Dr. H.J.A.M. (Herman) Schaepman

Priester, dichter en dé grote voorman van de katholieken aan het einde van de negentiende eeuw. Werd in 1880 als eerste priester Tweede Kamerlid. Ontwierp een politiek programma en sloot een verbond met de antirevolutionairen i (de 'Coalitie') van Kuyper i. Stond in eigen kring lange tijd nogal geïsoleerd, omdat hij veel progressiever en socialer was dan zijn geloofsgenoten (veelal industriëlen) in de Kamer. Steunde de kiesrechtuitbreiding, invoering van de leerplicht en afschaffing van de plaatsvervanging bij het leger. Pas in 1901 werd hij fractievoorzitter. Was hoogleraar aan het Seminarium te Rijsenburg. Boeiende en geestige spreker met een levendige voordracht. Ook een goed schrijver. In de omgang gezellig, goedlachs, praatgraag, en met iedereen op goede voet.

Schaepmannianen, Katholieken
functie(s) in de periode 1880-1903: lid Tweede Kamer, fractievoorzitter TK

• - 

  priester R.K.-kerk, aartsbisdom Utrecht, vanaf 15 augustus 1867
• - 

  secretaris van aartsbisschop Mgr. A.F. Schaepman van Utrecht, van 31 maart 1868 tot augustus 1870 (tevens priester parochie H. Catharina te Utrecht)
• - 

  hoogleraar kerkgeschiedenis, Grootseminarium Rijsenburg te Driebergen, van augustus 1870 tot 30 september 1880
• - 

  tweede secretaris, aartsbisdom Utrecht, van 1870 tot juli 1880
• - 

  politiek redacteur, godsdienstig-staatkundig dagblad "De Tijd", van 1870 tot 1882
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 15 juli 1880 tot 11 oktober 1884 (voor het kiesdistrict Breda)
• - 

  redacteur rooms-katholieke dagblad "Het Centrum", van 1 mei 1884 tot 1900
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 17 november 1884 tot 18 mei 1886 (voor het kiesdistrict Breda)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 14 juli 1886 tot 17 augustus 1887 (voor het kiesdistrict Breda)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 19 september 1887 tot 27 maart 1888 (voor het kiesdistrict Breda)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 1 mei 1888 tot 15 september 1891 (voor het kiesdistrict Wijk bij Duurstede)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 15 september 1891 tot 20 maart 1894 (voor het kiesdistrict Almelo)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 16 mei 1894 tot 21 januari 1903 (voor het kiesdistrict Almelo)
• - 

  voorzitter R.K.-Kamerclub, Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 17 september 1901 tot 21 januari 1903

• - 

  lid commissie vaststellen staatkundig program (Katholieken), van oktober 1896 tot november 1896

• - 

  redacteur maandblad "De Wachter" (na vier maanden "Onze Wachter"), van 1 januari 1871 tot 1886 (medeoprichter; opgegaan in "De Katholiek")
• - 

  lid hoofdredactie dagblad "De Tijd", 1872 (gedurende enkele maanden)
• - 

  lid redactie "archief van de geschiedenis van het aartsbisdom Utrecht"
• - 

  lid redactie "Gildeboek van Sint Bernulphus"
• - 

  schrijver wekelijks hoofdartikel in katholieke Friese dagblad "Ons Noorden", tot 1884
• - 

  lid commissie voor het stichten eener woning met huiskapel voor de pauselijke internuntius te 's-Gravenhage, 1889
• - 

  lid bestuur "De Katholiek", vanaf 1890
• - 

  adviseur Bond van R.K. Werkliedenvereenigingen, aartsbisdom Utrecht, van 1893 tot 1903
• - 

  lid bestuur Leo-Stichting, van 1893 tot 21 januari 1903
• - 

  voorziter Vereeniging tot bevordering van het Katholiek Bijzonder Onderwijs in het aartsbisdom Utrecht
• - 

  lid Staatscommissie inzake de werkliedenverzekering (Staatscommissie-Pijnacker Hordijk), van juli 1895 tot augustus 1898
• - 

  uitgever en redacteur tijdschrift "Chronica" (staatkunde en letteren), vanaf 1900
• - 

  pauselijk huisprelaat, vanaf maart 1901
• - 

  apostolisch pronotarius ad interim, vanaf mei 1902

• - 

  lid Gemengde Commissie voor de Stenographie (namens de Tweede Kamer), van 25 november 1881 tot 21 januari 1903
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van november 1883 tot februari 1884
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van februari 1885 tot mei 1885
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van maart 1886 tot mei 1886
• - 

  voorzitter Commissie van Rapporteurs voor hoofdstuk X (Koloniën) 1889 (Tweede Kamer der Staten-Generaal)
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van mei 1889 tot november 1889
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van februari 1890 tot september 1890
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van november 1890 tot januari 1891
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van februari 1894 tot mei 1894
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van maart 1895 tot mei 1895
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van februari 1896 tot mei 1896
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van september 1897 tot november 1897
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van mei 1898 tot november 1898
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van september 1900 tot november 1900
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van september 1901 tot november 1901
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van maart 1902 tot april 1902
• - 

  lid Centrale Afdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van september 1902 tot november 1902

• - 

  progymnasium te Oldenzaal, van 1856 tot 1858

• - 

  priesteropleiding, Klein-seminarie te Culemborg, van augustus 1858 tot september 1863
• - 

  priesteropleiding, Groot-seminarie te Rijsenburg, van oktober 1863 tot 15 augustus 1867

• - 

  theologie (doctoraat) te Rome, 1869

• - 

  filosofie en letteren, Universiteit van Leuven, 1883

• - 

  Sprak in de Tweede Kamer over diverse onderwerpen; vooral over onderwijs, en voorts onder meer over volksgezondheid (ontwerp-Drankwet), justitie, spoorwegen, visserij en Suriname.
• - 

  Een initiatiefwetsvoorstel van zijn hand over de subsidiëring van het bijzonder onderwijs (wijziging van hoofdstuk X van de Grondwet) werd in 1887 door de Eerste Kamer verworpen. Tijdens het debat over dit voorstel spraken zowel de meerderheid van de Tweede Kamer als minister Heemskerk uit dat de Grondwet subsidiëring van het bijzonder onderwijs niet verbood.
• - 

  Steunde in 1894 Tak van Poortvliets kieswetvoorstel en was bij de algemene verkiezingen de enige katholiek die als "Takkiaan" werd gekozen

• - 

  In 1900 stemden hij en Kolkman als enigen van de katholieken vóór de ontwerp-Leerplichtwet
• - 

  Behoorde in 1901 tot de zes katholieken die vóór de ontwerp-Militiewet stemden

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

• - 

  Werd in 1894 door de voorzitter van de Katholieke Kamerclub Haffmans aangevallen in diens krant "Venloosch Weekblad", onder meer omdat volgens Haffmans Schaepman mede de val van het kabinet-Mackay had veroorzaakt. Schaepman mijdde daarom de vergaderingen van de Katholieke Kamerclub tot na Haffmans dood (september 1896).
• - 

  Tot zijn tegenstanders behoorde ook de conservatieve bisschop van Haarlem Ch.J.M. Bottemanne, die hem in 1894 een spreekverbod in het bisdom Haarlem opgelegde vanwege zijn steun aan het Kieswet-voorstel van Tak van Poortvliet
• - 

  Werd op 20 oktober 1896 met Vermeulen, Bahlmann, Dobbelmann en Travaglino belast met het opstellen van een programma van actie
• - 

  Onderhandelde in juli 1901 met Travaglino en Michiels van Verduynen namens de RK Kamerclub over het programma van het kabinet-Kuyper
• - 

  Na zijn overlijden spraken op 24 februari 1903 in de Tweede Kamer niet alleen Kamervoorzitter Mackay, maar ook de leden Kolkman en Mees, alsmede minister De Marez Oyens herdenkingswoorden

• - 

  In Driebergen-Rijsenburg werd op 13 juli 1908 een door P.J.H. Cuypers ontworpen monument ter zijner nagedachtenis onthuld
• - 

  In Tubbergen werd op 11 augustus 1927 op de Tubberger Es een door August Falise vervaardigd standbeeld van hem onthuld. Dat gebeurde door Mgr. W.H. Nolens.
• - 

  Een borstbeeld van hem staat in het gebouw van de Tweede Kamer
• - 

  In Tubbergen is in het Dr. Schaepmancentrum een kleine tentoonstelling aan hem gewijd
• - 

  Zijn vader was burgemeester van Hellendoorn en van Tubbergen. Hij was lid van Provinciale Staten van Overijssel voor het district Almelo.

• - 

  Werd in 1891 in het district Wijk bij Duurstede met vijftien stemmen verschil verslagen door jhr. W.H. de Beaufort (lib.). Versloeg bij naverkiezingen in het district Almelo W.H. Dikkers (lib.) met circa 300 stemmen verschil.
• - 

  Werd in 1894 in het district Almelo met ruime meerderheid gekozen. Werd in de districten Breukelen en Hilversum verslagen door resp. W.J. Royaard van den Ham (na herstemming) en Th.Ph. baron Mackay (a.r.).
• - 

  Versloeg in 1897 in het district Almelo P. van Vliet (arp). Werd in het district Amsterdam I na herstemming verslagen door M.J. Pijnappel (o.l.) en in het district Rotterdam III na herstemming door J.B. Verhey (l.u.)
• - 

  Werd in 1901 gekozen bij enkelvoudige kandidaatstelling
• - 

  Was behalve in de districten Breda, Wijk bij Duurstede en Almelo ook diverse malen kandidaat in andere districten, zoals Groningen, Zaandam, Utrecht en Haarlem

• - 

  Corvinus (literair pseudoniem)
• - 

  E.L.C. (literair pseudoniem)
• - 

  "De Doctor" (bijnaam)
• - 

  "De Rijsenburgse Professor" (bijnaam)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  Castoretpollux, "In de Tweede Kamer. Portretten" (1881)
• - 

  F. Netscher, "In en om de Tweede Kamer. Parlementaire portretten en schetsen" (1889)
• - 

  Levensbericht door A.M.J.J. Binnewiertz, in: Levensberichten der afgestorven medeleden van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1903/4, 182
• - 

  Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek, deel VI, 1218
• - 

  Jos. van Wely, "Schaepman, levensverhaal" (1954)
• - 

  A.W. Abspoel, "Van Binnen- en Buitenhof" (1956), 160
• - 

  J.P. Gribling, "Schaepman, een politieke leider zonder partij" en "Schaepmans leiderschap erkend", in: Politiek Perspectief november/december 1975
• - 

  P.A.M. Arntzenius, "Vaticaanse bemoeienissen met de Nederlandse politiek. Over een conflict tussen de rooms-katholieke kerk en de priester-politicus dr. H.J.A.M. Schaepman in 1894", in Jaarboek DNPP, 1995, 265-277
• - 

  J.A. Bornewasser, "Schaepman, Herman Johan Aloijsius Marie (1844-1903)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel III, 518
• - 

  J. van Meeuwen, "Schaepman, Herman Johan Aloijsius Marie", in: Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging van Nederland, deel II, 141
• - 

  T. Crijnen en I. Herbers, "Een groot emancipator, Mgr.dr. Herman Schaepman, politicus en dichter, 1844-1903" (2023)
• - 

  J.H.J.M. Witlox, "De Katholieke Staatspartij in haar oorsprong en ontwikkeling geschetst" (3 delen, 1919)
• - 

  "Dagboeken en aantekeningen van Willem Hendrik de Beaufort 1874-1918", uitgegeven door J.P. de Valk en M. van Faassen, RGP kleine serie 74, band 2 (1993), p. 1015
• - 

  Onze Afgevaardigden, 1897
• - 

  Ned. Patriciaat, 1940

• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland
• - 

  biografie opgenomen in het Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek
• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.