Hoger onderwijs: universiteiten in de EU voor de toekomst klaarstomen via diepgaandere transnationale samenwerking
De Europese samenleving heeft meer dan ooit behoefte aan de bijdrage van universiteiten en andere instellingen voor hoger onderwijs. Europa wordt geconfronteerd met grote uitdagingen - bijvoorbeeld de klimaatverandering, de digitale transformatie en de vergrijzing van de bevolking - net nu het continent wordt getroffen door de grootste wereldwijde gezondheidscrisis in een eeuw en de economische gevolgen ervan.
Universiteiten - en het hele hoger onderwijs - spelen op het kruispunt van onderwijs, onderzoek en innovatie een unieke rol bij het streven naar duurzame en veerkrachtige economieën en een groenere, inclusievere en digitalere Europese Unie.
De twee vandaag goedgekeurde nieuwe initiatieven - een Europese strategie voor universiteiten en een voorstel van de Commissie voor een aanbeveling van de Raad over het bouwen van bruggen voor doeltreffende Europese samenwerking in het hoger onderwijs - zullen de universiteiten bij dit streven ondersteunen.
Volgens Margaritis Schinas i, vicevoorzitter voor de bevordering van onze Europese levenswijze, „zijn excellente en inclusieve Europese universiteiten een voorwaarde en een basispijler voor onze Europese levenswijze. Ze ondersteunen open, democratische en eerlijke samenlevingen, solide groei, ondernemerschap, integratie en werkgelegenheid. Met onze voorstellen van vandaag willen we de transnationale samenwerking in het hoger onderwijs naar een nieuw niveau tillen. Gedeelde waarden, meer mobiliteit, een breder bereik en synergieën om een echte Europese dimensie in ons hoger onderwijs tot stand te brengen.”
Volgens Mariya Gabriel i, commissaris voor Innovatie, Onderzoek, Cultuur, Onderwijs en Jeugd, “zullen de voorstellen van vandaag ten goede komen aan het hele hoger onderwijs en in de eerste plaats aan onze studenten. Zij hebben behoefte aan moderne transnationale campussen en vlotte mobiliteit naar het buitenland met het oog op echte Europese studietrajecten en -ervaringen. We zijn klaar om de krachten te bundelen met de lidstaten en instellingen voor hoger onderwijs in heel Europa. Samen kunnen we de band tussen onderwijs, onderzoek en innovatie aanhalen ten dienste van de samenleving. De allianties van Europese universiteiten effenen de weg. Midden 2024 zullen tot 60 allianties van Europese universiteiten waarbij meer dan 500 universiteiten in heel Europa betrokken zijn, steun ontvangen uit de Europese begroting.”
De Europese strategie voor universiteiten
Europa telt bijna 5 000 instellingen voor hoger onderwijs, 17,5 miljoen studenten tertiair onderwijs, 1,35 miljoen leerkrachten tertiair onderwijs en 1,17 miljoen onderzoekers. Deze strategie heeft tot doel alle universiteiten in Europa te ondersteunen en in staat te stellen zich aan veranderende omstandigheden aan te passen, zich verder te ontwikkelen en tot de veerkracht en het herstel in Europa bij te dragen. Er wordt een reeks belangrijke maatregelen voorgesteld om de Europese universiteiten te helpen vier doelstellingen te verwezenlijken:
-
-de Europese dimensie van hoger onderwijs en onderzoek versterken;
-
-de positie van de universiteiten als bakens van onze Europese levenswijze versterken met steunmaatregelen die gericht zijn op academische en onderzoeksloopbanen, kwalitatief hoogstaande, relevante en toekomstbestendige vaardigheden, diversiteit, inclusie, democratische praktijken, grondrechten en academische waarden;
-
-de universiteiten meer armslag geven als belangrijke actoren bij de groene en de digitale transitie;
-
-de rol van de universiteiten versterken als drijvende kracht van het leiderschap van de EU in de wereld.
Bruggen bouwen voor doeltreffende Europese samenwerking in het hoger onderwijs
Het voorstel van de Commissie voor een aanbeveling van de Raad wil de Europese instellingen voor hoger onderwijs in staat stellen nauwer en dieper samen te werken om de uitvoering van gezamenlijke transnationale onderwijsprogramma's en -activiteiten te vergemakkelijken, waarbij capaciteiten en middelen worden gebundeld of gezamenlijke diploma's worden uitgereikt. De lidstaten worden verzocht om op nationaal niveau maatregelen te nemen en passende voorwaarden te creëren met het oog op nauwere en duurzame transnationale samenwerking, een efficiëntere uitvoering van gezamenlijke onderwijs- en onderzoeksactiviteiten en het gebruik van de instrumenten van de Europese ruimte voor hoger onderwijs (Bologna). De kennisstroom zal worden bevorderd en er zal een sterkere band tot stand worden gebracht tussen onderwijs, onderzoek en innovatieve industriële gemeenschappen. Doel is vooral hoogwaardige mogelijkheden voor een leven lang leren voor iedereen te bevorderen, waarbij de nadruk ligt op de vaardigheden en competenties waaraan het meest behoefte is om aan de huidige economische en maatschappelijke eisen te voldoen.
Voor resultaten zorgen: vier vlaggenschipinitiatieven
De Europese dimensie in hoger onderwijs en onderzoek zal tegen midden 2024 worden versterkt met behulp van vier vlaggenschipinitiatieven:
-
-Uitbreiden tot 60 Europese universiteiten waarbij uiterlijk midden 2024 meer dan 500 instellingen voor hoger onderwijs betrokken zijn, met een indicatief budget uit Erasmus+ van 1,1 miljard euro voor 2021-2027. Doel is een gemeenschappelijke structurele, duurzame en systemische samenwerking op lange termijn op het gebied van onderwijs, onderzoek en innovatie te ontwikkelen en te delen, waarbij Europese interuniversitaire campussen in het leven worden geroepen waar studenten, personeelsleden en onderzoekers uit heel Europa probleemloze mobiliteit kunnen genieten en samen nieuwe kennis creëren over de grenzen van landen en disciplines heen.
-
-Werken aan een wettelijk statuut voor allianties van instellingen voor hoger onderwijs zodat ze middelen, capaciteiten en troeven kunnen bundelen, met een Erasmus+-proefproject vanaf 2022.
-
-Werken aan een gezamenlijk Europees diploma om de waarde van transnationale ervaringen te erkennen in de kwalificatie hoger onderwijs van studenten; en de administratieve rompslomp bij gezamenlijke programma's afbouwen.
-
-Het initiatief met betrekking tot de Europese studentenkaart opschalen door een unieke Europese studentenidentificatiecode in te voeren voor alle mobiele studenten in 2022 en voor alle studenten aan universiteiten in Europa tegen midden 2024, om de mobiliteit op alle niveaus te vergemakkelijken.
Volgende stappen
Om de Europese strategie voor universiteiten uit te voeren is het van essentieel belang de inspanningen van de EU, de lidstaten, de regio's, het maatschappelijk middenveld en het hoger onderwijs te coördineren. De Commissie verzoekt de Raad, de lidstaten en de universiteiten om deze beleidsagenda te bespreken en samen aan toekomstbestendige universiteiten te werken.
Het voorstel van de Commissie voor een aanbeveling van de Raad over bruggen bouwen voor doeltreffende Europese samenwerking in het hoger onderwijs zal met de lidstaten worden besproken. Nadat de Raad de aanbevelingen heeft goedgekeurd, zal de Commissie de lidstaten en de betrokken partners ondersteunen bij de uitvoering van deze aanbeveling van de Raad.
Achtergrondinformatie
De Commissie heeft in haar mededeling “De Europese onderwijsruimte tegen 2025 tot stand brengen” en in haar mededeling over een nieuwe Europese onderzoeksruimte aangekondigd dat zij van plan is de aanzet te geven tot de gezamenlijke ontwikkeling van een transformatieagenda voor het hoger onderwijs. In de op 1 december 2020 aangenomen conclusies van de Raad over de nieuwe Europese onderzoeksruimte wordt de noodzaak benadrukt “van sterkere synergieën en verbanden tussen de EOR en de aan het hoger onderwijs gerelateerde onderdelen van de Europese Onderwijsruimte”. In zijn resolutie van 26 februari 2021 betreffende een strategisch kader voor Europese samenwerking op het gebied van onderwijs en opleiding met het oog op de Europese Onderwijsruimte en verder (2021-2030) heeft de Raad het opstellen van een agenda voor de transformatie van het hoger onderwijs aangemerkt als een concrete actie op het prioritaire gebied van het hoger onderwijs.
De EOR-beleidsagenda, die als bijlage is gevoegd bij de op 26 november 2021 aangenomen conclusies van de Raad over de toekomstige governance van de Europese Onderzoeksruimte, ondersteunt relevante maatregelen voor universiteiten, onder meer een specifieke actie om instellingen voor hoger onderwijs in staat te stellen zich te ontwikkelen in overeenstemming met de EOR en in synergie met de Europese Onderwijsruimte.
Meer informatie
Mededeling van de Commissie over een Europese strategie voor universiteiten
Mededeling “De Europese onderwijsruimte tegen 2025 tot stand brengen”