Europese Green Deal: Commissie presenteert actieplan om biologische sector impuls te geven

Met dank overgenomen van Europese Commissie (EC) i, gepubliceerd op donderdag 25 maart 2021.

Vandaag heeft de Commissie een actieplan voor de ontwikkeling van de biologische sector gepresenteerd. Het doel ervan is de productie en consumptie van biologische producten te stimuleren, uiterlijk in 2030 ten minste 25 % van de landbouwgrond te gebruiken voor biologische landbouw, en de biologische aquacultuur sterker uit te bouwen.

De biologische landbouw biedt een aantal belangrijke voordelen: op biologisch beteelde akkers is de biodiversiteit ongeveer 30 % hoger, biologisch gehouden dieren hebben het beter en krijgen minder antibiotica toegediend, biolandbouwers hebben een hoger inkomen en zijn veerkrachtiger, en consumenten weten dankzij het EU i-logo voor biologische producten precies wat ze eten. Het actieplan is in overeenstemming met de Europese Green Deal, de “van boer tot bord”-strategie en de biodiversiteitsstrategie.

Het actieplan is ontworpen om de reeds sterk groeiende biologische sector de juiste instrumenten te bieden om het streefcijfer van 25 % te bereiken. De drieëntwintig acties van het plan zijn opgebouwd rond drie assen - de consumptie stimuleren, de productie opvoeren en de sector verder verduurzamen — die een evenwichtige groei van de sector moeten garanderen.

De Commissie moedigt de lidstaten aan nationale biologische actieplannen uit te werken om hun nationale aandeel biologische landbouw te vergroten. Tussen de lidstaten bestaan aanzienlijke verschillen in het landbouwareaal dat momenteel voor biologische landbouw wordt gebruikt, gaande van 0,5 % tot meer dan 25 %. De biologische actieplannen van de lidstaten zullen een aanvulling vormen op de nationale strategische GLB-plannen, door maatregelen te formuleren die verder reiken dan landbouw en de door het GLB geboden mogelijkheden.

Consumptie stimuleren

Om landbouwers aan te moedigen om op biologische landbouw over te schakelen en zo hun winstgevendheid en veerkracht te vergroten, is het essentieel dat de consumptie van biologische producten toeneemt. Het actieplan omvat daartoe verschillende concrete acties die erop gericht zijn de vraag te stimuleren, het vertrouwen van de consument te behouden en biologische voeding dichter bij de burgers te brengen. Dit omvat: voorlichten en communiceren over biologische productie, de consumptie van bioproducten stimuleren en de beschikbaarheid ervan in kantines bevorderen door middel van overheidsopdrachten, en distributie van bioproducten in het kader van de EU-schoolregeling vergroten. De acties hebben bijvoorbeeld ook tot doel fraude te voorkomen, het consumentenvertrouwen te vergroten en de traceerbaarheid van biologische producten te verbeteren. De particuliere sector kan eveneens een belangrijke rol spelen door bijvoorbeeld werknemers te belonen met “bio-cheques” waarmee ze biologische voeding kunnen kopen.

De productie opvoeren

Momenteel wordt ongeveer 8,5 % van het landbouwareaal van de EU biologisch beteeld, en de tendensen tonen aan dat het biologische aandeel aan dit groeitempo tegen 2030 tussen 15 % en 18 % van het totale areaal zou bedragen. Dit actieplan biedt de middelen om die groei een extra impuls te geven en 25 % te bereiken. Terwijl het actieplan vooral de nadruk legt op het “aanzuigeffect” aan de vraagzijde, blijft het gemeenschappelijk landbouwbeleid een essentieel instrument om steun te bieden voor de omschakeling. Momenteel wordt zo'n 1,8 % (7,5 miljard euro) van het GLB-budget gebruikt om de biologische landbouw te ondersteunen. Het toekomstige GLB zal ecoregelingen omvatten die, afhankelijk van het resultaat van de onderhandelingen over het GLB, gedekt zullen worden door een begroting van 38 à 58 miljard euro voor de periode 2023-2027. De ecoregelingen kunnen worden ingezet om biologische landbouw te bevorderen.

Naast het GLB zijn de belangrijkste instrumenten onder andere de organisatie van informatie- en netwerkactiviteiten voor de uitwisseling van beste praktijken, de certificering van producentengroeperingen in plaats van individuele landbouwers, onderzoek en innovatie, het gebruik van blockchain en andere technologieën om de traceerbaarheid te verbeteren en de markttransparantie te vergroten, het versterken van lokale en kleinschalige verwerking, steun voor de organisatie van de voedselketen en de verbetering van diervoeder.

Om de biologische productie onder de aandacht te brengen zal de Commissie jaarlijks een “Biodag” organiseren, en ook prijsuitreikingen om uitmuntendheid in iedere schakel van de biologische voedingsketen te erkennen. Voorts zal de Commissie de ontwikkeling van netwerken voor biologisch toerisme aanmoedigen aan de hand van “biodistricten”. “Biodistricten” zijn gebieden waar landbouwers, burgers, toeristische ondernemingen, verenigingen en overheden samenwerken aan een duurzaam beheer van lokale hulpbronnen op basis van biologische beginselen en praktijken.

In het actieplan wordt ook opgemerkt dat de biologische aquacultuurproductie ondanks de relatieve nieuwheid van de sector een aanzienlijk groeipotentieel heeft. De komende nieuwe EU-richtsnoeren voor de duurzame ontwikkeling van de aquacultuur in de EU zullen de lidstaten en belanghebbenden aanmoedigen om de biologische groei in deze sector te ondersteunen.

Meer duurzaamheid

Tot slot moet het actieplan eveneens de performantie van de biologische landbouw in termen van duurzaamheid verder helpen verbeteren. Om dit te bereiken zijn de acties gericht op een beter dierenwelzijn, de beschikbaarheid van biologische zaden, een kleinere koolstofvoetafdruk voor de sector en zo min mogelijk plastic-, water- en energieverbruik.

De Commissie is ook van plan het aandeel van onderzoek en innovatie (O&I) te verhogen en ten minste 30 % van de begroting voor onderzoeks- en innovatieacties op het gebied van landbouw, bosbouw en plattelandsgebieden te bestemmen voor onderwerpen die specifiek of van belang zijn voor de biologische sector.

De Commissie zal nauwlettend toezien op de vorderingen via een jaarlijkse follow-up met vertegenwoordigers van het Europees Parlement, de lidstaten, en belanghebbenden, en aan de hand van zesmaandelijkse voortgangsverslagen en een evaluatie halverwege.

Enkele reacties van leden van de Commissie:

Frans Timmermans i, uitvoerend vicevoorzitter voor de Europese Green Deal: “De landbouw is een van de belangrijkste oorzaken van biodiversiteitsverlies, en omgekeerd vormt biodiversiteitsverlies ook een enorme bedreiging voor de landbouw. We moeten dringend de balans herstellen in onze verhouding tot de natuur. Landbouwers staan hier niet alleen voor; de hele voedingsketen is hierbij betrokken. Met dit actieplan willen we de vraag naar biologische producten stimuleren, consumenten helpen geïnformeerde keuzes te maken en Europese landbouwers ondersteunen bij hun transitie. Hoe meer landbouwgrond we biologisch beheren, hoe meer de biodiversiteit op die grond en in het omliggende gebied erop vooruit zal gaan.”

Janusz Wojciechowski i, commissaris voor Landbouw i: “De biologische sector krijgt erkenning voor zijn duurzame praktijken en duurzaam hulpbronnengebruik, en speelt daardoor een centrale rol bij de verwezenlijking van de doelstellingen van de Green Deal. Om het streefdoel van 25 % biologische landbouw te bereiken, moeten we ervoor zorgen dat de vraag de motor voor de groei in de sector vormt en tegelijk rekening houden met de aanzienlijke verschillen tussen de biologische sectoren van elke lidstaat. Het biologisch actieplan reikt instrumenten en ideeën aan om een evenwichtige groei van de sector te flankeren. De ontwikkeling zal worden ondersteund door het gemeenschappelijk landbouwbeleid, onderzoek en innovatie, en nauwe samenwerking met belangrijke actoren op Europees, nationaal en lokaal niveau.

Virginijus Sinkevičius i, commissaris voor Milieu, Oceanen en Visserij: “De biologische landbouw biedt tal van voordelen voor het milieu omdat hij bijdraagt aan gezonde bodems, de lucht- en watervervuiling tegengaat en de biodiversiteit verbetert. Met een vraag die in de afgelopen tien jaar sneller is gestegen dan de productie, levert de biologische sector zijn spelers tegelijkertijd ook economische voordelen op. Het nieuwe actieplan voor biologische landbouw wordt een essentieel instrument dat de weg zal vrijmaken voor het streefcijfer van 25 % biologische landbouw en een aanzienlijke groei van de biologische aquacultuur, zoals bepaald in de “van boer tot bord”-strategie en de biodiversiteitsstrategie. Bovendien zullen de nieuwe strategische richtsnoeren voor de duurzame ontwikkeling van de aquacultuur in de EU, die de Commissie binnenkort zal aannemen, de biologische aquacultuur verder bevorderen.

Achtergrond

In het actieplan is rekening gehouden met de resultaten van de openbare raadpleging die tussen september en november 2020 plaatsvond en in totaal 840 antwoorden van belanghebbenden en burgers opleverde.

Het initiatief ervoor werd aangekondigd in de “van boer tot bord”-strategie en de biodiversiteitsstrategie, die in mei 2020 zijn gepubliceerd. Deze twee strategieën werden gepresenteerd in het kader van de Europese Green Deal om de transitie naar duurzame voedselsystemen mogelijk te maken en de belangrijkste oorzaken van biodiversiteitsverlies aan te pakken.

In de aanbevelingen aan de lidstaten betreffende hun strategische GLB-plannen van december 2020 heeft de Commissie het streefcijfer van 25 % biologisch areaal in de EU tegen 2030 opgenomen. De lidstaten is verzocht in hun GLB-plannen voor dit streefdoel nationale streefcijfers te bepalen. Op basis van hun lokale omstandigheden en behoeften zullen de lidstaten vervolgens toelichten hoe zij dit streefcijfer met behulp van GLB-instrumenten willen bereiken.

De Commissie heeft in 2018 haar voorstellen voor de hervorming van het GLB gepresenteerd. Daarbij is een meer flexibele, prestatie‑ en resultaatgerichte aanpak ingevoerd die met de lokale omstandigheden en behoeften rekening houdt en de duurzaamheidsambities op EU-niveau verhoogt. Het nieuwe GLB is opgebouwd rond negen doelstellingen, die ook de basis vormen waarop de EU-landen hun strategische GLB-plannen opstellen.

Meer informatie

Het actieplan voor de ontwikkeling van de biologische sector

Vragen en antwoorden: actieplan om biologische sector impuls te geven

Factsheet over de biologische sector

“Van boer tot bord”-strategie

Biodiversiteitsstrategie

De biologische landbouw in een notendop

Gemeenschappelijk landbouwbeleid