gegevens over de uitvoering, van onduidelijkheden of onvolkomenheden in het beleid en de regelgeving.

Het tweedelijnstoezicht wordt uitgevoerd door de directie Toezicht. Het gaat om de volgende taken:

– het vergaren van toezichtinformatie;

– het toetsen van toezichtinformatie aan normen;

– als een negatief oordeel aan de uitvoerder te wijten is, maatregelen nemen om herhaling te voorkomen; als het negatieve oordeel aan de wet- en regelgeving ligt, een signaal afgeven aan de verantwoordelijke voor het beleid;

– het vaststellen of maatregelen het beoogde effect hebben gehad.

Dit toezicht richt zich op de (zelfstandige) bestuursorganen die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van wet- en regelgeving. Voorbeelden hiervan zijn het toezicht op de door de gemeenten in medebewind uitgevoerde wetgeving (zoals de Algemene Bijstandswet), het toezicht op de Arbeidsvoorzieningsorganisatie (arbvowet) en het toezicht op het College voor toezicht sociale verzekeringen (CTSV).

Hierna wordt op de ontwikkeling van zowel het eerste- als tweedelijns-toezicht ingegaan.

5.2.  Eerstelijnstoezicht (Arbeidsinspectie)

Toezicht op arbeidsomstandigheden

De laatste jaren zijn belangrijke veranderingen doorgevoerd in de arbeidsomstandigheden- en ziektewetgeving. Zo zijn werkgevers verplicht een risico-inventarisatie en -evaluatie op te stellen en moeten ze zich aansluiten bij een gecertificeerde arbodienst. Met de forse veranderingen in de ziektewetgeving worden werkgevers nadrukkelijker geconfronteerd met hun eigen arbeidsomstandighedenbeleid. Voor de Arbeidsinspectie biedt dit de mogelijkheid effectiever te opereren en zich te concentreren op misstanden.

Indicatoren voor de Arbeidsinspectie voor een voldoende niveau van arbeidsomstandigheden zijn:

– relatief lage ongevallencijfers;

– relatief laag ziekteverzuim;

– relatief lage WAO-toetreding;

– geringe arboproblematiek;

– aansluiting bij een gecertificeerde arbodienst;

– het ontbreken van signalen (bijvoorbeeld klachten) die op misstanden wijzen.

Als bedrijven op grond van deze indicatoren goed scoren, volstaat de Inspectiedienst met beperkte steekproeven per branche en bij bedrijven met inspecties in de vorm van een quick scan. In alle branches blijft de Arbeidsinspectie haar signaleringsfunctie uitoefenen.

Vanaf 1996 is de Arbomonitor gestart, waarbij de situatie die door inspecteurs in de bedrijven wordt aangetroffen op het gebied van arbeidsomstandigheden meer systematisch in kaart wordt gebracht.

De criteria voor het starten van een onderzoek naar klachten-, ongevallen- of beroepsziekten worden waar nodig verruimd, zeker in de sectoren waar de inspectie zich beperkt tot quick scans. Op die wijze krijgt het ministerie immers indicaties over de werking van het arbozorgsys-teem.

De Arbeidsinspectie voert de aandacht voor risicogroepen op. Hierbij moet gedacht worden aan:

– bedrijven met bijzondere beroepsrisico’s;

– nieuwe arbeidssituaties (thuiswerk; uitbesteding en onderaanneming, kinderarbeid en uitzendarbeid);

– knoeiende bedrijven en sectoren met misstanden en slechte arbeidsomstandigheden.

Toezicht op arbeidsmarkt

De preventie van illegaal werk geschiedt branchegewijs: in vooraf geselecteerde branches is naleving van de Wet Arbeid Vreemdelingen (WAV) een vast punt van aandacht voor alle inspecteurs. Deze preventieve aanpak levert informatie op voor de eigen opsporingsambtenaren en geeft inzicht in het voorkó men van illegale tewerkstelling.

Toezicht op arbeidsverhoudingen

Gedetailleerde regelgeving belemmert zelfwerkzaamheid in bedrijven en maakt het leveren van maatwerk moeizamer. De regelgeving binnen het departement beoogt dan ook vooral kaders te scheppen. Op het terrein van de arbeidsverhoudingen is die lijn al eerder ingezet, en met de inwerkingtreding van de Arbeidstijdenwetnog versterkt. Sociale partners hebben de ruimte gekregen om binnen de kaders van de wet eigen afspraken te maken.

Voor de Arbeidsinspectie betekent dit dat vergunningsverlening, ook vanuit de Rijtijdenwet, een minder prominente plaats inneemt en dat handhaving pas aan de orde is als de kaders worden overschreden.

De Arbeidsinspectie informeert de minister en de beleidsafdelingen van het ministerie over haar bevindingen in bedrijven en instellingen. Dat kan onder andere betrekking hebben op de effectiviteit van de wetgeving en op knelpunten in de uitvoering, alsmede andersoortige afspraken (bijv. met sociale partners). De bevindingen van de Arbeidsinspectie leiden tot informatieproducten, die door de beleidsafdelingen en de bewindslieden worden gebruikt in de beleidsontwikkeling. Belangrijke momenten zijn ook in 1997 weer het voorjaarsoverleg en het najaarsoverleg, waarbij nagegaan wordt in hoeverre uitvoering is gegeven aan eerder gemaakte afspraken. Het monitorprogramma voor 1997 zal eind 1996 worden vastgesteld.

OpsporingsmethodenArbeidsinspectie

De opsporingsbevoegdheden van de Arbeidsinspectie volgen uit de Arbowet, de Wet Arbeid Vreemdelingen, de Arbeidsvoorzieningswet, de Arbeidstijdenweten de Wet Economische Delicten. Het gaat onder meer om het verhoren van getuigen en verdachten, de inbeslagname van zaken die tot bewijs kunnen dienen, het binnentreden in bedrijfsruimten en het vaststellen van de identiteit van getuigen en verdachten. Deze door de Arbeidsinspectie gehanteerde opsporingsmethoden voor het opmaken van een procesverbaal, die uitsluitend plaatsvinden onder regie van het Openbaar Ministerie, zijn in de rapportage van de Enquêtecommissie Opsporingsmethoden niet ter discussie gesteld. Wel wordt naar aanleiding van het commissierapport onder leiding van het ministerie van Justitie de afstemming van het functioneren van diverse Bijzondere Opsporingsdiensten, waaronder de Arbeidsinspectie, bezien.

In een aantal gevallen maakt de Arbeidsinspectie ook gebruik van bevoegdheden genoemd in het Wetboek van Strafvordering. Deze bevoegdheden worden uitsluitend gehanteerd bij opsporingsonderzoeken waarbij het OM het voortouw heeft, zoals die van de Regionale Interdisciplinaire Fraudeteams (RIF’s) in de vier grote steden.

De Arbeidsinspectie continueert de samenwerking met andere diensten zoals de FIOD, de Belastingdienst, uitvoeringsinstellingen en politie. Vooral bij de fraudeopsporing is dit belangrijk, omdat er vaak een samenloop van overtredingen is: van de Vreemdelingenwet, sociale verzekeringswetten, de Belastingwet. Bovendien doet het criminele circuit bij sommige bedrijven zijn intrede. Een goede gegevensuitwisseling is uiteraard cruciaal. Als eerste stap is met bedrijfsverenigingen en belastingdienst een convenant gesloten om tot een adequate uitwisseling van gegevens te komen.

De inzet en doeltreffendheid van de Arbeidsinspectie wordt voor een belangrijk deel bepaald door de samenwerking met Openbaar Ministerie en politie. Hun prioriteitsstelling bepaalt grotendeels de mogelijkheden voor optreden.

Kwaliteit van de bedrijfsvoering

Een optimalisering van het functioneren van de Arbeidsinspectie vraagt om een goede bedrijfsvoering. Door middel van integrale kwaliteitszorg wordt de komende jaren extra aandacht besteed aan het beheer. Kernbegrippen zijn hier:

– sturing op output;

– klantgerichtheid;

– kwaliteitsborging.

De besturingsfilosofie van het departement gaat uit van «sturen op afstand en op hoofdlijnen». Dit betekent dat het accent wordt verlegd van sturing op input naar sturing op output (prestaties tegen bepaalde kosten). Om de efficiëncy te verbeteren wordt ook gestuurd op de verhouding tussen input en output (kosten per eenheid product). De Arbeidsinspectie zal in 1997 proefdraaien met outputsturing. Dat betekent dat soorten producten goed worden afgebakend, de bijdrage van die producten aan de doelen van het departement worden gemeten (prestatie-indicatoren) en de kosten per eenheid product worden bepaald.

In de Memorie van Toelichting op de begroting 1998 zullen de eerste resultaten hiervan worden gepresenteerd.

De Arbeidsinspectie wil een dienst zijn die klantgericht opereert. Alle klantcontacten zijn geïnventariseerd, en vanaf 1997 zal de tevredenheid van de klant worden gemeten. De resultaten hiervan zullen eveneens bij de volgende rijksbegroting worden gepresenteerd.

5.3. Tweedelijnstoezicht (Toezicht)

Ontwikkelingen

Over de in het kader van toezicht in 1995 verrichte activiteiten is verslag gedaan in bijlage 15.

Het tweedelijnstoezicht vindt plaats in een veld dat volop aan verandering onderhevig is. Belangrijke ontwikkelingen zijn, naast de per 1 januari 1996 in werking getreden nieuwe Algemene Bijstandswet, de nieuwe Arbeidsvoorzieningsweten de nieuwe Organisatiewet Sociale Verzekeringen, die naar verwachting per 1 januari 1997 van kracht worden.

Parallel hieraan zijn ontwikkelingen gaande die moeten leiden tot een betere samenwerking in de regio tussen de Arbeidsvoorzieningsorganisatie, de gemeenten en de sociale-verzekeringsorganen. In het SWI-project wordt in 1996 verder gewerkt aan de uitbouw en verdieping van de samenwerking tussen deze bestuursorganen.

De gewijzigde en nog te wijzigen wet- en regelgeving en het ontstaan van samenwerkingsverbanden zullen van invloed zijn op de wijze waarop in 1997 het toezicht gestalte krijgt. Bij het inrichten van het toezicht zal aandacht worden besteed aan: – de toezichtbaarheid van de nieuwe wet- en regelgeving, teneinde vooraf te beoordelen of efficiënt en effectief toezicht op de uitvoering mogelijk is; – aspecten van doelmatigheid en doeltreffendheid, naast het rechtmatigheidsaspect. Bij doelmatigheidstoetsing speelt met name de operationalisering van open normen. Zowel onderzoek naar onderdelen van de onder toezicht staande organisaties, als algemeen onderzoek naar de wijze van toetsing van open normen, staan op het programma; – het verder in de praktijk brengen van het concept van getrapt toezicht. In 1996 zijn de eerste stappen gezet in de ontwikkeling van normen voor dit toezicht. Het gaat onder meer om de eisen aan verantwoordingsinformatie, begrotingen, jaarplannen en jaarverslagen die de onder toezicht staande organisaties leveren. Die normen zullen in 1997 worden ingevoerd en waar nodig worden aangepast aan de praktijk; – de wijze waarop de uitvoering zal worden getoetst. Deze toetsing zal een verantwoorde mix moeten zijn van inhoudelijke toetsen (aan de hand van wettelijke normen), systeemtoetsen (op processen) en outputtoetsen (aan de hand van verantwoordingsinformatie).

Bij de vormgeving van dit alles spelen zaken als zelfsturing door bestuursorganen, kwaliteitszorgsystemen bij bestuursorganen, single auditen single informationeen grote rol. Een belangrijke voorwaarde is dat de ministeriële verantwoordelijkheid gewaarborgd blijft.

Daarom moeten normen, indicatoren en methodieken ontwikkeld worden voor risicoanalyse, single audit, doelmatigheid en doeltreffendheid, kwaliteitszorgsystemen, zelfsturing en onderzoek. Tevens zal aandacht besteed worden aan toezicht op processen die over verschillende actoren lopen, zoals uitstroombeleid in de sociale zekerheidssector en de samenwerking tussen gemeenten en de Arbeidsvoorzieningsorganisatie.

De eerste aanzetten daartoe zijn in 1996 gedaan. Gezien de veelheid aan onderwerpen is afronding van het hoofdkader van beleid in 1997 niet voorzien. Een adequate vormgeving van het tweedelijnstoezicht vergt tijd en is bovendien een zaak van permanent onderhoud.

Toezicht op gemeenten

In het toezicht op de wet- en regelgeving ligt in 1997 het accent op twee sporen. Ten eerste zal intensief onderzoek plaatsvinden naar de actuele stand van zaken in de uitvoering van regelgeving. Ten tweede zal het onderzoek naar de rechtmatigheid van de uitvoering – inclusief het financiële facet – efficiënter en effectiever worden ingericht.

In de onderzoeken naar de actuele uitvoering, ligt de nadruk op de ontwikkelingen in de uitvoering van de nieuwe Algemene Bijstandswet. Een helder en actueel beeld van de uitvoering in afzonderlijke gemeenten draagt bij aan een goed landelijkbeeld. Bovendien geven de onderzoeken gemeenten de gelegenheid tijdig kennis te nemen van eventuele tekortkomingen in hun uitvoering, zodat ze eerder dan voorheen kunnen bijsturen.

Voor het rechtmatigheidsonderzoek worden de nu ontwikkelde systemen van risicoanalyse van de uitvoering en kengetallen verder geoperationaliseerd. Hierdoor zal het toezicht gerichter op vooraf aangewezen risico’s voor de wetshandhaving in de uitvoering kunnen toetsen, en terughoudender opereren waar zich minder risico’s voordoen. Daarnaast wordt de signaleringsfunctie van het toezicht gesystematiseerd, zodat relevante ontwikkelingen in de uitvoering snel in beeld komen.

Het toezicht op de arbeidsvoorzieningsorganisatie

In juni 1996 is de Tweede Kamer akkoord gegaan met de nieuwe arbvowet, die naar verwachting op 1 januari 1997 in werking zal treden. De belangrijkste wijzigingen waar het toezicht op moet inspelen:

• * 

  de nieuwe wet stelt naast rechtmatigheid ook eisen aan de doelmatigheidvan de uitvoering;

• * 

  de nieuwe wet verplicht de arbeidsvoorzieningsorganisatie een kwaliteitszorgsysteem te ontwikkelen en in te voeren;

• * 

  de basisfinanciering van de arbvo-organisatie wordt aangevuld met vormen van prestatiefinanciering. Ook wordt inkoop door gemeenten en bedrijfsverenigingen bij de arbvo-organisatie mogelijk. Beide ontwikkelingen dwingen de arbeidsvoorziening tot ingrijpende veranderingen in de administratieve organisatie en interne controle;

• * 

  het CBA krijgt expliciet de taak toezicht te houden op de RBA’s. SZW zal voor 1 januari 1997 een toezichtsplan opstellen, dat de inrichting van het SZW-toezicht op de arbvo-organisatie verduidelijkt. In 1997 zal naast de toetsing van de verantwoordingsinformatie van de Arbeidsvoorzieningsorganisatie in ieder geval dieper worden ingegaan op de implementatie van het kwaliteitszorgsysteem, de uitvoering van het ESF en de opbouw van het toezicht voor het CBA op de RBB’s.

Het toezicht van SZW op het CTSV

Het kabinet wil de op 1 januari 1995 in werking getreden nieuwe Organisatiewet Sociale verzekeringen(nOSV) per 1 januari 1997 vervangen (het wetsvoorstel OSV 1997). Ook voor het toezicht op de uitvoering van de sociale verzekeringen heeft dit de nodige gevolgen. Voor de operationalisering van het toezicht zijn voorts de aanbevelingen in het rapport «Heel het Radarwerk» (cie. Van Zijl) van belang. Heldere afspraken over communicatie en coördinatie tussen het ministerie en het CTSV,

afstemming van toezichtsbenaderingen en functie en inhoud van de rechtmatigheidsverklaringen zijn zaken die met voorrang aan de orde moeten komen.

In een brief van 23 april 1996 aan de Tweede Kamer heeft het kabinet een aantal nadere overwegingen gegeven ten aanzien van de vormgeving van toezicht op de sociale verzekeringen. Op hoofdlijnen is het beleid als volgt ingericht:

• * 

  het toezicht op de sociale verzekeringen blijft in handen van een onafhankelijk toezichtorgaan: het College van toezicht sociale verzekeringen (CTSV);

• * 

  het CTSV heeft tot taak de rechtmatigheid en doelmatigheid van de uitvoering te controleren en waar nodig corrigerende maatregelen te treffen (corrigerend toezicht);

• * 

  de minister van SZW houdt toezicht op het CTSV;

• * 

  de verantwoordingslijn tussen CTSV en minister van SZW wordt verhelderd;

• * 

  de algemene bevoegdheid van het CTSV om vast te stellen welke besluiten van uitvoeringsorganisaties ter goedkeuring aan het CTSV moeten worden voorgelegd en welke ter kennis van het CTSV moeten worden gebracht, gaat over naar de minister;

• * 

  de regelgevende bevoegdheid van het CTSV wordt beperkt tot het stellen van die regels die noodzakelijk zijn voor het adequaat kunnen uitoefenen van toezicht;

• * 

  de informatietaak van het CTSV gaat over naar het LISV (werknemersverzekeringen) en de Sociale Verzekeringsbank (volksverzekeringen).

Deze visie is nader uitgewerkt in het wetsvoorstel OSV 1997.

In de loop van 1997 wordt een toezichtsplan, dat het toezicht vanuit SZW op het CTSV uitwerkt, opgesteld. Naast toetsing van de reguliere verantwoordingsproducten zal in het bijzonder gekeken worden naar: – de wijze waarop het CTSV toeziet op de invoering van de OSV 1997

door de betrokken organisaties; – de wijze waarop het CTSV de eigen organisatie inricht op het nieuw vorm gegeven wettelijke takenpakket.

Het toezicht van SZW op keurende instanties op het gebied van arbeidsomstandigheden

De minister van SZW houdt toezicht op door hem aangewezen keurende instanties op het gebied van arbeidsomstandigheden. Het betreft hier in de meeste gevallen privaatrechtelijke instellingen, die voor de uitvoering van de desbetreffende taak de status van Zelfstandig Bestuurs Orgaan (ZBO) hebben gekregen.

In 1996 is een toezichtplan gemaakt dat het kader aangeeft voor het toezicht op de instanties die door de minister zijn aangewezen om de in de EU-richtlijnen geregelde keuring of certificatie uit te voeren (de notified bodies).

• 6. 

  INTERNATIONALE ZAKEN

6.1. Inleiding

Nederland is in de eerste helft van 1997 voorzitter van de Europese Unie. In de Sociale Nota wordt ingegaan op de inhoudelijke accenten, de agenda en de te organiseren Informele Sociale Raad en themaconferenties. Hierna worden enkele concrete internationale aspecten op het SZW-terrein besproken, die ò f voortvloeien uit toezeggingen aan de Tweede Kamer òf financiële raakvlakken hebben.

6.2.  Internationale Arbeidsorganisatie

Tijdens de Internationale Arbeidsconferentie van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO), die in juni 1997 zal plaatsvinden, zijn de te behandelen onderwerpen: commerciële arbeidsbemiddeling, contractarbeid en werkgelegenheid in het midden- en kleinbedrijf.

Het Nederlandse beleid terzake is gebaseerd op de uitgangspunten, zoals aangegeven in de brief d.d. 8 mei 1995¹. Zoals gebruikelijk zal tijdens de conferentie EU-beraad over deze onderwerpen plaatsvinden met als doel tot eensluidende EU-standpunten te komen. In verband met het Nederlands voorzitterschap van de Europese Unie zal Nederland tijdens de conferentie van 1997 dit overleg voorzitten.

Mede naar aanleiding van de sociale top van Kopenhagen is de discussie over een stringentere naleving van fundamentele arbeidsnor-men (inclusief een verbod op kinderarbeid) in IAO-verband weer hoog op de agenda komen te staan. Kinderarbeid is één van de hoofdthema’s van de Internationale Arbeidsconferenties van juni 1998 en juni 1999. Doel van deze conferenties is de totstandkoming van een nieuw verdrag gericht op een verbod van de meest uitbuitende vormen van kinderarbeid.

Verder organiseert het Ministerie van SZW, in samenwerking met het Ministerie van Ontwikkelingssamenwerking en de IAO, van 25 tot 28 februari 1997 een internationale conferentie over kinderarbeid. De voorlopige titel van de conferentie is «Combatting child exploitation; a global challenge». Doel van de conferentie is een impuls te geven aan de mondiale discussie over maatregelen tegen uitbuitende vormen van kinderarbeid.

6.3.  Raad van Europa

Begin 1996 heeft het Comité van Ministers van de Raad van Europa het zogenaamde Collectieve Klachtenprotocolen de herziening van het Europees Sociaal Handvest(ESH) vastgesteld. Het Collectieve klachtenprotocolis een aanvullend protocol bij het ESH, dat voor bepaalde groepen – zoals werkgevers- en werknemersorganisaties en bepaalde (andere) belangenverenigingen – de mogelijkheid creëert om bij de Raad van Europa een klacht in te dienen wegens ontoereikende toepassing van het ESH. Momenteel worden de bekrachtigingsmogelijkheden voor Nederland onderzocht, waarna het ratificatietraject kan worden gestart.

Aanleiding voor de herziening van het ESH was het besef dat het «oude» ESH uit 1961, niet meer volledig voldeed aan de verwachtingen van deze tijd. De laatste decennia zijn er veranderde inzichten op sociaal terrein ontstaan waarmee de internationale regelgeving gelijke tred moet houden. Daardoor ontstond een groeiende behoefte aan actualisering van de ESH-bepalingen. Behalve geactualiseerd is het ESH ook uitgebreid. Zo zijn acht artikelen aan het Handvest toegevoegd, waaronder artikelen over het recht op bescherming bij ontslag en faillissement, het recht op bescherming tegen armoede en sociale uitsluiting en het recht voor werknemersvertegenwoordigers op bescherming binnen de onderneming. De lidstaten kunnen, binnen zekere grenzen, een keuze maken uit de verplichtingen die zij willen aangaan onder het herziene Handvest. Ook de Nederlandse regering zal zich over deze keuzevraag buigen.

Kamerstukken II, 1994/95, 23 900 XV, nr. 44.

• 7. 

  DEPARTEMENTSBEHEER 7.1. Voorlichtingsbeleid

De SZW-voorlichting draagt in 1997 overwegend een public servicekarakter. Dat wil zeggen dat de voorlichting vooral gericht is op het bekend maken en toelichten van nieuwe of gewijzigde wet- en regelgeving aan de verschillende groepen die ermee te maken krijgen. Een uitleg van het «waarom» van maatregelen zorgt immers voor een beter begrip en een groter draagvlak.

In bijlage 8 «De bijlage inzake voorlichting» bij deze begroting staan belangrijke voorlichtingsprojecten voor 1997 beschreven. Hierna worden enkele ontwikkelingen beschreven die (ook) voor 1997 de accenten in de SZW-voorlichting zullen bepalen.

Voorafgaand

SZW streeft in de voorlichting naar een tijdige start. Steeds vaker blijkt dat publiek en organisaties immers al behoefte hebben aan informatie nog voordat wetten en regels van kracht worden. In 1996 is SZW in verschillende fases voorafgaand met voorlichting gekomen over – onder meer – de afschaffing van de Ziektewet, de nieuwe Nabestaandenweten over het wetsvoorstel Premiedifferentiatie en marktwerking bij arbeidsongeschiktheid(Pemba).

Ook in het komend begrotingsjaar zal het ministerie ruim op tijd vanaf het moment van indiening van wet- of regelgeving bij het parlement een actief publiciteitsbeleid voeren, en ervoor zorgen dat het publiek al op dat moment kan beschikken over actueel informatiemateriaal. SZW verspreidt dergelijke publicaties steeds vaker zelf onder de doelgroepen (bijvoorbeeld werkgevers, ondernemingsraden, uitvoeringsorganen, gemeenten en andere intermediairs).

De voorlichtingsactiviteiten zijn erop gericht een zo volledig mogelijk beeld van het voorgenomen beleid te geven. De publieksbrochures bieden een adequaat en betrouwbaar overzicht van de feiten en de stand van zaken. Elke belangrijke stap in het traject op weg naar een wet gaat vergezeld van geactualiseerde publicaties.

Brede beleidsvisie

De wet- en regelgeving van SZW kan lang niet altijd eenvoudig van opzet zijn, gaat vaak over gevoelige onderwerpen en heeft verstrekkende gevolgen. Daarom is het noodzakelijk het publiek ook voor te lichten over het bredere verbandwaarbinnen maatregelen worden genomen: over de totale beleidsvisie en de samenhang tussen verschillende maatregelen. Dat vraagt om een heldere vertaling van de boodschap: van «macrobe-leid» naar de «microbeleving» van individuele burgers.

Communicatie-netwerk

Behalve op de burger richt de SZW-voorlichting zich in veel gevallen op «uitvoerders» van wetten en regels. Eens te meer geldt hier dat een (vroeg)tijdige start van de voorlichting (als beleid nog niet is aanvaard) noodzakelijk is, en dat het waarom van een afzonderlijke maatregel moet worden toegelicht in het brede verband van de beleidsvisie.

In de communicatie met uitvoerende instanties (gemeenten, arbodien-sten, uitvoeringsorganen sociale zekerheid) is bovendien regelmaat vereist. Periodieke voorlichting, in schriftelijke en audiovisuele vorm, houdt de uitvoerders op de hoogte van de ontwikkeling van het beleid. Bovendien biedt het gebruik van periodieke communicatie middelen de mogelijkheid tot uitwisseling van informatie en ervaringen tussen uitvoerenden. Op deze manier kan een communicatie-netwerk ontstaan.

Bij werkgelegenheidsinitiatieven, die meestal op gemeentelijk niveau moeten worden ingevuld, maar ook bij de uitvoering van de bijstandswet ondersteunt frequente voorlichting de persoonlijke contacten die tijdens (werk)bezoeken en informatie-bijeenkomsten worden onderhouden.

De voorlichting wil, waar mogelijk, meer betekenen dan bekendmaking en toelichting alleen: het doel is een actieve inzet van de doelgroep te stimuleren.

Doelgroepbenadering

Van oudsher draagt voorlichting door de overheid sterk het stempel van de afzender. De overheid bepaalt de inhoud en de vorm van de informatie, het moment waarop deze wordt verstrekt en de kanalen waarlangs. Dat is nu aan het veranderen. De voorlichting wordt steeds meer (mede) door de ontvanger bepaald. De belangen en behoeften van de doelgroep moeten waar mogelijk vorm en inhoud bepalen.

In 1997 zal SZW deze doelgroepbenadering in de voorlichting sterker aanzetten. De werkgevers in het (midden- en) kleinbedrijf zijn in 1997 een van de belangrijke doelgroepen. Met name voor de kleine bedrijven geldt dat zij moeilijk te bereiken zijn.

7.2.  Onderzoeksbeleid

Onderzoek ondersteunt alle fasen van het beleidsproces: oriëntatie, voorbereiding, uitvoering en evaluatie. De laatste jaren streeft SZW er steeds meer naar het onderzoek «vraag-georiënteerd» te ordenen. Dat wil zeggen dat de hiërarchie van beleidsdoelen en daaraan gekoppelde onderzoeksvragen doorslaggevend zijn bij het toekennen van onderzoeksopdrachten. Concreet betekent dit, dat naast de inventarisatie van de onderzoeksbehoefte voor het reguliere werk op de verschillende beleidsterreinen van SZW, in het onderzoeksbeleid een zwaar accent zal liggen op nieuwe en belangrijke beleidsdoelen. Helder moet in beeld komen welke onderzoeksvelden voor het SZW-beleid vitaal zijn. De resultaten van onderzoek kunnen zowel de vaststelling als de uitvoering van taken ondersteunen.

Het streven, om onderzoek «vraag-georiënteerd» te ordenen, wordt langs de volgende lijnen vorm gegeven. Eerst wordt er een «kalender voor evaluatieonderzoek» ontwikkeld die voor meerdere jaren ex post evaluaties, dat zijn evaluaties na invoering van het beleid, toebedeelt aan de diverse beleidsvelden van SZW. Ten tweede: het is de bedoeling bepaalde onderzoeksterreinen voortaan als «intensiveringsgebied» aan te merken. Deze lijn wordt eind 1996 binnen het ministerie concreet uitgewerkt. In de derde plaats wordt een deel van het beschikbare onderzoeksbudget besteed aan onderzoek met een beleidsoriënterend karakter. Dit onderzoek wordt evenals het strategisch onderzoek uitgevoerd door instituten waarmee het ministerie meerjarige verbintenissen heeft. De onderzoeksbehoeften van de verschillende onderdelen van het ministerie worden jaarlijks geïnventariseerd. Op grond daarvan wordt een programma van uit te besteden onderzoeken samengesteld. Voor de toewijzing van geld hanteert SZW, behalve voor projecten in het kader van de instituutlijn, daarbij een prioriteringsinstrument.

7.3.  Wetgevingsbeleid

De wetgeving op het terrein van sociale zaken en werkgelegenheid speelt een grote rol in de samenleving. Het is van belang dat de kwaliteit van deze wetgeving op een hoog niveau staat. Bij de voorbereiding van wetgeving hanteert SZW de gebruikelijke algemene kwaliteitseisen. Daarenboven gelden er echter ook specifieke eisen die samenhangen met het bijzondere karakter van de wetgeving op SZW-terrein. Het gaat hier immers vaak om complexe stelsels van rechten en plichten, waarvan vele burgers afhankelijk zijn en die bovendien tot grootschalige uitvoeringsprocessen leiden. Er moet daarom veel aan gelegen zijn onduidelijkheden te vermijden en de ruimte voor interpretatieverschillen zo klein mogelijk te maken; uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid vragen bijzondere aandacht. Het financieel beslag van de regelingen is vaak aanzienlijk, terwijl het veld waarop de wetgeving zich richt vaak gekenmerkt wordt door een ingewikkeld samenstel van belangen en verantwoordelijkheden. Dit stelt hoge eisen aan de inrichting van financieel beheer, verantwoording en de verdeling van de bestuurlijke taken en bevoegdheden.

Ook de omvang van het wetgevingsprogramma, afgezet tegen de beschikbare tijd, stelt hoge eisen aan de inrichting van het voorbereidingsproces op het departement. Om de kwaliteit van de wetgeving verder te bevorderen ontwikkelt SZW, mede gebruik makend van soortgelijke toetsen van andere departementen, een wetgevingstoets. Deze toets is een instrument om in de ontwerpfase van wet- en regelgeving systematisch aandacht te besteden aan uitvoerbaarheid, handhaafbaarheid, toezichtbaarheid en bestuurlijke soliditeit. Bij de toepassing van de wetgevingstoets zal, behalve de deskundigheid bij de verschillende onderdelen van het departement, ook de deskundigheid in «de uitvoering» optimaal moeten worden benut. Het project dat is gestart om de wetgevingstoets te ontwikkelen zal naar verwachting eind 1996 een goed toepasbaar product opleveren.

Tegen die tijd zijn waarschijnlijk ook de resultaten beschikbaar van een, in opdracht van het departement, door bureau Regioplan uitgevoerd onderzoek naar de relatie tussen de inrichting van wetgeving en het uitvoeringsproces. Dat onderzoek besteedt in het bijzonder aandacht aan de verbindende rol van het «tussenniveau» (intermediaire organisaties waarvan enigerlei sturing of invloed uitgaat), aan hun betekenis voor de kwaliteit van wetgeving en wetstoepassing. Voorts besteedt dit onderzoek aandacht aan de rol van het «tussenniveau».

7.4. Subsidiebeleid

De afgelopen jaren past SZW de prioriteringssystematiek «SAMenhang ALLOcatiemethodiek» toe op de budgetten voor Onderzoek, Automatisering en Voorlichting. Voor de vaststelling van de in 1997 te verstrekken subsidies is een vergelijkbare systematiek ook op het subsidiebudget toegepast. Om tot goede prioriteringscriteria te komen is daartoe eerst een departementaal subsidiebeleid ontwikkeld, dat criteria omvat voor prioriteitsstelling bij het verdelen van het subsidiebudget.

Het beleid (en daarmee de criteria) kunnen als volgt worden samengevat. Het doel van de te subsidiëren activiteit moet een relatie hebben met de kerntaken van SZW. Voordat het subsidieverzoek wordt gehonoreerd, moet eerst duidelijk worden of subsidieverstrekking inderdaad het meest geëigende instrument is om dat doel te bereiken. Wellicht kunnen andere instrumenten (onderzoek of voorlichting) worden ingezet. In geval van subsidiëring moeten de verhouding tussen het subsidiebedrag en de totale kosten èn de mogelijkheden van eventuele co-financiering worden bekeken. Voorts is het streven om de subsidie zoveel mogelijk af te stemmen op concrete output (zowel qua bedrag als qua bestedings-voorwaarde); subsidiëring om louter een instelling in stand te houden moet waar mogelijk worden vermeden. In beginsel worden subsidies ook alleen toegekend voor een korte periode (maximaal vier jaar) en onder de voorwaarde dat tussentijdse heroverweging mogelijk is; dit om bij de prioriteitsstelling zo flexibel mogelijk te blijven.

Naast deze – meer beleidsinhoudelijke – criteria zijn voor het subsidiebeleid ook standaard subsidievoorwaarden en beheersregels ontwikkeld, die betrekking hebben op alle SZW-subsidies (inclusief DCE-subsidies, artikel U15.02).

Tenslotte is een Kaderwet SZW-subsidies in voorbereiding, waarin de wettelijke grondslag wordt gegeven voor subsidieverstrekking. Deze grondslag wordt vereist krachtens titel 4.2. van de Algemene wet bestuursrecht, die op 1 juli 1997 in werking treedt.

7.5.  Automatiseringsbeleid

In de periode 1995–1996 heeft het automatiseringsbeleid van het ministerie zich gericht op standaardisatie van de hardware en software die de medewerkers het vaakst gebruiken.

Hierdoor is het eenvoudiger geworden informatie binnen het ministerie uit te wisselen, en zijn medewerkers flexibeler inzetbaar: overal worden dezelfde apparatuur en programma’s gebruikt. Eind 1996 zal de beheersorganisatie dit omvangrijke standaardisatieproces binnen het kerndepartement hebben afgerond.

In 1997 zal de aandacht zich op een aantal andere automatiseringsvraagstukken richten. Zo wordt de geautomatiseerde ondersteuning van de Arbeidsinspectie en de Rijksconsulentschappen verbeterd. Hiervoor zijn al trajecten in gang gezet. De geografisch gespreide locaties van deze onderdelen en de aard van hun werkprocessen stellen specifieke eisen aan de informatievoorziening. Het gaat vooral om de gegevensuitwisseling tussen regionale kantoren en het kerndepartement, en om de ondersteuning van de buitendienstmedewerkers; voor deze laatste worden mogelijke vormen van «telewerken» bestudeerd.

Verder is er in 1997 speciale aandacht voor de infrastructurele voorzieningen op automatiseringsgebied, zoals netwerken en centrale computervoorzieningen. Delen van deze infrastructuur komen in aanmerking voor vervanging door modernere producten die een betere prijs-prestatieverhouding hebben, en meer aansluiting geven bij de markt-trends. Tegelijkertijd wordt het beheer van de infrastructurele voorzieningen verbeterd door de introductie van formele beheersmethoden en een verdere ontwikkeling van de beheersorganisatie.

7.6.  Kwaliteitszorg publieke diensten

Het feit dat het beleid van het ministerie van SZW ingrijpende consequenties voor de samenleving heeft, stelt eisen aan het voorlichtingsbeleid van het ministerie (paragraaf 1) maar vooral ook aan de omgang met burgers.

Het belang van klantgerichtheid wordt overigens niet alleen door SZW, maar rijksbreed erkend. De ministerraad heeft besloten dat elke minister in zijn begroting meldt hoe zijn ministerie met directe klantcontacten omgaat. Directe aanleiding daartoe was de aanpassing van de Winkelsluitingswet:de overheid mag immers niet achterblijven, als het bedrijfsleven structureel zijn dienstverlening verbetert. Voor de overheid gaat het niet alleen om verruiming van openingstijden, maar eerst en vooral om het systematisch inspelen op de wensen van burgers. In het ene geval kan dat leiden tot langere openingstijden, in een ander geval is wellicht een heel andere maatregel nodig.

Het beleid wordt niet door het ministerie zelf uitgevoerd. De contacten met klanten bestaan voor het ministerie dan ook uit brieven, bezoeken en telefoontjes. Bij de afhandeling van brieven streeft het ministerie naar een snelle en bevredigende reactie op vragen en problemen van burgers en instellingen. Er is bij de directie Bijstandszaken een aparte eenheid opgezet die brieven van burgers beantwoordt. De Arbeidsinspectie, die vele dagelijkse contacten heeft met burgers en instellingen, ontwikkelt een integraal kwaliteitszorgsysteem, waar klantgerichtheid een onderdeel van vormt.

In de hoofdvestiging van SZW, die geopend is van 7.30 uur tot 17.30 uur, melden zich jaarlijks 32 000 bezoekers bij de receptionisten. Door navraag bij de bezoekers wordt periodiek de klantvriendelijkheid van deze functionarissen onderzocht. Om de service op peil te houden, liggen op strategische plekken in het gebouw speciale servicekaarten, waarop bezoekers suggesties en opmerkingen kwijt kunnen.

Telefonische bereikbaarheid van het ministerie is van groot belang; in 1995 werd het centrale telefoonnummer 748 800 maal gebeld. Bij dergelijke aantallen moeten bereikbaarheid en responsietijd optimaal zijn; deze worden dan ook drie tot vier keer per jaar gemeten. Uit de laatste meting bleek dat de bereikbaarheid van SZW boven het landelijk gemiddelde van de door het onderzoeksbureau geteste Nederlandse organisatie ligt, terwijl de gemiddelde responsietijd exact gelijk is daaraan.

Sinds medio 1995 wordt ook twee keer per jaar onderzoek gedaan naar de bereikbaarheid via doorkiesnummers. De bedoeling is dat die per 1 oktober 1996 ten minste gelijk is aan het landelijk gemiddelde, evenals de responsietijd.

Een speciaal project voor de kwaliteitsbewaking van de telefonische publieksinformatie door de directie Voorlichting, bibliotheek en Documentatie (VBD) is inmiddels afgerond. Niet alleen werd de telefonische bereikbaarheid van de publieksinformatie onderzocht, maar ook de inhoudelijke kwaliteit van de antwoorden die VBD gaf op door een extern bureau gestelde vragen. Om lering te trekken en de kwaliteit van de dienstverlening nog verder te verhogen, zijn de resultaten van het onderzoek teruggekoppeld naar het werkproces bij SZW.

In 1996 is ook een project opgezet om de telefonische (publieks)in-formatie bij SZW te verbeteren.

De doelstellingen waren:

– het verbeteren van de bereikbaarheid van het departement;

– het verkorten van de wachttijd (responsietijd) voor de mensen die bellen; – het zo veel mogelijk beperken van het aantal keren dat bellers worden doorgeschakeld.

Resultaat van dit project is dat met ingang van 1 januari 1997 een nieuw 06-informatienummer wordt geopend bij de directie Voorlichting, Bibliotheek en Documentatie (VBD), die de eerste opvang van vragen zal verzorgen. Met de Postbus 51 infolijn (die informatie geeft voor alle ministeries) zal direct over en weer worden doorgeschakeld. Wanneer op vragen niet onmiddellijk een antwoord mogelijk is, bijvoorbeeld omdat ze specialistische kennis vereisen, is ook een directe doorverbinding van gesprekken mogelijk met tweedelijnsinformatiepunten bij SZW (zoals de Helpdesk Bijstand), inclusief de regiokantoren van de Arbeidsinspectie.

7.7. Administratieve-lastenverlichting op het terrein van SZW

De activiteiten van SZW die van belang zijn voor het verlichten van administratieve lasten voor het bedrijfsleven, zijn verder uitgewerkt in het kader van de operatie Marktwerking, deregulering enwetgevingskwaliteit (MDW). De MDW-operatie vloeit voort uit afspraken bij de kabinetsformatie. Ze is bedoeld om de effectiviteit van regelgeving te vergroten, teneinde de doelstellingen daarvan beter waar te maken. Het project is een uitwerking van de hoofddoelstelling van het kabinetsbeleid: het creëren van werk, onder meer door – waar mogelijk – belemmeringen in regelgeving weg te nemen en de kosten te verminderen.

De interdepartementale MDW-werkgroep «Voorgenomen regelgeving» beoordeelt toekomstige regelgeving op substantiële effecten voor het bedrijfsleven, het milieu en de uitvoering en handhaving. De bedoeling is, dat de memorie van toelichting bij de voorgenomen regelgeving aandacht besteedt aan deze effecten door antwoord te geven op de door de werkgroep geformuleerde standaardvragen. In verschillende wetsvoorstellen op het terrein van SZW krijgen deze effecten aandacht. Het onderwerp «administratieve lasten» maakt prominent deel uit van de bedrijfseffectentoets.

Bij SZW spelen administratieve lasten vooral bij de regelgeving voor het in dienst hebben van arbeidskrachten:

• a. 

  de premieheffing werknemersverzekeringen;

• b. 

  informatievoorziening over aanspraken van werknemers op sociale zekerheidsuitkeringen;

• c. 

  de arbeidsomstandigheden;

• d. 

  informatieverschaffing aan de werknemer over de arbeidsverhouding;

• e. 

  het in dienst hebben van bijzondere groepen werknemers (allochtonen, gehandicapten, vreemdelingen).

SZW heeft een plan opgesteld om de administratieve lasten te verminderen. Daarbij gaat het om de bij a. tot en met e. genoemde verplichtingen. Een overzicht van de activiteiten binnen het plan is opgenomen in de nota Naar vermindering van administratieve lasten, die in de zomer van 1995 aan de Tweede Kamer is aangeboden en in oktober van dat jaar met de Kamer is besproken.

7.8. Decentralisatiebeleid

In het kader van de toezeggingen van de Minister van Binnenlandse Zaken wordt in deze paragraaf ingegaan op het decentralisatiebeleid.

Bij decentralisatie staat de vraag centraal op welk bestuurlijk niveau en door welk orgaan een bepaalde bestuurstaak vanuit een oogpunt van een democratisch, rechtmatig en doelmatig functionerend bestuur het beste vervuld kan worden. Steeds dient gezocht te worden naar het juiste schaalniveau voor beleid, bestuur en uitvoering. Zowel territoriale als functionele decentralisatie kunnen daarbij aan de orde zijn. Deze decentralisatie-invalshoek maakt voortdurend deel uit van de beleidsontwikkeling.

Op het terrein van decentralisatie is door SZW de afgelopen jaren het nodige gerealiseerd.

Hierbij kan allereerst gedacht worden aan bijdragen aan rijksbrede projecten: het DI-Project, het project Sociale Vernieuwing, de Decentralisatie-Impuls en de Grote Efficiency Operatie(GEO). Daarnaast zijn decentralisatiemaatregelen getroffen op diverse SZW-beleidster-reinen.

Veel decentralisatieoperaties zijn inmiddels afgerond of verkeren in een vergevorderd stadium. Thans zijn nog geen definitieve conclusies mogelijk omtrent de vraag of met de decentralisatie ook daadwerkelijk de beoogde winst (effectiviteit, kwaliteit van dienstverlening) wordt gerealiseerd. De komende tijd zal daarom vooral ook moeten worden benut voor het opmaken van de balans. Het accent ligt daarbij niet zozeer op overheveling van taken, alswel op verdere verbetering van de aansturing, het bevorderen van de samenwerking tussen uitvoeringsorganisaties en het uitbouwen van inspanningen in het kader van het Grote-stedenbeleid.

De sturingsrol van de rijksoverheid krijgt een meer kaderstellend,

coö rdinerend en faciliërend karakter, met onafhankelijk toezicht als sluitstuk. De bestuurlijke verantwoordelijkheden dienen duidelijk in weten regelgeving vastgelegd te zijn. De directe sturing vindt meer plaats op hoofdlijnen, waarnaast meer ruimte ontstaat voor zelfsturing en het invullen van eigen, decentrale verantwoordelijkheden.

Wat betreft de functionele decentralisatie middels ZBO’s ontwikkelt SZW in het verlengde van het rijksbrede ZBO-kader een samenhangend denkkader waarin een aantal uitgangspunten voor het verzelfstandigen van taken en het omgaan met ZBO’s wordt geformuleerd. Ter vergroting van de kwaliteit van de output en van het draagvlak voor het beleid op het terrein van arbeidsvoorziening en van sociale zekerheid, hecht SZW belang aan een blijvende inbreng van sociale partners. Inschakeling van maatschappelijke organisaties bij bepaalde publieke taken is een belangrijke overweging om tot functionele decentralisatie over te gaan.

Voor een actueel beeld van het vernieuwingsproces in de uitvoeringsorganisatie op het gebied van sociale zekerheid en arbeidsvoorziening zij verwezen naar de Sociale Nota 1997.

In bijlage 12 wordt de stand van zaken weergegeven van het decentralisatiebeleid op de diverse SZW-beleidsterreinen.

7.9. Externe advisering

De invoering per 1 januari a.s. van het nieuwe adviesstelsel heeft ook op SZW-terrein gevolgen. De verplichting om aan de Sociaal-Economische Raad (SER) advies te vragen is komen te vervallen. De omschrijving van de adviestaak van de SER heeft geen wijziging ondergaan; wel is de invulling van de adviestaak inmiddels gericht op de hoofdlijnen van beleid. Verder is de Kaderwet adviescolleges (Stb. 1996, 378) ten dele op de SER van toepassing. De SER verricht ook belangrijke bestuurlijke taken. In verband daarmee gelden de hoofdstukken 3 (samenstelling en inrichting) en 5 (begroting en programmering) van de Kaderwet niet voor de SER.

Laatstgenoemde uitzondering neemt niet weg dat ook voor de SER een werkprogramma wordt opgesteld, waarin de voorgenomen adviesaanvragen en de voorgenomen adviezen-eigener-beweging zijn opgenomen. Verschilpunt met andere adviescolleges is dat de SER, na overleg met de minister, uiteindelijk zelf het werkprogramma vaststelt. Dit hangt samen met de financiële autonomie van de SER, terwijl andere adviescolleges vanuit departementale begrotingen worden gefinancierd. Ter voorbereiding van het werkprogramma zal het kabinet, gelijktijdig met de indiening van de rijksbegroting, in een brief aan de SER aangeven over welke onderwerpen in de komende periode naar verwachting adviesaanvragen aan de raad zullen worden voorgelegd. Gelijktijdig ontvangt de Kamer deze brief in afschrift. Deze procedure is ook vorig jaar gevolgd.

Zoals bekend leidt de invoering van het nieuwe stelsel tot de opheffing, per 1 mei 1997, van de Emancipatieraad. Mede om deze reden heeft het Kabinet aangekondigd dat in het najaar van 1996 zal worden bezien langs welke weg tot een zekere bundeling van functies en activiteiten kan worden gekomen, met het oog op vergroting van de effectiviteit en zichtbaarheid van de emancipatie-ondersteuningsstructuur¹.

Kamerstukken II, 1995/96, 24 406, nr. 7.

• 8. 

  FINANCIEEL BEHEER 8.1. Algemeen

Het ministerie van SZW – zoals al eerder is opgemerkt – werkt sinds 1995 volgens een nieuwe organisatiestructuur, met als kern ruim twintig directies. De directeuren zijn voor een groot deel zelf verantwoordelijk voor het financieel beheer. In 1997 zal SZW de kwaliteit van het financieel beheer handhaven, en waar nodig verder verbeteren.

Daarbij gaat het niet alleen om toezicht op rechtmatigheid en doelmatigheid van het beheer, maar ook om ondersteunende activiteiten als het opstellen en onderhouden van regels voor de administratieve organisatie, de ontwikkeling van personeels- en salarissystemen, het verzorgen van de financiële informatievoorziening, en departementale deskundigheidsbevordering op het gebied van financiële regelgeving.

Financieel uitvoeringsbeleid zoals het ontwikkelen van kengetallen en het prioriteren van projecten en de toekenning van gelden aan deze projecten en het creëren van waarborgen voor een adequate financiële uitvoering van regelingen en projecten, is eveneens een onderdeel van het financieel beheer.

De volgende actuele ontwikkelingen in het financieel beheer spelen in 1997:

IPA/Interpers

Naar verwachting wordt het personeelsinformatiesysteem Interpers in 1997 vervangen. De renovatie van de salarisadministratie IPA zal eerst per 1 januari 1998 zijn gerealiseerd.

Opleidingsprogramma

Een belangrijk aandachtspunt voor 1997 is de waarborg voor het kwaliteitsniveau van de personele en financiële medewerkers bij de directies. Het opleidingsprogramma voorziet daarom in mogelijkheden tot verdere verbreding van de kennis bij deze medewerkers.

Accountantscontrole en -verklaring

Bij de financiële verantwoording 1995 heeft de departementale accountantsdienst een goedkeurende verklaring afgegeven. Dit neemt niet weg dat SZW blijvend aandacht heeft voor de opmerkingen van de departementale accountantsdienst. Het departementale controleberaad (het zogeheten Audit Committee) bewaakt strak de geconstateerde knelpunten en de maatregelen ter opheffing daarvan.

Een van de aandachtspunten voor 1997 betreft het financieel beheer van een aantal «nieuwe regelingen» die in deze kabinetsperiode zijn gecreëerd, mede naar aanleiding van opmerkingen in het jaarrapport van de departementale accountantsdienst, en in het verlengde daarvan in het rapport van de Algemene Rekenkamer over het financieel beheer van de Regeling experimenten activeringuitkeringsgelden.

Financieel Management Informatie Systeem

Een gevolg van de gewijzigde organisatiestructuur van SZW is dat de behoefte aan financiële informatie bij de directies toeneemt, vooral over de verantwoording.

Ter ondersteuning van het financieel beheer heeft het ministerie de afgelopen jaren gewerkt aan de ontwikkeling en de oplevering van een Financieel Management Informatie Systeem (F-MIS). Dit is een applicatie waarmee de directies op eenvoudige en toegankelijke wijze kunnen werken met gegevens uit het departementaal financieel administratief systeem (CAFAS).

8.2.  Het beheer van ESF-gelden

Op basis van eigen waarnemingen en eerdere controles door de ambtenaren van de Europese Commissie is vastgesteld dat het toezicht, de controle en de uitvoering van het Europees Sociaal Fonds (ESF), met name bij de arbeidsvoorzieningsorganisatie, onvoldoende gewaarborgd waren. Op grond van deze constateringen zijn vanaf 1995 diverse acties ter verbetering ondernomen: – er is een beschrijving van de controle- en beheersstructuur van het ESF in Nederland tot stand gekomen, waarbij de controle- en beheersprocessen inzichtelijk zijn gemaakt. Deze beschrijving geldt zowel voor ESF-projecten die het ministerie uitvoert (doelstelling 4 en communautaire initiatieven) als ESF-projecten die de arbeidsvoorzieningsorganisatie (doelstelling 3 en de ESF-componenten van de doelstellingen 1, 2 en 5b) uitvoert; – door het Centraal Bestuur voor de Arbeidsvoorziening (CBA) is een gewijzigde subsidieregeling ESF 1996 vastgesteld. Op onderdelen is deze subsidieregeling aangescherpt op de punten van controle en beheer. Aanvullend hierop is een controleprotocol ESF 1996 voor de externe accountants opgesteld. In dit protocol is uitgebreider dan voorheen uitgewerkt wat de aandachtspunten van de externe accountants dienen te zijn bij de controle van de ESF (-projecten); – vanaf 1995 is de controle van de arbeidsvoorzieningsorganisatie op de uitvoering van het ESF geïntensiveerd; – de verbeterpunten voor het beheer van en het toezicht en de controle op het ESF zijn eveneens meegenomen in de gewijzigde bestuursovereenkomst ESF tussen SZW en het CBA, die per 1 april 1996 van kracht is geworden. Mede op basis van deze nieuwe bestuursovereenkomst wordt een toezichtplan opgesteld, waarin het toezicht van het ministerie op het ESF (zoals dat door de arbeidsvoorzieningsorganisatie wordt uitgevoerd) nader wordt uitgewerkt; – Voorts is tussen het DG Financiële Controle (DG XX) van de Europese Commissie en de departementale accountantsdienst een samenwerkingsovereenkomst afgesloten over de controle van het ESF in Nederland. De samenwerking heeft tot doel door de coö rdina-tie van Europese en nationale controleactiviteiten doublures te voorkomen. Ten behoeve van de coördinatie en de voortgang van de verbeteracties is in 1996 binnen het ministerie een werkgroep «controle- en beheerssystemen ESF» ingesteld. Deze werkgroep heeft mede tot taak de werking van de controle- en beheerssystemen te volgen, zowel binnen het ministerie als bij de arbeidsvoorzieningsorganisatie.

Naar aanleiding van recente rapporten van de Europese Rekenkamer en van DG XX is het CBA gevraagd een plan van aanpak te maken waarin het aangeeft hoe de arbeidsvoorzieningsorganisatie een structurele verbetering van de uitvoering wil komen en op welke wijze de organisatie deze verbeteringen gedurende het tweede halfjaar 1996 zal doorvoeren.

Bovenvermelde ontwikkelingen zullen naar verwachting in het begrotingsjaar 1997 leiden tot een verdergaande verbetering van de opzet en werking van de uitvoering, en de controle en het toezicht daarop.

8.3.  Kengetallen bij begroting en rekening

Reeds enige jaren worden de begroting en rekening in toenemende mate met kengetallen onderbouwd. Inmiddels is de SZW-begroting vrijwel volledig met ramingskengetallen onderbouwd. In 1996 is de ontwikkeling van doelmatigheidskengetallen ter hand genomen, mede ter bevordering van de doelmatigheid van de bedrijfsvoering. Doelmatigheidskengetallen geven een beeld van de verhouding tussen de kosten van de ingezette middelen (input) en de daarmee geleverde prestaties (output). SZW verwacht in 1997 een lange termijnvisie te ontwikkelen op de zinvolheid van doelmatigheidskengetallen voor de beheers- en de beleidsartikelen van de begroting. Hierbij wordt rekening gehouden met de informatiebehoefte van SZW, de bestaande bestuurlijke verhoudingen (bij de beleidsuitgaven) en de (on)mogelijkheden om doelmatigheidskengetallen te ontwikkelen gelet op de aard van de prestaties. Tegelijkertijd worden in pilotprojecten de eerste stappen gezet om in de praktijk met doelmatigheidskengetallen te werken. Na het definië ren van meetbare prestaties zullen de te maken kosten voor deze prestaties worden geduid en toegerekend.

Tenslotte ontwikkelt SZW een visie op doeltreffendheidskengetallen (met name voor de beleidsartikelen). Doeltreffendheidskengetallen geven een beeld van de (neven-)effecten die het beleid in de samenleving heeft. Middels doeltreffendheidskengetallen kan vervolgens de verantwoording over het financieel beheer worden gekoppeld aan beleidsmatige ontwikkelingen.

Door de te ontwikkelen kengetallen tevens in rekening op te nemen ontstaat een groter inzicht in de doelmatigheid van de uitvoering en de doeltreffendheid van het beleid.

• 9. 

  MISBRUIK EN ONEIGENLIJK GEBRUIK/HANDHAVING

9.1.  Algemeen

Bij de behandeling van de Voortgangsnota Fraudebestrijding 1995in de Uitgebreide Commissie Vergadering van 28 november 1995 is op voorstel van de minister van Justitie besloten dat over de ontwikkelingen in de bestrijding van misbruik en oneigenlijk gebruik vanaf 1996 via de reguliere rapportages (ontwerp-begroting en financiële verantwoording) aan het parlement wordt gerapporteerd.

De bestrijding van misbruik en oneigenlijk gebruik is de laatste jaren een geïntegreerd onderdeel geworden van het beleid. Al in de voorbereidingsfase van nieuwe wet- en regelgeving wordt getoetst op misbruikgevoelige elementen. Bij de handhaving is de aandacht grotendeels verschoven naar volgende fasen in de keten:

uitvoering en controle, toezicht en opsporing, administratieve en strafrechtelijke sancties.

Voor 1997 richt het beleid van SZW zich voornamelijk op een verbetering van de gegevensuitwisseling, versterking van de internationale handhaving, ontwikkeling van risico-analysemethodieken en versterking van samenwerking en coö rdinatie.

Specifieke beleidsvoornemens van SZW voor 1997 worden hierna in volgorde van de handhavingsketen toegelicht.

9.2.  Regelgeving

In 1997 treedt het wetsvoorstel herziening van de kring der verzekerden voor de volksverzekeringenin werking. Dit wetsvoorstel is rechtstreeks gerelateerd aan de handhaving van de sociale verzekeringen.

Op basis van de parlementaire behandeling van de nota Grensoverschrijdende handhaafbaarheid bij export van uitkeringen¹, zal het kabinet een aantal maatregelen verder uitwerken om de rechtmatigheid van sociale zekerheidsuitkeringen in het buitenland te waarborgen. Het uitgangspunt is dat de handhaving in het buitenland aan dezelfde

Kamerstukken II 1995/96, 17 050, nr. 199.           kwaliteitseisen moet voldoen als de handhaving in Nederland. Met de desbetreffende landen zal SZW afspraken proberen te maken op grond waarvan de handhaving in die landen wordt gewaarborgd. Indien dit niet mogelijk is, wil het kabinet de uitkeringsrechten beperken. Het kabinet wil in 1997 beginnen met de invoering van de aangekondigde maatregelen in voornoemde nota.

9.3. Uitvoering en controle

Gegevensuitwisseling binnen Nederland

Bij de ontwikkeling van het elektronische gegevensverkeer op het terrein van de sociale verzekeringen wordt uitgegaan van het RINIS-concept (Routeringsinstituut voor (inter)nationale informatiestromen). Dit concept beoogt de toenemende uitwisseling van gegevens tussen de verschillende sectoren van het publieke domein te structureren. De belangrijkste elementen zijn: standaardisatie van begrippen, afspraken over authentieke bronnen of basisregistraties, en een gezamenlijke informatie-architectuur. De verzekerdenadministraties van de uitvoeringsinstellingen sociale verzekeringen vormen de basisregistratie voor dienstverbanden en uitkeringsgegevens; de gemeenschappelijke verwijsindex (GVI) is het sectorale loket.

In de GVI worden kerngegevens over lopende en afgesloten arbeidsverhoudingen geregistreerd. De GVI is een krachtig wapen tegen witte fraude en helpt bij een correcte premieheffing en uitkeringsverstrekking bij samenloop van dienstverbanden.

Op dit moment wordt de GVI beheerd door een coöperatieve vereniging. Gezien het belang van de GVI acht het kabinet het noodzakelijk het beheer over te dragen aan een publiek orgaan: het Landelijk Instituut Sociale Verzekeringen (LISV). Dit orgaan doet in 1997 voorstellen voor de verstrekking van gegevens door de uitvoeringsinstellingen aan de GVI en de wijze waarop de GVI door de uitvoeringsinstellingen in hun eigen processen wordt gebruikt.

Het kabinet streeft verder naar verhoging van de kwaliteit van de verzekerden-administraties, onder meer door een juiste inschrijving in deze administraties. De groei van het elektronische gegevensverkeer op het terrein van de bijstand wordt ook opgevangen door de oprichting van een landelijk inlichtingenbureau voor gemeenten.

Zie hiervoor paragraaf 3.5.

Gegevensuitwisseling tussen de Nederlandse Antillen en Nederland

Het kabinet wil voorkomen dat Antillianen zowel op de Antillen als in Nederland een uitkering ontvangen door gegevensuitwisseling mogelijk te maken tussen de Antillen en Nederland. Het nut en de mogelijkheden van gegevensuitwisseling met Aruba wordt onderzocht. In het overleg tussen de Nederlandse en Antilliaanse regeling zijn in de afgelopen twee jaar een conceptprotocol en een conceptprivacyregeling ontwikkeld. Het kabinet verwacht dat nog in 1996 een protocol tussen de regeringen van de Nederlandse Antillen (eventueel aangevuld met Aruba) en Nederland wordt ondertekend en dat een begin wordt gemaakt met de noodzakelijke aanpassing van de wetgeving. Het kabinet streeft ernaar vanaf 1997 de gegevensuitwisseling tussen de Nederlandse Antillen en Nederland te laten plaatsvinden.

Overige internationale gegevensuitwisseling

Internationale gegevensuitwisseling staat in 1997 nog op de politieke agenda. Gegevensuitwisseling met andere landen is nodig om recht op uitkering vast te stellen van personen die in die landen verblijven en om gegevens te verifië ren over personen die in Nederland een uitkering aanvragen of ontvangen. Als uitvoeringsinstellingen geen afspraken kunnen maken met zusterorganisaties of overheden in andere landen, ziet het kabinet het als zijn taak nadere afspraken te maken met de betreffende autoriteiten. Voorlopig gaat de meeste aandacht uit naar België en Duitsland. De besprekingen met deze landen zijn inmiddels gestart.

9.4.  Toezicht en opsporing

Regionale interdisciplinaire fraudeteams (Rif ’s)

Bij de opstelling van het akkoord over de bijstand tussen het rijk en de VNG (2 september 1993) is ruime aandacht besteed aan handhaving. Het rijk en gemeenten gaan ervan uit dat (zwarte) fraude met uitkeringen te achterhalen is door middel van interdisciplinair onderzoek in risico-gevoelige branches of bedrijfstakken. Dit type onderzoek levert bovendien kennis op over de achtergronden van fraude, zodat een betere preventie mogelijk wordt.

Een regionaal interdisciplinair fraudeteam (RIF) is een samenwerkingsverband van ten minste de gemeentelijke sociale dienst, de belastingdienst, het Openbaar Ministerie, de politie en de uitvoeringsinstanties sociale verzekeringen. In Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht zijn sinds 1994 RIF-teams actief.

Uit een evaluatierapport dat het Instituut voor Toegepaste Sociale wetenschappen (ITS) in 1996¹ aan de minister van SZW heeft uitgebracht, blijkt dat de RIF’s moeilijk op te sporen fraude aan het licht brengen.

Het kabinet heeft er vooralsnog voor gekozen (in maart 1996) om één nieuw RIF op te richten, namelijk in Twente. Dit fraudeteam blijft voorlopig drie jaar bestaan. Na twee jaar wordt het RIF-Twente geë valueerd. Het kabinet heeft in maart 1996 het ministerie van SZW belast met de coö rdinatie van preventie-aanbevelingen van de RIF’s die een landelijke reikwijdte hebben. De gedachten gaan uit naar de instelling van een informatiepunt bij SZW, dat vanaf 1997 operationeel zal zijn.

Het ministerie van SZW oefent toezicht uit op de afhandeling door gemeenten van uitkeringsfraude. Het gaat onder meer om de juiste toepassing van de frauderichtlijn (aangifte of administratieve afdoening; terug- en invordering). Zo mogelijk wordt per gemeente onderzocht in hoeverre zij de preventie-aanbevelingen van de RIF-onderzoeken uitvoeren.

9.5.  Administratieve en strafrechtelijke sancties

¹  Regionale Interdisciplinaire Fraudeteams. Een evaluatie-onderzoek door C.L. Woldringh en P. Stal, januari 1996.

²  Wet van 25 april 1996, Stb. 248.

³  De evaluatierapporten zijn met de brief van de Minister van Justitie van 25 juni 1996 aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal aangeboden.

Het voorstel van Wet boeten, maatregelen, terug- en invordering sociale zekerheidis op 16 april 1996 door de Eerste Kamer aanvaard. Deze wet is op 1 augustus in werking getreden voor de sociale verzekeringen² en zal per 1 januari 1997 voor de bijstandsregelingen van kracht worden.

De Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB), die de tarieven van de administratieve boeten voor gemeenten regelt, gaat eveneens op 1 januari 1997 van start.

Het kabinet zal op basis van de verrichte evaluatie³ de richtlijn over de afhandeling van fraude in de sociale zekerheid zo nodig aanpassen. De richtlijn wordt in elk geval vó ór 1 januari 1997 geactualiseerd vanwege de Wet boeten, maatregelen, terug- en invordering sociale zekerheid. Daarbij zullen de verschillen in aanpak tussen fiscale fraude en fraude met sociale zekerheidsgelden zo veel mogelijk worden opgeheven. Teneinde uitvoerders en uitkeringsgerechtigden tijdig op de hoogte te brengen van de inhoud van de geactualiseerde richtlijn, zal een voorlichtingstraject worden opgezet.

9.6. Overzicht financiële effecten van beleidsvoornemens

Onderstaande tabel geeft een overizcht van de financiële effecten van het m&o-beleid in het begrotingsjaar. Voor een deel gaat het om effectuering van reeds in gang gezette activiteiten waarvan de besparing in het begrotingsjaar of in een later jaar pas wordt bereikt (zoals de Wet Boeten & Maatregelen). Voor een ander deel ook om maatregelen die reeds in voorbereiding zijn maar in of na het begrotingsjaar zullen worden ingevoerd.

Reeds ingevoerde maatregelen die in 1996 op het structurele besparingsniveau zijn gekomen zijn niet meer in het overzicht opgenomen.

Tabel 9.1. Overzicht financiële effecten handhavingsbeleid (mln gld)

Omschrijving maatregelen

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Bruto besparingen (+=besparing)

A.  Regelgeving

• 1. 

  Vereenvoudiging wetgeving verzekeringsplicht

• 2. 

  Beperking export van uitkeringen sociale verzekeringen

• 3. 

  Eerder schorsen van de uitkering sociale verzekeringen

• 4. 

  Uitkering koppelen aan registratie in verzekerdenadm.

• 5. 

  Opdrachtgeversaansprakelijkheid loonconfectie

B.  Controle en uitvoering

• 6. 

  Aanvulling fraudebeleid HAbw

• 7. 

  Aanscherping fraudebeleid SVB

C.  Sancties

• 8. 

  Wet boeten, maatregelen, terug- en invordering sociale zekerheid

w.v. Wettelijke aanvulling sancties volksverzekeringen

w.v. Verplichtstelling terugvorderingen sociale verzekeringen wv. Administratieve boeten en sociale uitkeringen wv. Sancties WW verwijtbaar werklozen/passende arbeid wv. Weglek naar Abw a.g.v. sancties WW

D.  Totaal bruto-besparingen (A t/m C)

E.  Kosten

F.  Totaal netto-besparingen (D–E)

• 10. 

  BUDGETTAIRE KERNONTWIKKELINGEN SZW

10.1.  Begroting op hoofdlijnen

Dit hoofdstuk gaat in op de cijfermatige hoofdpunten van de begroting van SZW voor 1997.

Eerst passeren de voornaamste onderdelen van de begroting 1997. Daarna komt de ontwikkeling van de begroting en meerjarenramingen (periode 1995 tot en met 2001) aan de orde. Tot slot wordt ingegaan op de belangrijkste beleidsmatige mutaties in de begroting 1997 en de meerjarenramingen ten opzichte van de begroting 1996. Overigens wordt in de artikelsgewijze toelichting uitgebreid ingegaan op de budgettaire mutaties in 1997 ten opzichte van 1996.

10.2.  Onderverdeling begroting 1997

De begroting van SZW is onderverdeeld in twee hoofd-uitgavencategorieën: de uitgaven Sociale Zekerheid en de uitgaven Rijksbegroting-in-enge-zin. Onderstaande grafiek is een weergave van de begroting van de uitgaven voor 1997, onderverdeeld in deze beide categorieën.

Uitgaven 1997 begrotingshoofdstuk SZW f 23 533 miljoen

6% Rijksbegroting in enge zin

94% Sociale zekerheid

Beide uitgavencategorieën worden hieronder uitgesplitst.

Rijksbegroting-in-enge-zin

Onderstaande grafiek geeft de onderverdeling van de uitgaven Rijksbegroting-in-enge-zin.

Uitgaven 1997 Rijksbegroting SZW in enge zin f 1 526 miljoen

8% Beleidsuitgaven RB-enge zin

17% Personeel en materieel 4% Centrale voorz. en overig

71% Rijksbijdrage CBA

Van de totale uitgaven Rijksbegroting-in-enge-zin heeft 1 086 miljoen betrekking op de «Rijksbijdrage aan het Centraal Bestuur voor de Arbeidsvoorziening». Aan salaris- en materiële uitgaven voor personeel is 264 miljoen geraamd. Het deel voor Centrale voorzieningen, Automatisering, Voorlichting, Onderzoek en «overige» bedraagt 62 miljoen. De beleidsuitgaven zijn ten slotte geraamd op 114 miljoen. Deze laatste categorie bestaat voornamelijk uit subsidies (36 miljoen), inkoop sociale zekerheid bij Arbvo (45 miljoen), Jeugdspaarwet(32 miljoen) en (R)emi-gratie (1 miljoen).

Sociale zekerheid

Onderstaande grafiek schetst de begrotingsgefinancierde uitgaven sociale zekerheid.

Uitgaven 1997 begrotingsgefinancierde sociale zekerheidsuitgaven f 22 007 miljoen

14% Overig

29% AKW

41% Bijstand

16% WSW

Van de totale begrotingsgefinancierde sociale zekerheidsuitgaven heeft 8 912 miljoen betrekking op de Algemene bijstandswet. De uitgaven in het kader van de Algemene Kinderbijslagwetbedragen 6 440 miljoen. Voor de Wet Sociale Werkvoorzieningis 3 484 miljoen geraamd. In de categorie «overig» zijn ramingen opgenomen voor de Toeslagenwet(723 miljoen), IOAW/IOAZ(506 miljoen), Banenpools (602 miljoen), Jeugdwerkgarantie-plan(385 miljoen), Experimenten activering uitkeringsgelden (344 miljoen), Kinderopvangregeling (85 miljoen), Beperking inkomensgevolgen arbeidsongeschiktheidscriteria (64 miljoen), Vervoersvoorziening gehandicapten (50 miljoen), Regelingen ex-mijnwerkers (17 miljoen), Premiebijdragen gemoedsbezwaarden werknemersverzekeringen (3 miljoen) en Liquidatiewet invaliditeitswetten(1 miljoen).

Begroting (niet-belasting)ontvangsten

Wat de ontvangsten betreft wordt in de begroting van SZW onderscheid gemaakt naar «ontvangsten die vallen onder de sociale zekerheid» en «ontvangsten die betrekking hebben op de rijksbegroting-in-enge-zin».

Grafisch weergegeven ziet de begroting van de ontvangsten voor 1996 er als volgt uit.

Ontvangsten 1997 begrotingshoofdstuk SZW f 753 miljoen

1 % Rijksbegroting in enge zin

99 % Sociale zekerheid

De belangrijkste ontvangsten die vallen onder de sociale zekerheid zijn de anti-cumulatiebaten WSW. Dit zijn inhoudingen op arbeidsongeschiktheidsuitkeringen aan WSW-werknemers die sociale fondsen aan SZW afdragen. Hiervoor wordt in 1997 742 miljoen geraamd.

De ontvangsten Rijksbegroting-in-enge-zin hebben betrekking op tarieven voor vergunningen en dienstverlening (3 miljoen) en restituties en overige ontvangsten (7 miljoen).

10.3. Ontwikkeling van de uitgaven 1995–2001

Het meerjarenbeeld is ook gesplitst: «rijksbegroting-in-enge-zin» en «sociale zekerheidsuitgaven»¹.

Ontwikkeling Rijksbegroting in enge zin 1995–2001 (bedragen x f 1 mln.)

Personeel en Materieel Centrale voorzieningen en Overig Beleidsuitgaven RB-enge zin Rijksbijdrage CBA

¹ Hierbij zij opgemerkt dat de extrapolaties een louter technisch karakter hebben, waarbij is geabstraheerd van nieuwe beleidsinitiatieven.

2500

2000

1500

1000

500

0

1999

2000

1995

1997

1998

2001

1996

De «personele- en materiële uitgaven» zijn over de jaren heen vrij constant. De daling bij de categorie «centrale voorzieningen en overig» wordt veroorzaakt door de verwerking van een efficiency-ombuigingstaakstelling.

De afname van de rijksbijdrage CBA is het gevolg van ombuigingstaakstelling uit het regeerakkoord.

De afnemende reeks bij de beleidsuitgaven is voornamelijk toe te schrijven aan de afschaffing van de dienstplicht (tewerkstelling gewetensbezwaarden) en de overheveling van (R)emigratiebeleid naar het departement van Binnenlandse zaken.

Ontwikkeling Sociale zekerheidsuitgaven 1995–2001 (bedragen x f 1 mln.)

30000 t

25000

20000

15000

10000

5000

1995

1996               1997             1998

1999

2000               2001

Bijstand WSW AKW Overig WAJONG

Uit de grafiek blijkt dat de uitgaven voor de Bijstand met ingang van 1999 afnemen. Dit wordt veroorzaakt door overheveling van het toeslagenbudget naar het Gemeentefonds. De meerjarige uitgaven voor de WSW zijn constant op ongeveer 3,5 miljard. De eenmalige hogere uitgaven in 1996 worden hoofdzakelijk veroorzaakt door een toevoeging in het kader van een eindejaarsmarge en afwikkeling ZW-verplichtingen. De uitgaven in het kader van de AKW nemen gelijkmatig af van 6,6 miljard in 1996 naar 6,1 miljard in 2001. De daling is het gevolg van de ombuiging uit het regeerakkoord.

De realisatie van 1995 en de raming voor 1996 van de categorie «overig» zijn lager dan de meerjarenraming. Dit heeft te maken met het opstarten en in werking treden van nieuw beleid, met name de «experimenten met inzet van uitkeringsgelden», de «Wet Beperking Inkomensgevolgen Arbeidsongeschiktheidscriteria», de «kinderopvangregeling», de «vervoersvoorziening voor gehandicapten» en de Wet Inkomensvoorziening Kunstenaars.

Met ingang van 1998 is een voorziening voor vroeggehandicapten opgenomen (Wajong), (2,5 miljard in 1998 oplopend tot ca 2,6 miljard in 2001).

0

Ontwikkeling van de ontvangsten 1995–2001

Ontwikkeling ontvangsten 1995–2001 (bedragen x f 1 mln.)

900 800 700 600 500 400 300 200 100 0

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Sociale zekerheid RB in enge zin

De ontvangsten sociale zekerheid vertonen vanaf 1998 een gelijkmatig verloop over de jaren heen. De raming van 1997 is lager, omdat voorgenomen beleidsmaatregelen (uitstel Pemba) vanaf 1998 budgettaire effecten hebben in de raming van de anti-cumulatie afdrachten. De realisatie van 1995 en de raming voor 1996 wijken af van de meerjarenraming. Dit wordt veroorzaakt door restituties en terugvorderingen. Deze zijn vooraf niet te schatten, en worden daarom «nihil» geraamd.

De Ontvangsten rijksbegroting-in-enge-zin hebben voornamelijk betrekking op vergoedingen in het kader van de «tewerkstelling erkende gewetensbezwaarden militaire dienst» en ontvangsten voor «Migratie». De opgenomen meerjarenreeks heeft een aflopende tendens. De ontvangsten van de TEGMD vervallen door de beëindiging van de opkomstplicht voor militaire dienst. De ontvangsten voor «Migratie» maken deel uit van de overheveling van de (r)emigratieregelingen naar het ministerie van Binnenlandse zaken.

10.4. Overzicht belangrijkste beleidsmatige mutaties sinds begroting 1996

In onderstaande tabel is, gespecificeerd naar artikel, een overzicht van de beleidsmatige mutaties ten opzichte van de ontwerpbegroting 1996 opgenomen die groter zijn dan 10 miljoen. Mutaties die het gevolg zijn van (autonome) prijs- en volume effecten zijn niet opgenomen. De onderstaande mutaties hebben – met uitzondering van U1503 «Remigratie» – betrekking op de sociale zekerheidsuitgaven van begrotingshoofdstuk XV SZW. Voor een toelichting op de mutaties wordt verwezen naar de artikelsgewijze toelichtingen bij deze begroting.

Beleidsmatige mutaties ten opzichte van de raming in de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

Artikelnummer

Mutatie-omschrijving

Verplichtingen

Uitgaven

1997

1998

1999

2000

1997

1998

1999

2000

U1202                 Decentralisatie impuls

WSW

U1301                 Intensivering fraude- bestrijding

U1302                 Aanpassing verdeling uitvoeringskosten

U1303                 Introductie Rijksbijdrage

AOW

U1308                 Uitstel invoering

WAJONG

U1309                 Opvoeren tijdelijke wet

Bia

U1401                 Tijdelijke wet Bia

U1401                 Kinderopvangregeling

U1401                 Anw amendement

Kalsbeek

U1401                 Anw uitbreiding over- gangsrecht

U1401                 Uitstel Wet Boeten,

maatregelen etc

U1401                 Experimenten met inzet uitkeringsgelden

U1401                 Preventieve ontslagtoets

U1401                 Wet inkomens- voorziening kunstenaars

U1401                 Koppelingswet

U1402                 Tijdelijke wet Bia

U1403                 Tijdelijke wet Bia

U1406                 Experimenten

U1407                 Vervoersvoorziening

WVG

U1408                 Kinderopvangregeling

U1410                 Introductie Wet inkomensvoorziening kunstenaars

U1503                 Niet sluiten van de rege- lingen

U1503                 Overheveling Remigratie naar Biza

ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING

Toelichting bij wetsartikel 1 (uitgaven/verplichtingen)

• 11. 

  MINISTERIE

11.01 Personeel en Materieel

A. De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

Op dit artikel worden de personele en materiële uitgaven van het gehele departement geraamd en verantwoord.

B. De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

1e Suppl.wet 1996 – Eindejaarsmarge – Overboeking van BiZa RBB – Overboeking van BiZa DUO – Overboeking naar Post-actieven (U1103) – Aanvullende loonbijstelling 1995

Nieuwe Mutaties:

– Overboeking naar BiZa

remigratie – Loonbijstelling 1996 – Kosten voorzitterschap EU – Op niveau 1996 brengen materiële uitgaven – Diverse voorzieningen – Overboeking primaire processen

3 200

3 200

3 200

3 200

Stand ontwerp-begroting 1997

228 840 254 198 264 039 260 317 260 284 260 207 260 307

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

1e Suppl.wet 1996 – Eindejaarsmarge – Overboeking van BiZa RBB – Overboeking van BiZa DUO – Overboeking naar Post-actieven (U1103) – Aanvullende loonbijstelling 1995

Nieuwe Mutaties:

– Overboeking naar BiZa

remigratie – Loonbijstelling 1996 – Kosten voorzitterschap EU – Op niveau 1996 brengen materiële uitgaven – Diverse voorzieningen – Overboeking primaire processen

3 200

3 200

3 200

3 200

Stand ontwerp-begroting 1997

228 070 254 198 264 039 260 317 260 284 260 207 260 307

C. Toelichting bij de cijfers

Bij Nota van wijziging is een overboeking ad f 16,985 mln. verwerkt van artikel U1102 «Centrale materiële voorzieningen», alsmede een toevoeging ad f 1,5 mln. in 1996 en f 0,8 mln. 1997 t/m 1999 voor extra uitvoeringskosten van de «experimenten marktverruiming dienstverlening aan particulieren».

Bij de 1e suppletore wet zijn de volgende mutaties ingeboekt.

– Een overboeking via de zogenaamde eindejaarsmarge van gelden van 1995 naar 1996 voornamelijk ten behoeve van bouwkundige voorzieningen.

– In het kader van de verzelfstandiging van de Rijks Bedrijfsgezondheidszorg- en Bedrijfsveiligheidsdienst (RBB) per 1 juli 1996 heeft het Ministerie van Binnenlandse Zaken met ingang van 1996 een structureel bedrag van f 0,486 mln. naar SZW overgeheveld.

– In het kader van de oprichting van de Stichting Uitvoeringsinstelling Sociale Zekerheid voor Overheid en Onderwijs (USZO) per 1 januari 1996 is het SZW-aandeel in de kosten van de voormalige Dienst Uitvoering Ontslag Uitkeringsregelingen (DUO) structureel met ingang van 1996 naar SZW overgeboekt.

– Mede als gevolg van de Herinrichting van het ministerie is in 1995 gebruik gemaakt van de 55+maatregel (wachtgeld/vut en wachtgeldgarantie). Ter dekking van de meerkosten van het daardoor aanwezige grotere bestand post-actieven is van het budget flankerend beleid (artikel U1101) f 1 mln. structureel overgeboekt naar artikel U1103 (Post-actieven).

– De aanvullende loonbijstelling 1995 betreft de vergoeding van de extra uitgaven voor de werkgevers als gevolg van de privatisering van het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP) en van de introductie van pseudo-premies voor de werknemersverzekeringen (zie de afboeking van artikel U1108).

De nieuwe mutaties betreffen:

– Een overboeking van f 0,2 mln. naar het Ministerie van Binnenlandse Zaken in verband met de overdracht van het remigratiebeleid; het gaat om de personele en materiële kosten van 1,5 formatieplaats.

– De reguliere aanpassing aan de loonontwikkeling (zie afboeking van art U1108).

– Nederland is in het eerste halfjaar van 1997 voorzitter van de

Europese Unie. Naast de Informele Sociale Raad en een ministerië le emancipatie-conferentie zal een vijftal thema-conferenties worden georganiseerd. De hiermee samenhangende kosten voor 1997, die binnen de totale SZW-begroting worden opgevangen, zijn aan dit artikel toegevoegd.

– Het structurele materiële budget was ca. f 1,8 mln. lager dan het in de begroting 1996 opgenomen totale budget voor materieel. Voorgesteld wordt om het begrotingsbedrag vanaf 1997 structureel op het niveau 1996 te brengen. Hiertoe is binnen de SZW-begroting ruimte gecreëerd.

– Ten opzichte van het structureel opgehoogde materiële budget zijn een aantal niet voorziene mutaties noodzakelijk. Het betreft de kosten voor het organiseren van de conferentie Kinderarbeid, extra kosten in verband met de huisvesting van perifere diensten en de buitenlandse sociale attache´’s en enkele departementale voorzieningen (kosten maatregelen terugdringing ziekteverzuim), boven de BiZa bijdrage uitgaande kosten voor USZO.

– De op artikel U1105 (Onderzoek) geraamde kosten voor primaire processen (onderzoek ten behoeve van de Kernfysische dienst, Arbeidsomstandigheden en de Arbeidsinspectie) worden ondergebracht op dit artikel. De geraamde verplichtingen en uitgaven ad f 2,85 mln. worden aan dit artikel toegevoegd. Daarnaast wordt f 350 000,– toegevoegd wegens verplichtingen in Europees verband tot het aanleveren en beoordelen van stoffen waaraan mens en milieu worden blootgesteld.

D. De onderverdeling in artikelonderdelen

Het artikelonderdeel ambtelijk personeel omvat de loonkosten van actief en niet-actief personeel (langdurig zieken, personeel met ouderschapsverlof e.d.). Het artikelonderdeel overige personele uitgaven bevat de uitgaven aan inhuur van personeel (uitzendkrachten, tewerkgestelde erkende gewetensbezwaarden, werknemers sociale werkvoorziening en externe deskundigen). Het artikelonderdeel materiële uitgaven omvat alle uitgaven die noodzakelijk zijn voor het functioneren van het apparaat van het ministerie, voorzover die niet tot de personeelscomponent behoren.

Op het onderdeel huisvesting worden de kosten verantwoord voor het beheer van de gebouwen van zowel het kernministerie als de periferie.

Het artikelonderdeel primaire processen omvat de uitgaven ten behoeve van de Kernfysische dienst, de Directie Arbeidsomstandigheden en de Arbeidsinspectie. Het betreft onder andere onderzoek, en bijdragen aan het Nederlands Normalisatie Instituut (NNI) en de Commissie voor de Toelating van Bestrijdingsmiddelen (CTB).

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de verplichtingen en uitgaven (x f 1 000) en de economische en functionele codering

Artikelonderdeel

Verplichtingen

Uitgaven

Ambtelijk personeel

Overige personele uitgaven

Materieel

Huisvesting

Primaire processen

Totaal

228 840 254 198 264 039

228 070 254 198 264 039

Codering

E. Kengetallen

Uitsplitsing van de raming van U1101 naar dienstonderdelen (bedragen x f 1 000)

P-budget 1997

M-budget 1997

Apparaatskosten 1997 Apparaatskosten fte

Arbeidsmarkt

Bijstandszaken

Sociale Verzekeringen

Arbeidsomstandigheden

Arbeidsverhoudingen

Algemeen Sociaal-Economische

Aangelegenheden

Wetgeving, Bestuurlijke en

Juridische Aangelegenheden

Analyse en Onderzoek

Internationale Zaken

Voorlichting, Bibliotheek en

Documentatie

SZW-Consult

Bestuurs Ondersteuning *

Algemene Zaken

Programma Ondersteuning

Financieel-Economische Zaken

Accountantsdienst

Toezicht

Arbeidsinspectie

Kernfysische Dienst

Directie Coö rdinatie Emancipatie

Emancipatieraad **

Uitvoering Europese Subsidie

Instrumenten

Overig personeel Ministerie

Uitzonderingen op de materië le normen

Internationale aangelegenheden

Huisvestingskosten

Departementale budgetten

6 791

6 614

7 367

10 666 4 189

2 889

7 282

8 279 4 190

6 289

7 082

4 193

11 831 838

10 001

5 109 21 471 73 403

3 232 2 336 2 163

816 2 586

306 320 336 473 190

142

321 381 173

317

292

192

667

40

465

229

2 538

9 196

119

113

418

47 98

1 233

4 313

9 720

18 583

Totaal

Primaire processen

Begrotingssterkte in fte’s Gem. kosten per fte (in guldens)

209 617

2 212,46 94 744

51 222 3 200

264 039

• * 

  Incl. Minister, Staatssecretaris en Bestuursraad. ** Inclusief vergoedingen voorzitter en leden ER.

Deze kengetallen zijn hier opgenomen ter onderbouwing van de raming, alsmede ter illustratie van de gemiddelde kosten per fte van de directies van SZW.

Voor een kwantitatieve en kwalitatieve specificatie van het personeelsbestand wordt verwezen naar bijlage 1 «De overzichten inzake personeelsgegevens» van deze begroting.

11.02 Centrale materiële voorzieningen

A. De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

Op dit artikel werden de verplichtingen en uitgaven geraamd voor algemene beheerskosten met een overwegend departementaal karakter.

B. De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

C.  Toelichting bij de cijfers

Voor een verbeterde informatievoorziening werd het wenselijk geacht om alle personele en materiële uitgaven op één begrotingsartikel samen te voegen. Dit bevordert een goed inzicht in de personele en materiële kosten van het gehele departement en vereenvoudigt de ontwikkeling van kengetallen.

Bij Nota van wijziging is dit artikel ondergebracht onder U1101 «Personeel en Materieel» en is de begroting en meerjarenraming naar artikel U1101 overgeboekt. In bovenstaande tabellen wordt deze overheveling zichtbaar gemaakt. Omdat bij dit artikel geen raming meer is voorzien is dit artikel niet meer in de begrotingsstaat voor 1997 opgenomen.

D.  De onderverdeling in artikelonderdelen

Dit artikel bevat één artikelonderdeel. De codering is als volgt: – de functionele codering is 06.0 – de economische codering is 12.1

11.03 Post-actieven

A. De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

Op dit artikel worden de uitgaven geraamd voor personeel dat als non-actief wordt aangemerkt. Het gaat hier om uitgaven aan wachtgelden en uitkeringen ingevolge de uitkeringsregeling 1966.

B. De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen en uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

C.  Toelichting bij de cijfers

Bij de 1e suppletore wet is de volgende mutatie ingeboekt.

– Mede als gevolg van de Herinrichting van het ministerie is in 1995 in ruime mate gebruik gemaakt van de 55+maatregel (wachtgeld/vut en wachtgeldgarantie). Ter dekking van de meerkosten van het daardoor aanwezige grotere bestand post-actieven is van het budget flankerend beleid (artikel U1101) f 1 mln. structureel overgeboekt naar artikel U1103 (Post-actieven).

Voorgesteld wordt de volgende nieuwe mutatie aan te brengen.

Bij begrotingsvoorbereiding heeft het kabinet besloten tot een aantal efficiency-taakstellingen, onder andere op de SZW-begroting. Deze taakstelling is gedeeltelijk ingevuld op het artikel Automatisering en onderzoek. Voor het restant van de taakstelling wordt gebruik gemaakt van de nog uit te delen prijsbijstelling; dit blijkt uit de meerjarenramingen van het artikel U1109. Om te voorkomen dat in 1997 (in de begrotingswet) een negatief bedrag op artikel U1109 zou resteren, is het betreffende aandeel in de taakstelling van f 3,5 mln. in 1997 geparkeerd op dit artikel. Als in het voorjaar van 1997 de prijsbijstelling 1997 wordt uitgekeerd zal deze boeking ongedaan worden gemaakt.

D.  De onderverdeling in artikelonderdelen

Dit artikel bevat één artikelonderdeel. De codering is als volgt: – de functionele code 06.0 – de economische code 12.1

E. Kengetallen

Rekening 1995

Vermoedelijke uitkomst 1996

Ontwerpbegroting 1997

Verplichtingen/uitgaven (x f 1 000) 11 236               12 582

Aantal post-actieven ultimo jaar                 270                    270

12 626*

270

• * 

  Exclusief de geparkeerde efficiency-taakstelling.

11.04 Automatisering

A. De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

Na de Herinrichting van het ministerie zijn de automatiseringsuitgaven geconcentreerd binnen één artikel, U11.04.

De inspanningen voor automatisering staan in 1996 en 1997 in het teken van een nieuwe gemeenschappelijke basisvoorziening voor kantoorautomatisering die in 1997 gereed zal zijn. In 1997 zal ook het nieuwe personeelsinformatiesysteem operationeel zijn. Een aanvang wordt gemaakt met een verbeterde planningssystematiek waarbij een doelmatige besteding van automatiseringsgelden centraal staat.

Met de middelen op dit artikel worden verschillende activiteiten gefinancierd: – Beheersinformatie – Beleidsinformatie – Departementale beheerssystemen – Infrastructuur automatisering.

Voor de prioritering van de projecten op het gebied van de beheers- en beleidsinformatievoorziening ter ondersteuning van de primaire processen wordt gebruik gemaakt van het prioriterings- annex allocatieinstrument SAMALO. Dit dient tevens om de Bestuursraad te ondersteunen bij de besluitvorming omtrent de allocatie van budgetten. Met dit instrument wordt de rangorde van de projecten bepaald op basis van het (beleids)belang en het informatiebelang van het project. Mochten er onvoldoende middelen zijn om alle projecten uit te laten voeren, dan worden laag-scorende projecten niet in de planning voor 1997 meegenomen.

Met behulp van deze SAMALO-methodiek zal medio oktober het automatiseringsprogramma voor 1997 ingevuld worden, aangezien pas op dat moment voldoende inzicht bestaat in de opzet en kosten van de desbetreffende projecten.

De belangrijkste departementale beheerssystemen omvatten o.a. het Personeelsinformatiesysteem (IPA, Interpers), het financiële informatiesysteem CAFAS en het beheers-, informatie- en afhandelingssysteem met betrekking tot de rijksvergoeding van sociale zekerheidsuitgaven (BIAS).

De uitgaven in het kader van de infrastructuur omvatten het onderhoud en beheer van de centrale servercapaciteit, netwerk en datacommunicatie, standaard werkplekapparatuur en -programmatuur.

B. De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

1995             1996             1997             1998             1999

2000             2001

Stand ontwerpbegroting 1996

33 570          29 194          29 218          29 218

29 218

1e Suppl.wet 1996 – Eindejaarsmarge – Overboeking naar

VROM voor I-SZW

Rotterdam

555

250

Nieuwe Mutaties:

– Invulling Kaderbrieftaakstelling

– Overboeking NIDI van Subsidies

– Overboeking van onderzoek

1 250         - 2 000 - 2 000 - 2 000

100               100               100               100

100               100              100                100

Stand ontwerpbegroting 1997

28 138          33 875          28 144          27 418          27 418

27 418          27 418

Relatie verplichtingen en uitgaven (x f 1 000)

t/m 1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

Verplichtingen stand ontwerp-begroting

1997

2001

4 758          28 138          33 875          28 144          27 418          27 418          27 418          27 418

Uitgaven stand ontwerp-begroting

1997

26 914

33 875

28 144

27 418

27 418

27 418

27 418

na 2001

5 982

5 982

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

1e Suppl.wet 1996 – Eindejaarsmarge – Overboeking naar VROM voor I-SZW Rotterdam

555 250

Nieuwe Mutaties:

– Invulling Kaderbrieftaakstelling

– Overboeking NIDI van Subsidies

– Overboeking van Onderzoek

1 250

100 100

2 000

100 100

2 000

100 100

2 000

100 100

Stand ontwerp-begroting 1997

26 914

33 875

28 144

27 418

27 418

27 418

27 418

C.  Toelichting bij de cijfers

Bij eerste suppletore wet zijn de volgende mutaties vastgesteld.

– Een overheveling via de «Eindejaarsmarge» van middelen van 1995 naar 1996 ten behoeve van projecten beheers- en beleids-informatisering.

– Een overboeking naar de Rijksgebouwendienst van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer in verband met aanpassingen aan het datanet van de Arbeidsinspectie, regio Zuid-West.

De volgende nieuwe mutaties worden voorgesteld.

– De beperking van het automatiseringsbudget met f 1,250 mln. in 1997 en f 2,0 mln. met ingang van 1998 is een deel van de invulling van de efficiencytaakstelling waartoe het kabinet heeft besloten.

– Tot en met 1996 is de bijdrage aan het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) op het artikel Subsidies (U15.01) verantwoord. Omdat met deze bijdrage beleidsinformatie wordt geleverd, wordt deze bijdrage met ingang van 1997 op het artikel Automatisering verantwoord.

– Een overboeking van het artikel Onderzoek (U1105). Dit budget is bestemd om bij het CBS niet-standaard informatie te verkrijgen.

D.  De onderverdeling in artikelonderdelen

Dit artikel bevat één artikelonderdeel. De functionele codering is 06.0 de economische codering is 12.1.

E.  Kengetallen

Rekening 1995

Vermoedelijke uitkomst 1996

Ontwerp begroting 1997

Uitgavenxf1000                                     26914               33875                          28144

Begrotingssterkteinfte                             2082,85           2226,97                       2212,46

Gemiddelde kosten per fte in guldens                                                  12922               15211                          12721

11.05 Onderzoek

A.  De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

Op dit artikel worden de verplichtingen en uitgaven verantwoord voor uitbesteed onderzoek. De onderzoeken ondersteunen alle fasen van het beleidsproces (orië ntatie, voorbereiding, uitvoering en evaluatie).

Behalve aan actuele onderzoeksprojecten worden er ook gelden besteed aan onderzoek op (middel)lange termijn, aan fundamenteel onderzoek en aan onderzoek gericht op instrumentontwikkeling.

De onderzoeksuitgaven voor de Directie Coö rdinatie Emancipatiebeleid zijn met ingang van 1997 op een apart artikelonderdeel zichtbaar gemaakt.

In 1996 heeft een uitzuivering van het onderzoeksbudget plaatsgevonden. De budgetten voor de primaire processen t.a.v. het arbeidsomstandighedenbeleid (bijvoorbeeld laboratoriumonderzoek van verdachte stoffen bij bedrijfsongevallen) en taken van de Kernfysische dienst (bijvoorbeeld het inhuren van expertise bij te verrichten inspectietaken) zijn overgeheveld naar het budget Materieel. Hier is eerder sprake van ondersteuning van het werkproces dan van onderzoek.

Voor de verdeling van onderzoeksgelden over de verschillende projecten, die gezien de behoefte van de verschillende onderdelen van het ministerie in 1997 uitbesteed moeten worden, wordt voor het vakdepartement (het ministerie exclusief de Directie Coö rdinatie Emancipatiebeleid) gebruik gemaakt van het departementsbrede prioriterings- annex allocatie-instrument SAMALO. DCE prioriteert haar onderzoeksprocessen met een aan SAMALO verwante systematiek.

Met behulp van deze instrumenten wordt – afzonderlijk voor de budgetten SAMALO onderzoek en onderzoek DCE – de rangorde van de onderzoeksprojecten bepaald op basis van het beleids- en het informatiebelang van het project. Mochten er onvoldoende middelen zijn om alle projecten uit te laten voeren, dan worden bepaalde laag-scorende projecten niet in de planning voor 1997 meegenomen.

B.  De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

Nieuwe Mutaties:

– Efficiencytaakstelling

– Overboeking OSA van subsidies

– Overboeking Primaire processen naar materieel

– Overboeking naar automatisering

Stand ontwerp-begroting 1997

28 517

20 483

18 738

15 425

15 425

18 125

15 425

Relatie verplichtingen en uitgaven (x 1 000)

t/m 1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Uitgaven stand ontwerp-begroting na 2001

1 100

2 313

8 433

Nieuwe Mutaties:

– Efficiencytaakstelling

– Overboeking OSA van subsidies

– Overboeking Primaire processen naar materieel

– Overboeking naar automatisering

1997

29 159

20 693

16 969

16 315

16 508

16 508

16 508

11 846

Stand ontwerp-begroting 1997

29 159          20 693          16 969          16 315

16 508          16 508

16 508

C. Toelichting bij de cijfers

Bij 1e suppletore wet is een overheveling via de «Eindejaarsmarge» verwerkt van 1995 naar 1996. Het betrof in 1995 niet-uitgevoerde projecten die in 1996 alsnog worden uitgevoerd.

De nieuwe mutaties betreffen:

– De beperking van het budget voor onderzoek met f 1,250 mln. in 1997 en f 2,0 mln. met ingang van 1998 is een deel van de invulling van de efficiencytaakstelling waartoe het kabinet tijdens de begrotingsvoorbereiding 1997 heeft besloten.

– Een overboeking van subsidies (U1501) omdat de begroting en verantwoording van de subsidie aan de Organisatie voor strategisch arbeidsmarktonderzoek (OSA) met ingang van 1997 via het Onderzoeksartikel zal plaatsvinden.

– Overboeking naar U11.01 Materieel (f 2,85 mln.) en U11.04 Automatisering (f 0,1 mln.) in verband met de uitzuivering van de op dit begrotingsartikel geraamde uitgaven en verplichtingen voor primaire processen. Deze processen zullen met ingang van 1997 op genoemde artikelen worden verantwoord.

D. De onderverdeling in artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de verplichtingen en uitgaven (x f 1 000) en de economische en functionele codering

11.06 Voorlichting

A. De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

Op dit artikel worden de kosten verantwoord van de departementale voorlichtingsprojecten, bibliotheek, documentatie en interne voorlichting aan het personeel.

Alle uitgaven met betrekking tot voorlichting worden op dit artikel centraal verantwoord. Het begrotingsartikel is met ingang van 1997 gesplitst in de onderdelen voorlichting vakdepartement en voorlichting emancipatie. De hoogte van de budgetten is op basis van historische gegevens bepaald.

Een adequate verdeling van het budget voorlichting vakdepartement wordt bereikt door aanvragen voor voorlichtingsprojecten te wegen aan de hand van een inhoudelijke prioriteringsmethodiek (SAMALO), die ook wordt gebruikt voor automatisering en onderzoek. De methodiek weegt het belang van de projecten voor het beleid en de beleidsvoering van het ministerie. In een zwaartepuntennotitie worden de criteria bepaald op basis waarvan de projecten voor het komende jaar worden beoordeeld.

De directie Coö rdinatie Emancipatiebeleid prioriteert door middel van een soortgelijke methodiek de voorlichtingsuitgaven DCE zelf.

In de voorlichtingsbijlage (bijlage 8) staat een nadere toelichting op de belangrijkste in- en externe voorlichtingsprojecten van het vakdepartement SZW. De voorgenomen voorlichtingsprojecten van de directie Coö rdinatie Emancipatiebeleid zijn beschreven in het Communicatieplan in de Beleidsbrief Emancipatie 1997–2000, die ook op de derde dinsdag van september wordt gepubliceerd. In het algemeen deel van de memorie van toelichting (paragraaf 7.1) wordt het gevoerde voorlichtingsbeleid beschreven.

B. De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

Bij de belasting van dit artikel is in wezen sprake van «verplichtingen= kas». Afgezien van enige overloop (van 1995 naar 1996) worden betalingen in hetzelfde begrotingsjaar gedaan als waarin de verplichting is aangegaan. Financiële verplichtingen worden doorgaans slechts voor één jaar aangegaan.

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

C.  Toelichting bij de cijfers

Bij 1e suppletore wet is één mutatie vastgesteld, namelijk een overheveling van 1995 naar 1996 via de «Eindejaarsmarge» ter financiering van projecten die in 1995 niet (volledig) tot betaling zijn gekomen.

D.  De onderverdeling in artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de verplichtingen en uitgaven (x f 1 000) en de economische en functionele codering

11.07 Onvoorziene uitgaven

A. De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

Het artikel omvat een raming van uitgaven die ten tijde van de begrotingsvoorbereiding niet zijn te voorzien. Er doen zich geen feitelijke uitgaven ten laste van dit artikel voor.

B. De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen en uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

C.  Toelichting bij de cijfers

De omvang van het beschikbaar begrotingsbedrag 1997 is lager dan de meerjarenraming vanaf 1998. Dit is voor een groot deel het gevolg van een bij Miljoenennota 1996 tot en met 1997 verwerkte overboeking (WVG) van f 2 mln. naar artikel U1501 subsidies. Verder is in voorkomende gevallen ten laste van dit artikel incidentele dekking gevonden ten behoeve van wijzigingen op andere begrotingsartikelen. Dit leidt ertoe dat de omvang van het begrotingsbedrag van jaar tot jaar verschilt.

De mutatie bij 1e suppletore wet betreft een overboeking naar de Rijksgebouwendienst van het Ministerie van VROM als bijdrage in de inrichtingskosten van de nieuwe huisvesting van de Arbeidsinspectie Regio Zuid-West.

De nieuwe mutatie «Departementale dekking» (op dit artikel en op artikel U1108) vloeit voort uit een saldo van diverse herschikkingen. Deze herschikkingen leiden tot een verhoging van met name de materiële budgetten (kosten voorzitterschap EU, structureel op niveau brengen materieel en diverse onontkoombare materiële voorzieningen). Zie toelichting bij artikel U1101 «Personeel en Materieel».

D.  De onderverdeling in artikelonderdelen

Dit artikel bevat één artikelonderdeel. De codering is als volgt: – de functionele code is 06.9 – de economische code is 01

11.08 Loonbijstelling

A. De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

Dit artikel heeft het karakter van een «parkeerartikel» waarop zo nodig tijdelijk bedragen worden opgenomen – uitdelingen uit de staartpost Loonbijstelling – totdat toerekening kan plaatsvinden naar de relevante begrotingsartikelen.

B. De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen en uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

1e Suppl.wet 1996

– Verdeling van de aanvullende loonbijstelling 1995 – Loonbijstelling 1996

• - 

  2 083 62 293

• - 

  2 082 64 057

• - 

  1 982 63 891

• - 

  2 082 63 549

• - 

  1 982 62 804

Nieuwe Mutaties:

– Correctie loonbijstelling 1996

– Verdeling loonbijstelling 1996

naar de begrotingsartikelen – Departementale dekking – Compensatie t.b.v. primaire processen

2 587 63 282

2 583

64 981 - 1 951

• - 

  350

2 583

64 804 - 1 854

-350

2 603

64 390 - 1 661

-350

2 604

63 658 - 1 660

-350

Stand ontwerp-begroting 1997

3 603

1 309

1 320

1 412

1 400

4 785

C.  Toelichting bij de cijfers

De mutaties 1e suppletore wet betreffen de verdeling van de bij Miljoenennota 1996 toegekende aanvullende loonbijstelling 1995 (pseudo-premies en ABP-complex) naar de begrotingsartikelen en de toedeling van het Ministerie van Financiën van de reguliere loonbijstelling 1996.

De nieuwe mutaties hebben betrekking op:

– Een correctie op de bij 1e suppletore wet toebedeelde Loonbijstelling 1996.

– Een verdeling naar de betreffende begrotingsartikelen van de toegekende bedragen voor de loonontwikkeling 1996.

– Een verlaging ter compensatie van de departementale herschikkingen, zoals eerder toegelicht onder U1101 «Personeel en Materieel» en U1107 «Onvoorziene uitgaven».

– Een verlaging ad f 0,350 mln. ten behoeve van artikel U1101 «Personeel en Materieel» wegens een verplichting in Europees verband tot het aanleveren en beoordelen van gegevens over stoffen waaraan mens en milieu worden blootgesteld.

D.  De onderverdeling in artikelonderdelen

Dit artikel bevat één artikelonderdeel. De codering is als volgt: – de functionele code is 06.9 – de economische code is 01.11

11.09 Prijsbijstelling

A. De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

Dit artikel heeft het karakter van een «parkeerartikel» waarop zo nodig tijdelijk bedragen worden opgenomen – uitdelingen uit de staartpost Prijsbijstelling – totdat toerekening kan plaatsvinden naar de relevante begrotingsartikelen.

B. De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen en uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

C.  Toelichting bij de cijfers

De mutatie bij 1e suppletore wet betreft de toedeling van het Ministerie van Financiën van de reguliere prijsbijstelling 1996.

Voorgesteld wordt de volgende nieuwe mutatie aan te brengen.

Het kabinet heeft bij de begrotingsvoorbereiding 1997 besloten tot een aantal efficiency-taakstellingen. Voor de SZW-begroting betreft het f 6,0 mln. in 1997 en f 11,4 mln. structureel. Deze efficiency-taakstelling is voor f 2,5 mln. in 1997 en f 4 mln. structureel ingevuld op de artikelen «Automatisering» en «Onderzoek» (zie toelichtingen aldaar). Het restant ad f 3,5 mln. in 1997 en f 7,4 mln. structureel wordt naar de huidige inzichten ingevuld met de nog toe te kennen bedragen voor prijsbijstelling 1997 en 1998. Om wetstechnische redenen is de taakstelling voor 1997 tijdelijk geparkeerd op artikel U1103 (zie toelichting aldaar). Voor 1998 en latere jaren is het restant van de ombuigingstaakstelling op dit artikel geparkeerd.

D.  De onderverdeling in artikelonderdelen

Dit artikel bevat één artikelonderdeel. De codering is als volgt: – de functionele code is 06.9 – de economische code is 01.12

• 12. 

  ARBEIDSMARKT

12.01 Rijksbijdrage aan de Arbeidsvoorzieningsorganisatie

A. De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

Dit artikel vindt zijn grondslag in de Arbeidsvoorzieningswet (Staatsblad 1990, nr. 402). Daarin is de verzelfstandiging van de Arbeidsvoorziening onder een tripartite bestuur van werkgevers- en werknemersorganisaties en van de overheid geregeld. De wet is op 1 januari 1991 in werking getreden.

De Arbeidsvoorzieningsorganisatie heeft als taak het bevorderen van een doelmatige en rechtvaardige aansluiting van vraag en aanbod van arbeidskrachten op de arbeidsmarkt. Het door het Centraal Bestuur voor de Arbeidsvoorziening (CBA) te voeren beleid voor 1997 wordt neergelegd in het Landelijk Beleidsplan 1997 en de begroting 1997 van de Arbeidsvoorzieningsorganisatie. Deze stukken worden separaat aan de Staten-Generaal aangeboden.

Op 28 juni 1996 is het wetsvoorstel nieuwe Arbeidsvoorzieningswet (Kamerstukken II, 1995/96, nr. 24 450) door de Tweede Kamer aanvaard. Besluitvorming in de Eerste Kamer dient nog plaats te vinden. De beoogde invoeringsdatum is 1 januari 1997. In het algemeen deel van deze Memorie van toelichting is reeds uiteengezet dat 1997 een overgangsjaar zal zijn tussen de huidige wet en de nieuwe wet, met name wat betreft het onderscheid in basis- en prestatiedienstverlening. Besluitvorming over en inrichting van de begroting van het CBA zijn gebaseerd op de huidige wet. De inrichting van de administratie wordt reeds zoveel mogelijk geënt op de nieuwe wet. Er wordt naar gestreefd om, via extra modellen bij de begrotingsaanschrijving 1997, van de RBA’s inzicht te verkrijgen in onder andere de kosten van de basis- en prestatieverlening. Deze informatie komt gelijktijdig met het Landelijk Beleidsplan en de begroting 1997 eind 1996 beschikbaar. Dit betekent dat voor het vaststellen van de afzonderlijke bedragen voor de basis- en prestatiebijdrage voor de SZW-begroting 1998 gebruik kan worden gemaakt van een op deze wijze ingerichte administratie.

B. De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen en uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 mln.)

• * 

  In verband met afrondingsverschillen kunnen er afwijkingen in de tellingen optreden.

Op basis van de huidige Arbeidsvoorzieningswet (artikel 38 lid 2 tweede volzin) is een algemene maatregel van bestuur opgesteld die de betaling van de Rijksbijdrage aan de Arbeidsvoorzieningsorganisatie regelt. Maandelijks wordt 1/12 deel van de rijksbijdrage aan de Arbeidsvoorzieningsorganisatie overgemaakt. Het wetsvoorstel nieuwe Arbeidsvoorzieningswet kent geen basis voor een dergelijke «uitbetalings-amvb». In de mededelingen, bedoeld in artikel 47 lid 5 en 48 lid 6 van de nieuwe Arbeidsvoorzieningswet, zal tevens de wijze van betaling en afrekening van de basis- en prestatiebijdrage kenbaar worden gemaakt.

De verplichtingen op dit artikel zijn op grond van artikel 1 lid 6 van de Comptabiliteitswet door de Minister van Financiën aangewezen als verplichtingen = kas.

C. Toelichting bij de cijfers

De mutatie aanvullende loonbijstelling 1995 betreft een vergoeding van extra uitgaven voor de werkgevers als gevolg van de privatisering van het Algemeen Burgerlijk pensioenfonds (ABP) en van de introductie van pseudo-premies voor werknemersverzekeringen.

De nieuwe mutatie betreft de uitdeling van de reguliere loonbijstelling 1996.

D. De onderverdeling in artikelonderdelen

Dit artikel bevat één artikelonderdeel. De codering is als volgt: – de functionele code is 06.43 – de economische code is 41.4

12.02 Wet Sociale Werkvoorziening

A.  De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

De Wet Sociale Werkvoorziening (WSW) draagt de gemeenten op om te voorzien in aangepaste werkgelegenheid, die zoveel mogelijk gericht is op behoud, herstel en bevordering van de arbeidsgeschiktheid, voor personen die tot werken in staat zijn, maar voor wie als gevolg van in belangrijke mate bij hen gelegen factoren, werkgelegenheid onder normale omstandigheden (vooralsnog) niet aanwezig is. De WSW is betrokken bij de stroomlijning van gesubsidieerde arbeid; een wetsvoorstel ter herziening van de WSW is aan de Kamer aangeboden.

Bij de bepaling van de totale lasten voor het Rijk dienen de anticumulatie-afdrachten op het artikel M1301 in mindering te worden gebracht op dit artikel.

B.  De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 mln.)

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Stand ontwerp-begroting 1996

3 485,8 3 488,5 3 489,3 3 490,0 3 491,0

1e Suppl.wet 1996

– Eindejaarsmarge

– Afdrachtskorting WVA

– Decentralisatie-Impuls WSW

– Technische correctie

51,0

10,0           -27,8

23,0           - 41,0

• - 

  1,3

44,2 63,0

60,4 63,0

68,8 63,0

Nieuwe Mutaties – Loonbijstelling 1996 – Arbeidsvoorwaardenakkoord – Aanpassing verplichtingenruimte – Compensatie WULBZ

51,6

82,4 46,0

51,9 14,0

27,6

51,9 24,0

15,5

51,9 24,0

-7,4

51,9 24,0

3,9

Stand ontwerp-begroting 1997

3 484,2         3 682,5 3 458,0 3 442,5 3 435,1         3 439,0

3433,6

Relatie verplichtingen en uitgaven (x f 1 mln.)

t/m 1995

1996

1997

1998

1999

2000

na 2001

2001

Uitgaven stand ontwerp-begroting

1997

3 429,7

3 483,2

3 597,7

3 483,6

3 458,0

3 442,5

3 435,1

3 439,0

3 429,7

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 mln.)

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Stand ontwerp-begroting 1996

3 483,4 3 486,5 3 489,3 3 490,0 3 491,0

1e Suppl.wet 1996:

– Eindejaarsmarge

– Afdrachtskorting WVA

– Decentralisatie Impuls WSW

– Technische correctie

51,0

10,0           -27,8

23,0           - 41,0

• - 

  1,3

44,2 63,0

60,4 63,0

68,8 63,0

Nieuwe Mutaties:

– Loonbijstelling 1996

– Arbeidsvoorwaardenakkoord

– Compensatie WULBZ

51,6 46,0

51,9 14,0

51,9 24,0

51,9 24,0

51,9 24,0

Stand ontwerp-begroting 1997

3 483,2         3 597,7         3 483,6 3 458,0 3 442,5 3 435,1         3 433,6

C. Toelichting bij de cijfers

Op grond van de eerste suppletore wet zijn de uitgaven WSW aangepast voor :

– De «Eindejaarsmarge» betreft een ophoging van het WSW-budget voor 1996 met het oog op het arbeidsvoorwaardenakkoord voor de periode 1995 t/m 1997. Dit houdt mede verband met de late totstandkoming van het akkoord in 1995.

– Vanaf 1 januari 1996 kunnen ook werkgevers in de WSW in aanmerking komen voor een afdrachtskorting ad f 4 500 per jaar als zij een langdurig werkloze in dienst nemen op grond van de Wet vermindering afdracht loonbelasting en premies volksverzekeringen (WVA) (alle nieuwe instroom in de WSW geldt als langdurig werkloos). De subsidie van het rijk kan daarom naar evenredigheid lager worden vastgesteld.

– De mutatie «DI-taakstelling» is een gewijzigde boeking van een bestaande taakstelling uit de Decentralisatie-Impuls. Voorheen was de taakstelling verwerkt op de aanvullende post loonbijstelling; om duidelijkheid te verschaffen aan de uitvoeringsinstanties wordt hetzelfde bedrag nu rechtstreeks op het WSW-budget gekort.

– De technische correctie vindt plaats vanwege een abusievelijk te hoge slotuitdeling uit het budget WSW 1995.

De nieuwe mutaties hebben betrekking op:

– De jaarlijkse bijstelling van de uitgaven voor de loonkostenontwikkeling. Deze bijstelling wordt vastgesteld op grond van de methodiek, zoals voor de gepremieerde en gesubsidieerde sectoren wordt toegepast (het «Post-waggs model»).

– De mutatie arbeidsvoorwaarden houdt verband met de in de cao overeengekomen herbezetting van de vrijvallende uren van de 36-urige werkweek. Door de herbezetting worden meer personen in de WSW geplaatst, waardoor de kosten toenemen. Tegenover de extra uitgaven staan hogere ontvangsten uit hoofde van samenloop van arbeidsongeschiktheidsuitkeringen met WSW-loon (Art M. 13.01.)

– Een technische correctie op de verplichtingenruimte.

– Als gevolg van de privatisering van de ziektewet (WULBZ) zag de bedrijfsvereniging BVO zich genoodzaakt de premie ZW over 1995 met terugwerkende kracht te verhogen, teneinde aan de per 1 maart 1996 lopende verplichtingen te kunnen voldoen. Deze voor de werkvoorzieningsschappen forse en onvoorziene extra last in 1996 wordt via het WSW-budget gecompenseerd.

D. De onderverdeling in artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de verplichtingen en uitgaven (x f 1 mln.) en de economische en functionele codering

Artikelonderdeel

Verplichtingen

Uitgaven

Codering

1995

1996

1997

1995

1996

1997

funct.

Budgetvoorziening op decentraal niveau

Budgetvoorziening op Centraal

Niveau

Afwikkeling vergoedingen voor

1989

3 462,5 3 673,9 3 458,0 21,4               8,6

0,3

3 461,4 3 589,1 3 483,6 21,4               8,6

0,3

43.5                 06.34

43.5                 06.34

43.5                 06.34

Totaal

3 484,2 3 682,5 3 458,0

3 483,1 3 597,7 3 483,6

E. Kengetallen

Rekening 1995

Vermoedelijke               Ontwerp uitkomst 1996 begroting 1997

econ.

Het gemiddelde volume van de WSW in 1997 neemt naar verwachting ten opzichte van 1996 toe als gevolg van de in het arbeidsvoorwaardenakkoord overeengekomen herbezetting van de arbeidsduurverkorting.

De gemiddelde prijs per arbeidsplaats is in 1997 lager dan in 1996 als gevolg van de Wet vermindering loonbelasting en premies volksverzekeringen (WVA), alsmede uit hoofde van de taakstelling in verband met de in onderdeel C toegelichte Decentralisatie-Impuls. Voorts wordt het verschil verklaard doordat de uitgaven in 1996 eenmalig hoger lagen als gevolg van de eindejaarsmarge: de verhoging als gevolg van het arbeidsvoorwaardenakkoord kon niet meer in 1995 worden verwerkt.

12.03 Jeugdwerkgarantiewet

A.  De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

De JWG vormt in het kader van het activerend arbeidsmarktbeleid voor jongeren het vangnet. Als werkloze jongeren niet op eigen kracht of via het reguliere instrumentarium van arbeidsvoorziening kunnen worden geplaatst kan instroom in de JWG plaatsvinden. De JWG is betrokken bij de stroomlijning van gesubsidieerde arbeid. In dit kader is de Wet inschakeling werkzoekenden (WIW) in voorbereiding, waarbij de doelgroep van de JWG onder deze nieuwe wet zal vallen.

Op grond van de huidige JWG wordt aan een jongere een dienstbetrekking volgens het burgerlijk wetboek aangeboden en geplaatst op een door de jeugdwerkgarantie-organisatie aangewezen garantieplaats.

De voorbereidingsovereenkomst is bedoeld voor jongeren, waarvoor het vanwege in de persoon gelegen factoren (nog) niet mogelijk is een JWG-garantieplaats aan te bieden.

De voorbereidingsovereenkomst is de grondslag voor activiteiten welke tot doel hebben de kwalificaties van de jongere te verbeteren. Deze activiteiten zijn gericht op plaatsing op een garantieplaats en indien mogelijk op doorstroom naar regulier werk.

B.  De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen en uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

1e Suppl.wet 1996

– Afdrachtskorting WVA

– Bevriezing 23-jarigen

– Doorwerking realisatie 1995

19 300 - 57 200

38 100

90 900          44 000

90 600 -116 100 -128 700 - 2 700          69 600          87 800

Nieuwe Mutaties:

– Extrapolatie jaar 2000

– Werkloosheidsontwikkeling

– Technische correctie

– Koppeling uitkeringen 1996

6 800

8 600 16 000

27 400

9 700 14 200

40 200

10 500 14 200

57 400

4 200 14 000

15 600 65 800 15 300 14 000

Stand ontwerp-begroting 1997

409 693 379 000 385 400 417 700 477 200 460 800 454 400

C. Toelichting bij de cijfers In de eerste suppletore wet is de raming als volgt aangepast:

– De bij de WSW genoemde afdrachtskorting op grond van de Wet vermindering afdracht loonbelasting en premies volksverzekeringen (WVA) is ook op de JWG van toepassing. De subsidie van het Rijk kan ook hier naar evenredigheid lager worden geraamd.

– In de ramingen voor 1996 was nog rekening gehouden met een uitbreiding van doelgroep JWG tot 23-jarige schoolverlaters. In afwachting van de stroomlijning van gesubsidieerde arbeid wordt de doelgroep dit jaar bevroren op 22 jaar.

– Op basis van de realisatiegegevens over 1995 zijn de ramingen voor de JWG verhoogd.

– Ten eerste bleek het volume hoger, met name van de garantie-plaatsen. Ten tweede viel de gemiddelde prijs van een JWG-garantieplaats hoger uit dan geraamd. Dit hangt samen met de hogere gemiddelde leeftijd van het JWG-bestand.

De nieuwe mutaties betreffen:

– De extrapolatie jaar 2000 is een technische aanpassing die jaarlijks bij begrotingsvoorbereiding wordt verwerkt. Vorig jaar is deze correctie bij dit artikel ten onrechte niet verwerkt.

– De doorwerking van de meest recente werkloosheidsramingen van het Centraal Planbureau (CPB) op de doelgroep en daarmee op het geraamde volume in de JWG.

– Een technische correctie op grond van aanpassing van het ramingsmodel.

– De aanpassing van het begrotingsbedrag aan de loonontwikkeling.

D. De onderverdeling in artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de verplichtingen en uitgaven (x f 1 000) en de economische en functionele codering

E. Kengetallen

Garantieplaatsen

De toename van het volume is een gevolg van de geplande uitbreiding van de doelgroep van de JWG. De gemiddelde prijs daalt door de Wet vermindering loonbelasting en premies volksverzekeringen (WVA).

Voorbereidingsovereenkomsten

De toename van het aantal voorbereidingsovereenkomsten hangt samen met de aanloopfase van dit nieuwe beleid; de voorbereidingsovereenkomst is per 1 september 1994 geïntroduceerd voor nieuwe instromers.

12.04 Banenpools

A.  De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

De doelstelling van de regeling is het bieden van betaalde arbeid op additionele plaatsen aan langdurig werklozen, teneinde kansen te bieden op doorstroming naar de reguliere arbeidsmarkt. De lokale overheden zijn verantwoordelijk voor de totstandkoming van de banenpoolplaatsen. De financiering van de regeling door SZW komt uit de vrijvallende uitkeringen (Abw, Ioaw en Ioaz) van de deelnemende langdurig werklozen. Andere financieringsbronnen zijn de subsidies van het CBA/RBA, inleenvergoedingen en eventueel ESF-subsidies.

De banenpoolregeling is betrokken bij de stroomlijning van gesubsidieerde arbeid. In dit kader is de Wet inschakeling werkzoekenden (WIW) in voorbereiding, waaronder ook de banenpoolers zullen vallen.

Uit het artikelonderdeel doorstroomsubsidies worden de middelen betaald voor de per 1 januari 1996 van kracht geworden Tijdelijke subsidieregeling bevordering uitstroom banenpools en Jeugdwerk-garantiewet. Deze regeling vloeit voort uit het convenant Grote stedenbeleid, waarin is vastgelegd dat de vier grote steden met voorrang middelen krijgen ter bevordering van de uitstroom van JWG-ers en banenpool-deelnemers naar reguliere arbeid.

B.  De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen en uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

C. Toelichting bij de cijfers

De nieuwe mutaties betreffen:

– Het eenmalig afboeken van het budget werkervaringsplaatsen. In 1993 zijn er uit hoofde van de nota «Meer werk, weer werk», plannen gemaakt werkervaringsplaatsen te creëren. Doordat afspraken moeilijk tot stand kwamen, is er geen invulling aan de plannen gegeven. In afwachting van de Wet Inschakeling Werkzoekenden is in 1996 geen nieuwe regeling opgesteld.

– De aanpassing van het begrotingsbedrag aan de loonontwikkeling.

D. De onderverdeling in artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de verplichtingen en uitgaven (x f 1 000) en de economische en functionele codering

E. Kengetallen

Het volume en de gemiddelde uitkeringsbedragen vertonen een tamelijk constant beeld over de jaren 1995 t/m 1997.

12.05 Inkoop sociale diensten bij arbeidsvoorziening

A. De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

In 1996 is reeds een start gemaakt met de inkoop door gemeenten bij de Arbeidsvoorzieningsorganisatie. Hiervoor is een ministeriële regeling opgesteld die was gebaseerd op de Begrotingswet Sociale Zaken en Werkgelegenheid 1996. In 1997 zal de inkoop door gemeenten bij Arbeidsvoorziening worden gebaseerd op een algemene maatregel van bestuur. Via de Invoeringswet nieuwe Arbeidsvoorzieningswet (Kamerstukken II, 1995/96, nr. 24 554) is daartoe in de Algemene bijstandswet een nieuw artikel toegevoegd (artikel 137a) dat de basis vormt voor de inkoop-amvb.

In 1997 is f 45 mln. beschikbaar gesteld voor de 19 gemeenten die oorspronkelijk waren opgenomen in het grote-stedenbeleid. Het bedrag van f 45 mln. is in lijn met het partijenakkoord van december 1994 tussen de minister van SZW en het CBA en met de daarop gebaseerde meerjarenramingen in de SZW-Begrotingswet 1996.

B. De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen en uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

C.  Toelichting bij de cijfers Geen mutaties.

D.  De onderverdeling in artikelonderdelen

Dit artikel bevat één artikelonderdeel. De codering is als volgt: – de functionele code is 06.43 – de economische code is 12.2

• 13. 

  SOCIALE VERZEKERINGEN 13.01 Algemene Kinderbijslagwet

A. De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

De Algemene Kinderbijslagwet (AKW), laatstelijk gewijzigd bij Wet van 21 december 1995, Stb. 691, beoogt een bijdrage te leveren in de kosten van levensonderhoud van eigen, aangehuwde, stief- en pleegkinderen van de rechthebbenden die belast zijn met hun verzorging. Voor kinderen onder de 16 jaar die tot het huishouden van de rechthebbenden behoren, geldt het verzorgingsbeginsel, terwijl voor uitwonende kinderen en alle kinderen vanaf 16 jaar het onderhoudsprincipe geldt.

Alle kosten worden vergoed via dit begrotingsartikel. De kinderbijslag wordt uitgekeerd door één uitvoeringsinstantie, de Sociale Verzekeringsbank (SVB).

B. De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen en uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 mln.)

Nieuwe Mutaties:

– Loonbijstelling uitvoeringskosten

– Uitvoeringskosten (juni-nota SVB)

– Volumebijstelling (juni-nota SVB)

– Volumebijstelling meerjarenraming SVB

– Bijstelling achteraf vastgstelde rechten

– Prijsbijstelling (juni-nota SVB)

– Uitstel boeten & maatregelen

– Wettelijke indexering per 1 juli

1996

17,2

66,5

65,6

64,4

63,2

Stand ontwerp-begroting 1997

4 695,4 6 600,8 6 439,6 6 361,1         6 238,2         6 121,6         6 081,1

C. Toelichting bij de cijfers

Bij eerste suppletore wet is de raming aangepast met:

– een verhoging van f 26,1 miljoen in 1996 (en een meerjarige doorwerking van f 33,7 miljoen in 1997 aflopend naar f 31,4 miljoen in 2000) in verband met de wettelijke indexering van de kinderbijslagbedragen per 1 januari 1996;

– een verlaging verwerkt van f 10,0 miljoen in 1996 (met een meerjarige doorwerking van f 15 mln in 1997 en f 19 mln in 1998 en volgende jaren) wegens de intensivering van de fraudebestrijding;

– een verhoging van de raming van de uitvoeringskosten 1996 met f 14 miljoen op grond van herziene ramingsinzichten van de SVB.

De nieuwe mutaties hebben betrekking op:

– een bijstelling van het loongevoelige deel van de uitvoeringskosten met f 1,7 mln in 1996 en f 1,8 mln structureel vanaf 1997; – een ramingsaanpassing van de uitvoeringskosten op basis van de juni-nota van de SVB van – f 3,3 mln. in 1996 en resp. + f 14,5 mln,

f 8,8 mln en f 6,4 mln in de jaren 1997 tot en met 2000; – een aanpassing van het volume op basis van de juni-nota van de

SVB, waardoor de uitkeringen in 1996 en 1997 resp. f 3,4 mln en f 7,3

mln lager uitkomen.

De volumedaling voor de kortere termijn is onder andere het gevolg van doorwerking van de afschaffing van de kinderbijslag voor

18-plussers, deze daling overtreft de opwaartse demografische ontwikkeling; – een neerwaartse ramingsbijstelling van de achteraf vast te stellen rechten in 1996 en 1997 met resp. f 5,3 mln en f 8,7 mln; – een prijsaanpassing van de uitkeringen op basis van de juni-nota van de SVB, waardoor de uitkeringen in 1996 en 1997 resp. f 17,3

mln en f 45,4 mln lager uitkomen; – een verhoging van de raming in 1996 met f 1,0 mln in verband met de vertraagde invoering van de Wet Boeten, Maatregelen, Terug- en

Invordering Sociale Zekerheid;

– de wettelijke indexering van de kinderbijslagbedragen per 1 juli 1996.

Voor de verplichtingen op dit artikel geldt dat deze op grond van artikel 4, lid 6, onderdeel e van de Comptabiliteitswet door de Minister van Financiën zijn aangewezen als verplichtingen = kas.

D. De onderverdeling in artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de verplichtingen en uitgaven (x f 1 mln.) en de economische en functionele codering

E. Kengetallen

Rekening            Vermoedelijke               Ontwerp

1995            uitkomst 1996 begroting 1997

Uitvoeringskosten

– In % van de uitkeringslasten

– Per telkind (x f 1,–)

– Per gerechtigde (x f 1,–)

• * 

  Sinds 1994 worden de bedragen die zijn gemoeid met de zogenoemde Dekker-kopjes en met de achteraf vastgestelde rechten niet meer meegeteld in het volume en/of de gemiddelde uitkering. De lasten in verband met de zgn. Dekker-kopjes hebben betrekking op de verhoging van het voor een gezin bepaalde bedrag aan kinderbijslag om de negatieve koopkrachtconsequenties van de invoering van de nominale premieheffing in ZFW en AWBZ voor gezinnen met kinderen te compenseren. Deze Dekker-kopjes zijn krachtens het Regeerakkoord in 1995 afgeschaft, evenals de nominale kinderpremies. Het bedrag dat hiervoor nog voor 1995 is opgenomen heeft betrekking op de uitbetaling in 1995 van de rechten die gedurende het vierde kwartaal van 1994 zijn opgebouwd.

Bij de achteraf vastgestelde rechten gaat het om uitkeringslasten ingevolge de AKW, waarvan bij de vaststelling van dat recht sprake is van een terugwerkende kracht van meer dan een kwartaal.

Het aantal telkinderen en het aantal gerechtigden daalt jaarlijks licht. Ook de hoogte van de gemiddelde uitkering daalt zowel per telkind als per gerechtigde enigszins.

De uitvoeringskosten vertonen een stijgende lijn: de vermoedelijke-uitkomst 1996 is iets hoger dan de realisatie 1995 en de raming voor 1997 is aangepast aan de inzichten van de SVB hieromtrent. De stijging houdt verband met hogere personeelskosten als gevolg van intensivering van het handhavingsbeleid en invoering van de sanctiewetgeving alsmede met hogere afschrijvingskosten als gevolg van vervanging van apparatuur in de computercentra.

Per saldo nemen de totale AKW-lasten jaarlijks af.

13.02 Toeslagenwet

A. De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

Op grond van de Toeslagenwet (TW), laatstelijk gewijzigd bij Wet van 21 december 1995, Stb. 696, kan een loondervingsuitkering ingeval van werkloosheid of arbeidsongeschiktheid worden aangevuld tot het relevante sociaal minimum. De TW kent een inkomenstoets. De wet wordt uitgevoerd door de bedrijfsverenigingen, die de daarmee samenhangende uitkeringslasten declareren bij het Tijdelijk instituut voor coö rdinatie en afstemming (TICA), dat onder meer het beheren en administreren van het Toeslagenfonds tot taak heeft. Het TICA declareert deze lasten, aangevuld met de door de bedrijfverenigingen aan hem gedeclareerde en door het TICA zelf gemaakte administratiekosten op zijn beurt bij het Rijk, ex artikel 74 van de Organisatiewet sociale verzekeringen.

Met ingang van 1 januari 1997 treedt naar verwachting een wijziging van eerderbedoelde organisatiewet in werking, waarbij de taken van de bedrijfsvereniging en het TICA worden uitgevoerd door het Landelijk instituut sociale verzekeringen.

B. De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen en uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

Nieuwe Mutaties: – Loonbijstelling administratiekosten – Volume-ontwikkeling K-MEV – Aanpassing raming uitvoeringskosten

– Uitstel invoering Wulbz – Koppeling uitk. 1996

1  000

2  500

1 200 1 800 - 500

900 - 2 300

25 300

• - 

  400

900 5 700

24 200 - 500

900 4 000

25 200 -400

900 14 300

26 300

• - 

  500

Stand ontwerp-begroting 1997

744 688 799 300 723 400 734 100 727 400 714400 713 100

C. Toelichting bij de cijfers

Bij eerste suppletoire wet zijn de volgende mutaties verwerk:

– een verhoging van de raming met f 17,9 mln vanwege de doorwerking van de realisatie 1995 naar 1996 (met name stijging WW-volume) en met gewijzigde macro-economische inzichten voor 1996 (Centraal Economisch Plan 1996);

– een ramingsbijstelling met f 1,0 mln voor het effect op de Toeslagenwet van het uitstel tot 1 juli1996 van de aanscherping van de sanctiebepaling in de Werkloosheidswet;

– een verlaging van de raming met f 7 mln voor het effect op de Toeslagenwet van de Wet uitbreiding loondoorbetalingsplicht bij ziekte (Wulbz).

– een bijstelling van de raming voor de uitvoeringskosten met f 9,4 mln ten gevolge van de budgetvaststelling door het Tijdelijk instituut voor coö rdinatie en afstemming (f 5,8 mln) en afspraken in het kader van de ontvlechting bedrijfsverenigingen–uitvoeringsinstellingen (f 3,6 mln).

De nieuwe mutaties betreffen:

– een loonbijstelling van het loongevoelige deel van de uitvoeringskosten;

– een aanpassing van het volume in verband met gewijzige macro-economische inzichten, zoals geraamd door het Centraal Planbureau (MEV);

– een verlaging van de raming voor de uitvoeringskosten als gevolg van de volume-aanpassing en in verband met door het Ctsv herziene regelgeving met betrekking tot de toerekening van de uitvoeringskosten. Door de gewijzigde toerekening komt vanaf 1997 f 25 mln per jaar minder ten laste van de Toeslagenwet;

– een verhoging van de raming 1996 met f 1,8 mln in verband met het uitstel van de invoering tot 1 maart 1996 van de Wet uitbreiding loondoorbetalingsplicht bij ziekte (Wulbz);

– een aanpassing van de raming voor de kosten van de volledige koppeling in 1996 van de uitkeringen aan de loonontwikkeling.

Voor de verplichting op dit artikel geldt at deze op grondv an artikel 4, lid 6, onderdeel e van de Comptabiliteitswet door de Minister van Financiën zijn aangewezen als verplichtingen = kas

D. De onderverdeling in artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de verplichtingen en uitgaven (x f 1 000) en de economische en functionele codering

E. Kengetallen

• * 

  Transaktiegegevens.

De jaarlijkse lasten schommelen in de jaren 1995 tot en met 1997 enigszins, als gevolg van de toename van het aantal uitkeringen in 1996. In 1997 zal een belangrijk deel van deze toename zijn verdwenen door met name een lagere raming van de toeslagen op werkloosheidsuitkeringen. Bij de totale lasten wordt deze fluctuatie nog versterkt door de hogere uitvoeringskosten in 1996 en daling daarvan in verband met herziene regelgeving van het Ctsv voor de toerekening van uitvoeringskosten.

13.03 Rijksbijdragen

A. De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

Op dit artikel worden rijksbijdragen aan sociale verzekeringsfondsen verantwoord. Het kabinet heeft besloten de AOW-premie aan een maximum bovengrens te binden. Deze grens is gesteld op de AOW-premie 1996. Onderdeel van dit besluit is dat wanneer als gevolg van het stellen van deze maximum bovengrens de premie-inkomsten niet lastendekkend zijn het rijk het tekort van het Algemeen Ouderdomsfonds zal dekken. Voor 1997 leidt de maximum bovengrens tot een tekort van f 345 miljoen gulden op transactiebasis.

Aangezien bij de betaalbaarstelling van de rijksbijdrage wordt aangesloten bij de betaalbaarstelling van de premie-afdrachten aan het Algemeen Ouderdomsfonds door het Ministerie van Financiën, wordt een deel van de rijksbijdrage voor 1997 (f 50 mln) in 1998 betaald, waardoor op kasbasis voor 1997 een bedrag resteert van f 295 miljoen.

In de meerjarenraming is voor het tekort als gevolg van het stellen van een maximum bovengrens f 345 miljoen gulden opgenomen.

B. De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Uitgaven stand ontwerp-begroting

1997

295 000

345 000

345 000

345 000

345 000

na 2001

50 000

0

0

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

C.  Toelichting bij de cijfers

De opgevoerde rijksbijdrage betreft een nieuwe begrotingspost met als doel de premie voor de AOW te kunnen beperken.

D.  De onderverdeling in artikelonderdelen

Dit artikel bevat één artikelonderdeel. De codering is als volgt: – de functionele code is 06.15 – de economische code is 62.2

13.04 Premiebijdragen

A. De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

Aan natuurlijke personen, alsmede aan rechtspersonen waarbij natuurlijke personen werkzaam zijn, kan vrijstelling wegens gemoedsbe-zwaren worden verleend voor de verplichting tot premiebetaling. Indien een ontheffing is verleend in het kader van één of meer volksverzekeringen, wordt voor geen van de volksverzekeringen premie geheven, doch vindt voor al die verzekeringen heffing van premievervangende inkomsten- of loonbelasting plaats, tot het bedrag waarvoor anders premie voor de volksverzekeringen zou zijn geheven (artikel 20 van de Wet financiering volksverzekeringen).

Indien een ontheffing is verleend in het kader van één of meer werknemersverzekeringen, wordt voor geen van de werknemersverzekeringen premie geheven, doch wordt voor al die verzekeringen aan de werkgever een naheffingsaanslag in de loonbelasting – zonder verhoging – opgelegd, tot het bedrag waarvoor de werkgever aansprakelijk zou zijn geweest indien hem de vrijstelling wegens gemoedsbezwaren niet was verleend (artikel 17 van de Coö rdinatiewet Sociale Verzekering). Het Rijk verstrekt ten gunste van de centrale fondsen en de bedrijfsverenigingen vergoedingen in verband met de verleende vrijstellingen. Deze komen overeen met de aan de belastingdienst betaalde premievervangende inkomsten- of loonbelasting c.q. naheffing in de loonbelasting.

Vanaf 1994 vinden de premie-afdrachten gemoedsbezwaarden volksverzekeringen plaats via het Ministerie van Financiën, zodat sedertdien alleen nog premiebijdragen werknemersverzekeringen op dit artikel worden verantwoord.

B. De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen en uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

C.  Toelichting bij de cijfers

Bij eerste suppletoire wet is een verhoging van de raming 1996 met f 1,0 miljoen verwerkt vanwege een overloop uit 1995 ten gevolge van vertraging in het declaratiepatroon in 1995.

Voor de verplichtingen op dit artikel geldt dat deze op grond van artikel 4, lid 6, onderdeel e van de Comptabiliteitswet door de Minister van Financien zijn aangewezen als verplichtingen=kas.

D.  De onderverdeling in artikelonderdelen

Dit artikel bevat één artikelonderdeel. De codering is als volgt: – de functionele code is 06.10 – de economische code is 42

E.  Kengetallen

• * 

  Op transactie-basis (de kasrealisatie bedroeg ruim 1,3 miljoen; de transactierealisatie is de som van de kasrealisatie en de geraamde nabetaling in 1996 over 1995).

De vermoedelijke uitkomst 1996 (transactie ad f 2, 7 miljoen) en de raming 1997 zijn enigszins hoger dan de lasten 1995. De oorspronkelijke ramingen zijn gehandhaafd, omdat nog een aanvulling op de nabetaling 1995 van het GAK wordt verwacht, die de transactierealisatie 1995 nog opwaarts kan beïnvloeden.

13.05 Liquidatiewet invaliditeitswetten

A. De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

Met ingang van 1 januari 1965 is de liquidatie van de Invaliditeitswet, de Mijnwerkers-invaliditeitswet en de Interimwet Invaliditeitsrentetrekkers in gang gezet. Deze liquidatie is neergelegd in de Liquidatiewet Invaliditeits-wetten (LIW), laatstelijk gewijzigd in 1990 (Stb. 1990, nr. 145).

Met de laatste wijziging van de LIW werd beoogd in 1990 en 1991 de nog resterende aanspraken versneld af te kopen. Op 1 januari 1994 zijn alle rechten op afkopen en uitkeringen uit hoofde van de Invaliditeitswet verjaard. De uitgaven ten laste van het Rijk liepen aanvankelijk door tot en met 1995, omdat het Invaliditeits- en Ouderdomsfonds (IOF) de gelden benodigd voor de liquidatie heeft moeten lenen.

Op grond van art. 40 van de LIW verstrekt het Rijk bijdragen aan het IOF tot het moment waarop in het fonds een zodanig vermogen aanwezig is dat de ten laste van het fonds komende uitgaven daaruit kunnen worden bekostigd. Achtergrond van de rijksfinanciering is het vermogenstekort van het op basis van kapitaaldekking gefinancierde IOF. Dit tekort is ontstaan doordat het Rijk in het verleden financiële verplichtingen jegens het fonds niet volledig heeft kunnen nakomen. Het tekort bedraagt ultimo

1995 1,0 mln.

De liquidatie had ultimo 1993 voltooid moeten zijn. De Sociale Verzekeringsbank (SVb) heeft naar aanleiding van een gerechtelijke uitspraak echter besloten om tot en met 30 juni 1997 door te gaan met adresrecherche van IW-verzekerden en eventuele claims die daaruit voortvloeien uit te keren, ondanks het overschrijden van de verjaringstermijn.

Hieruit kunnen nog financiële claims ten laste van de rijksbegroting

1996 en 1997 voortvloeien.

B. De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

Relatie verplichtingen en uitgaven (x f 1 000)

1995             1996             1997             1998             1999             2000             2001

Verplichtingen stand                                                                                                                                                                                          Uitgaven stand ontwerp-begroting                                                                                                                                                                                       ontwerp-begroting

1997                                                                          01100            1 100                   0                   0                   0                   0                              1997

1995

1996                                                                                        1 100                                                                                                                                      1 100

1997                                                                                                             1 100                                                                                                                 1 100

1998                                                                                                                                          0

1999                                                                                                                                                               0

2000                                                                                                                                                                                    0

2001                                                                                                                                                                                                         00

na 2001

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

1995             1996             1997             1998             1999             2000             2001

Stand ontwerp-begroting 1996                                                0                   0                   0                   0                   0

1e Suppl. wet 1996                                                              1100            1100

Stand ontwerp-begroting 1997                 10700           1100            1 100                   0                   0                   0                   0

C.  Toelichting bij de cijfers

Bij de eerste suppletoire wet is op grond van de op dat moment bij de SVb bekende gegevens omtrent nadere claims in het kader van de afwikkeling van de liquidatie IW voor zowel 1996 als 1997 een bedrag van f 1,1 mln opgenomen.

D.  De onderverdeling in artikelonderdelen

Dit artikel bevat één artikelonderdeel. De codering is als volgt: – de functionele code is 06.15 – de economische code is 62.2

13.06 Regelingen ex-mijnwerkers

A. De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

In de Handelingen Kamerstukken II 1 977/78, nr. 13 969, werd de wenselijkheid uiteengezet om voor oudere werknemers die werkzaam zijn geweest bij één van de Limburgse mijnondernemingen de mogelijkheid te scheppen vervroegd uit het arbeidsproces te treden. De op deze manier vrijgekomen plaatsen zouden vervolgens door jongere werklozen opgevuld kunnen worden. Dit beleidsvoornemen resulteerde in de op 1 juli 1979 in werking getreden «Regeling vervroegde uittreding

0

0

0

ex-mijnwerkers» (Stcrt. 1979, 120) die sindsdien herhaaldelijk is gewijzigd en verlengd. Nieuwe instroom in de derde, per 1 januari 1987 verlengde, regeling was nog mogelijk tot 1 januari 1995. Dit laatste gold overigens niet voor ex-DSM-medewerkers, van wie het recht op een uitkering per 1 juli 1992 werd afgekocht en voor wie in het kader van een algemene afvloeiingsregeling van DSM in een gelijkwaardige uitkering werd voorzien.

Naast de verplichtingen en uitgaven in het kader van de VVU-regeling worden op dit artikel de verplichtingen en uitgaven ten behoeve van oud-mijnwerkers met silicose verantwoord.

B. De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

t/m 1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Uitgaven stand ontwerp-begroting

1997

45 116

30 000

17 200

5 500

2000

00

na 2001

Opbouw uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

C.  Toelichting bij de cijfers

Bij eerste suppletoire wet zijn de volgende mutaties verwerkt:

– een opwaartse ramingscorrectie in de kassfeer van f 0,1 mln (voor 1996, 1997 en 1999) met betrekking tot de indexering VVU 1995;

– een doorwerking van de volumerealisatie 1995, waardoor de uitgavenraming voor 1996 met f 1,9 mln kon worden verlaagd;

– een overheveling van verplichtingen en uitgaven van 1995 naar 1996 ad f 2,9 mln in verband met vertraging bij de afhandeling van aanvragen en bezwaarschriften bij de silicose-regeling;

– een verhoging van de verplichtingen- en uitgavenraming met f 2,8 mln (en voor 1997 met f 3,8 mln) in verband met een naar verwachting groter aantal toekenningen van de eenmalige uitkering wegens silicose dan waarmee rekening was gehouden.

Als nieuwe mutaties worden voorgesteld:

– een verhoging van de raming voor de VVU-regeling in verband met de verwerking van de loonbijstelling 1996; – een neerwaartse volumebijstelling VVU met f 1,0 mln in 1996 op basis van de realisatiegegevens 1996 tot en met het tweede kwartaal. Uit de gegevens blijkt een snellere terugloop in het volume dan was geraamd.

D.  De onderverdeling in artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de verplichtingen en uitgaven (x f 1 000) en de economische en functionele codering

E. Kengetallen

Totaal VVU                                                     41,6              24,3              13,4

Eénmalige uitk. i.v.m. silicose

(incl.uitv. kosten)                                            3,6                5,7                3,8

Totale rijksuitgaven

45,2

30,0

17,2

Het aantal VVU-rechthebbenden en daarmee ook de lasten verminderen jaarlijks doordat de regeling is beperkt tot bestaande gevallen die geleidelijk uitstromen. De daling van de gemiddelde uitkering vanaf 1997 wordt veroorzaakt door de samenstelling van het bestand; de duurdere categorie stroomt eerder uit.

Tot en met het eerste halfjaar van 1996 zijn door de Stichting Silicose Oud Mijnwerkers in totaal 1 671 éénmalige uitkeringen ad f 20 000,– uitgekeerd.

13.07 Waarborg en garantie

A. De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

Het Ministerie van SZW staat garant voor het nakomen van verplichtingen door uitvoeringsinstellingen op verschillende manieren. Ten eerste is er een uitkeringsgarantie die eruit bestaat dat het Rijk in laatste instantie garant staat voor uitkeringen van alle onder de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ressorterende socialeverzekeringswetten.

Ten tweede is er een liquiditeitsgarantie. Deze regeling houdt in dat de bij de socialeverzekeringswetten betrokken centrale fondsen een tijdelijke, binnen het kalenderjaar af te lossen, rentedragende lening bij het Rijk kunnen krijgen om incidentele liquiditeitstekorten te overbruggen. Deze lening wordt alleen in laatste instantie verstrekt als alle andere mogelijkheden (onderlinge steunverlening, geldmarktleningen) zijn uitgeput. Voor de niet-centrale fondsen (Wachtgeldfondsen) en de fondsen die volledig voor rekening komen van de rijksbegroting (AKF, TF en het Arbeidsongeschiktheidsfonds jonggehandicapten) geldt alleen een uitkeringsgarantie. Wat betreft de centrale fondsen en de wachtgeldfondsen ontstaat er een gewijzigde situatie indien tot bundeling van het middelenbeheer bij het Rijk wordt overgegaan. In dat geval zal de liquiditeitsgarantieregeling wellicht komen te vervallen.

Tenslotte zijn er (krediet)garanties aan instellingen buiten de sociale verzekeringen. Momenteel betreft dat de garantstelling van de Staat voor een onderhandse geldlening aan de Stichting Werkenrode te Groesbeek.

Daarnaast heeft het Rijk zich garant gesteld voor een subsidie uit het Europees Sociaal Fonds aan het Nationaal Overleg Orgaan Sociale Werkvoorziening (NOSW) voor een project ter bevordering van de doorstroming van WSW-werknemers naar reguliere arbeidsplaatsen.

De voorwaarde voor deze subsidie is dat een publiekrechtelijke instelling garant staat. Gezien het landelijke karakter van dit project is gekozen voor een garantstelling door het Rijk.

B. De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen en uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)

C.  Toelichting bij de cijfers

Evenals in de ontwerp-begrotingen van voorgaande jaren worden ook voor 1997 de onderdelen garanties aan uitkeringsgerechtigden en kredietgaranties aan instellingen op nul geraamd. De reden hiervoor is dat het onmogelijk is om op voorhand te beoordelen of het Rijk haar garantstelling ten opzichte van de uitkeringsgerechtigden, de Stichting Werkenrode, respectievelijk de ESF-subsidie aan het NOSW zal moeten effectueren. De premievaststelling voor de fondsen, die hun middelen tot dekking van de uitgaven verkrijgen door het heffen van de premies van de verzekerden, vindt op een zodanige wijze plaats dat er als regel voldoende middelen aanwezig zijn om aan de verplichtingen tevoldoen.

Aangezien de liquiditeitsvoorschotten binnen het kalenderjaar dienen te worden afgelost is ook dit artikelonderdeel op nul geraamd.

D.  De onderverdeling in artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de verplichtingen en uitgaven (x f 1 000) en de economische en functionele codering

E. Kengetallen

De kredietgarantie aan de Stichting Werkenrode te Groesbeek door het Rijk loopt door tot het jaar 2012. Bij deze garantstelling horen de volgende specificaties.

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Garantieplafond Uitstaand risico per 1 januari Vervallen of te vervallen garanties Verleende of te verlenen garanties Uitstaand risico per 31 december

539,5

503,6

467,7

431,8

395,9

360,0

324,1

Het uitstaande risico van de garantstelling aan het ESF bedraagt per 31 december 1995 f 0,7 mln. en is niet in dit overzicht opgenomen.

13.08 Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong)

A.  De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

Op grond van de wetsvoorstellen inzake premiedifferentiatie en marktwerking bij arbeidsongeschiktheidsverzekeringen (Pemba) komt de AAW te vervallen. Voor zelfstandigen wordt voorzien in een door hen zelf gefinancierde arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAZ).

Voor vroeggehandicapten wordt een afzonderlijke Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong) tot stand gebracht, die ten laste komt van de algemene middelen.

De Wajong voorziet voor jonggehandicapten in een wettelijke bescherming op minimumniveau tegen geldelijke gevolgen van langdurige arbeidsongeschiktheid en zal worden uitgevoerd door de Nieuwe Algemene Bedrijfsvereniging of haar rechtsopvolger.

De voorgenomen datum van invoering van Pemba, WAZ en Wajong was 1 januari 1997. Inmiddels is besloten de invoering uit te stellen tot 1 januari 1998.

B.  De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen en uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 mln.)

Nieuwe Mutaties:

– Afboeken oude raming

– Uitkeringen

– Uitvoeringskosten

– Uitstel tot 1998

Stand ontwerp-begroting 1997

2 487,9 2 616,7         2 591,0         2 625,5

C. Toelichting bij de cijfers

De nieuwe mutaties vloeien voort uit een herberekening van de verplichtingen- en uitgavenramingen, mede rekening houdend met de laatste macro-economische inzichten (MEV) en met het uitstel tot 1 januari 1998.

0

0

O

D. De onderverdeling in artikelonderdelen

De onderverdeling naar artikelonderdelen van de verplichtingen en uitgaven (x f 1 mln.) en de economische en functionele codering

E. Kengetallen

In verband met het uitstel van de invoering van de Wajong tot 1 januari 1998 zijn geen kengetallen ingevuld.

13.09 Tijdelijke wet beperking inkomensgevolgen arbeidsongeschiktheidscriteria

A. De grondslag van het artikel en het te voeren beleid

In het kader van de wet Terugdringing Beroep op de Arbeidsongeschiktheidsregelingen (TBA) worden arbeidsongeschikten herbeoordeeld. De herbeoordeling aan de hand van de nieuwe arbeidsongeschiktheids-criteria kan ertoe leiden dat men uiteindelijk op een bijstandsuitkering aangewezen is. Met name voor oudere arbeidsongeschikten wordt dit als een te scherpe inkomensdaling gezien. Hiervoor is een voorziening getroffen: de Tijdelijke wet beperking inkomensgevolgen arbeidsongeschiktheidscriteria (Stb. 1996, 93).

De doelgroep van deze voorziening omvat:

a: personen die op 1 augustus 1993 45 jaar of ouder maar jonger dan

50 waren, op 31 juli 1993 recht hadden op een AAW/WAO-uitkering en deze uitkering op het moment van herbeoordeling ontvingen. b: personen die op 31 december 1986 35 jaar of ouder waren toen reeds recht hadden op een AAW/WAO-uitkering en deze uitkering op het moment van herbeoordeling ontvingen.

Deze personen wordt een uitkering geboden overeenkomstig de vervolguitkering van de Werkloosheidswet (WW).

Omdat de doelgroep bij afwezigheid van deze regeling een beroep zou doen op de Ioaw, Ioaz of de bijstand is gekozen voor een begrotings-gefinancierde regeling.

B. De verplichtingen en de uitgaven

Opbouw verplichtingen en uitgaven vanaf de vorige ontwerp-begroting (x f 1 000)