M.W. (Maarten) Schakel

Markant en bekend ARP- en CDA-Tweede Kamerlid. Gereformeerde dorpsburgemeester uit de Alblasserwaard, die als jongeman een moedig verzetsstrijder was. Na de oorlog de jongste burgemeester van Nederland. Kwam in 1964 als vertegenwoordiger van de rechtervleugel van zijn partij (de zgn. 'verontrusten') in de Kamer. Bleef op de rechtervleugel opereren, ook later als CDA'er. Kreeg door zijn achtergrond en optreden in de Kamer op den duur gezag in de Tweede Kamer. Las bijvoorbeeld als één van de laatsten zijn speeches niet voor. Woordvoerder op gebied van binnenlands bestuur en verkeer en belangenbehartiger van de wegvervoerders. Enige jaren eerste ondervoorzitter van de Kamer. Laatste burgemeester/Tweede Kamerlid. Trouw deelnemer aan de vierdaagse in Nijmegen.

ARP, CDA
functie(s) in de periode 1964-1981: lid Tweede Kamer

Inhoudsopgave van deze pagina:

1. Personalia
2. Partij/stroming
3. Hoofdfuncties/beroepen
4. Partijpolitieke functies
5. Nevenfuncties (24/29)
6. Opleiding
7. Activiteiten
8. Wetenswaardigheden
9. Publicaties van/over
10. Familie/gezin
11. Uitgebreide versie

voornamen (roepnaam)
Maarten Willem (Maarten)

geboorteplaats en -datum
Meerkerk, 17 juli 1917

overlijdensplaats en -datum
Gorinchem, 13 november 1997partij(en)

• - 

  ARP (Anti-Revolutionaire Partij), tot 11 oktober 1980
• - 

  CDA (Christen-Democratisch Appèl), vanaf 11 oktober 1980

• - 

  werkloos, van 1935 tot oktober 1940
• - 

  leraar ULO-school te Alkmaar, van 1 november 1940 tot september 1941 (in dienst als kwekeling met akte)
• - 

  leraar ULO-school te Gorinchem, van september 1941 tot oktober 1943
• - 

  garnizoenscommandant Binnenlandse Strijdkrachten te Gorinchem, van 1944 tot 1945
• - 

  leraar ULO-school te Gorinchem, van augustus 1945 tot 1 januari 1946
• - 

  burgemeester van Hoogblokland, van 1 januari 1946 tot 1 januari 1986 (vanaf 1 augustus 1982, de dag waarop hij met pensioen ging, waarnemend)
• - 

  burgemeester van Hoornaar, van 1 januari 1946 tot 1 januari 1986 (vanaf 1 augustus 1982 waarnemend)
• - 

  burgemeester van Noordeloos, van 1 januari 1946 tot 1 januari 1986 (vanaf 1 augustus 1982 waarnemend)
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 15 september 1964 tot 10 juni 1981

gevangenschap/internering
gevangenschap te Schoonhoven, april 1945overzicht

• - 

  lid fractiebestuur CDA Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 16 januari 1978 tot 18 december 1978
• - 

  vicefractievoorzitter CDA Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 18 december 1978 tot 19 september 1979

• - 

  secretaris-penningmeester waterschap Overwaard Noordeloos, van 1 juli 1952 tot 1 augustus 1982
• - 

  voorzitter Drinkwaterleiding Alblasserwaard en Vijfheerenlanden, van 1954 tot 1996
• - 

  voorzitter NZAW (Nederlands-Zuidafrikaanse Werkgemeenschap), tot 15 november 1975 (stapte op na een conflict: leden vonden Schakels verdediging van Zuid-Afrika te slap)
• - 

  voorzitter Ruilverkavelingscommissie in de Alblasserwaard, vanaf 1959 (nog in 1987)
• - 

  lid redactie "Patrimonium", Christelijk Sociaal Orgaan, van 20 november 1959 tot 1974
• - 

  voorzitter Christelijk Sociaal Verbond "Patrimonium", vanaf januari 1961
• - 

  voorzitter PCB-W (Nederlandse Bond van Protestant-Christelijke van Beroepsgoederenvervoerders), vanaf 3 juni 1967 (nog in 1983)
• - 

  voorzitter VCOS (Vereniging Christelijk Onderwijs Schipperskinderen), omstreeks 1972 en nog in 1977
• - 

  voorzitter VACO (Vereniging voor de Bandenbranche), van 1978 tot 1990
• - 

  voorzitter Vereniging Christelijk Blindeninstituut "Sonneheerdt" en Raad van Toezicht Stichting Beheer "Sonneheerdt" te Ermelo, van 1981 tot 1991
• - 

  lid algemeen bestuur "Stichting Weg"
• - 

  vicevoorzitter "Stichting Weg", vanaf juni 1983
• - 

  lid dagelijks bestuur Streekziekenhuis te Gorinchem
• - 

  voorzitter Christelijke Scholengemeenschap te Gorinchem
• - 

  adviseur NVA (Nederlandse Vereniging van Auto-assuradeuren)
• - 

  voorzitter Raad van Commissarissen "Gekro-Smits" te Overschie-Vuren
• - 

  lid Raad van Commissarissen NMB (Nederlandse Middenstandsbank), omstreeks december 1986
• - 

  voorzitter Raad van Commissarissen Scheepswerf "De Merwede" te Hardinxveld-Giessendam, omstreeks december 1986
• - 

  lid Raad van Commissarissen "Jajo bedrijven" te Roermond
• - 

  lid Raad van Commissarissen Koninklijke Nedlloyd te Rotterdam
• - 

  voorzitter Stichting Hospitaal-kerkschip "De Hoop", omstreeks december 1986
• - 

  kroonlid Stichting ICODO (Informatie- en Dokumentatie Orgaan Dienstverlening Oorlogsgetroffenen), omstreeks december 1986
• - 

  voorzitter Federatie van Visserijverenigingen, omstreeks december 1986
• - 

  lid Raad van Commissarissen "UBO Holding" te Utrecht, tot december 1988

afgeleide functies, presidia etc.

• - 

  voorzitter commissie voor het onderzoek van de geloofsbrieven (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 11 mei 1971 tot 7 december 1972
• - 

  voorzitter bijzondere commissie voor het wetsvoorstel Wijziging van de Financiële-Verhoudingswet 1960 (wijziging verdeelsleutel gemeentefonds) (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 22 september 1971 tot 25 september 1971
• - 

  plaatsvervangend lid Presidium (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 22 september 1971 tot 7 december 1972
• - 

  voorzitter vaste commissie voor Verkeer en Waterstaat (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 29 september 1971 tot 10 juni 1981
• - 

  voorzitter bijzondere commissie voor het wetsontwerp Wijziging van de Wet Goederenvervoer Binnenvaart inzake afschaffing van het stelsel van evenredige vrachtverdeling (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 13 oktober 1971 tot augustus 1975
• - 

  ondervoorzitter bijzondere commissie voor het rapport inzake kabeltelevisie (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 1 maart 1973 tot november 1975
• - 

  voorzitter bijzondere commissie voor het voorstel van wet van het lid Van den Bergh c.s. tot wijziging van de Onteigeningswet (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 1 maart 1973 tot 10 juni 1981
• - 

  ondervoorzitter bijzondere commissie voor het Massamediabeleid (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 15 april 1975 tot februari 1976
• - 

  lid Presidium (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 9 juni 1977 tot 10 juni 1981
• - 

  voorzitter bijzondere commissie voor het Structuurschema Verkeer en Vervoer (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 23 juni 1977 tot februari 1981
• - 

  lid Gemengde Commissie voor de Stenografische Dienst (namens de Tweede Kamer), van 1 maart 1978 tot 10 juni 1981
• - 

  eerste ondervoorzitter Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 19 september 1979 tot 10 juni 1981

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

primair onderwijs

• - 

  "School met de Bijbel" te Meerkerk

voortgezet onderwijs

• - 

  Christelijke ULO-school te Gorinchem, tot 1931

hoger beroepsonderwijs

• - 

  Christelijke Kweekschool voor onderwijzers en onderwijzeressen te Gorinchem, van 1931 tot 1935 (akte L.O.)
• - 

  hoofdakte, 1937
• - 

  L.O.-akte Engels, 1939
• - 

  L.O.-akte handelskennis, 1940
• - 

  M.O.-akte Duits, 1943

als parlementariër

• - 

  Hield zich in de Tweede Kamer vooral bezig met verkeer en waterstaat, binnenlandse zaken en omroepzaken, en aanvankelijk ook met ruimtelijke ordening
• - 

  Een door hem ingediend (en aangenomen) amendement leidde er in 1968 toe dat de fusiegemeente van Onstwedde en Wildervank de naam Stadskanaal kreeg in plaats van Onstwedde
• - 

  Interpelleerde op 12 maart 1970 de staatssecretaris van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk en de minister van Justitie over misdragingen van bepaalde groepen woonwagenbewoners
• - 

  Interpelleerde op 19 juni 1973 minister Westerterp en staatssecretaris Brinkhorst over het Nederlands-Duitse wegvervoer, in het bijzonder de problemen door het krappe Duitse vergunningenbeleid

opvallend stemgedrag (2/19)

• - 

  Behoorde op 5 maart 1981 tot de minderheid (20 leden) van zijn fractie die tegen een (aangenomen) motie-Duinker stemden, waarin het beleid met betrekking tot de huren in stadsvernieuwingsgebieden impliciet werd afgekeurd
• - 

  In 1981 stemden hij en Van Leijenhorst als enigen van hun fractie tegen het wetsvoorstel Goedkeuring van het voornemen tot opzegging van het cultureel verdrag met Zuid-Afrika

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

algemeen (5/6)

• - 

  Was in december 1963 medeondertekenaar van een verzoekschrift aan de regering om overleg met de regering van 'het broedervolk' in Zuid-Afrika te gaan voeren om de vriendschapsbanden te verstevigen
• - 

  Stemde in 1973 in zijn fractie tegen de totstandkoming van het kabinet-Den Uyl
• - 

  Maakte in 1973 met de VVD'er Harry Waalkens een omstreden reis naar de Portugese Koloniën Angola en Mozambique om te zien hoeveel gebied de bevrijdingsbewegingen in handen hadden
• - 

  Stond als oud-verzetsman zijn fractievoorzitter Aantjes uitdrukkelijk terzijde toen deze in 1978 het Kamerlidmaatschap moest opgeven, na in opspraak te zijn gekomen door gedragingen tijdens de bezetting
• - 

  Versloeg in december 1978 bij de verkiezing van vicefractievoorzitter Jan van Houwelingen met 21 tegen 19 stemmen

uit de privésfeer (5/10)

• - 

  Was met 28 jaar de jongste burgemeester tot dan toe (Wiebenga werd in 1973 als 26-jarige tot burgemeester van Eelde benoemd)
• - 

  Zijn echtgenote was tot haar huwelijk onderwijzeres
• - 

  Eén van zijn zoons was burgemeester van Lopik
• - 

  De communisten Bakker en Wolff behoorden in de Kamer tot zijn vrienden
• - 

  In mei 2002 is in Noordeloos een borstbeeld van hem onthuld

pseudoniemen, bij-, koos- en schuilnamen
Jan Snor (schuilnaam in het verzet)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

literatuur/documentatie

• - 

  F. van der Molen, "Wie is Wie in de Tweede Kamer?" (1970)
• - 

  Huis & Steenhorst, "Maarten Schakel. Een onverzettelijk man" (1986)
• - 

  W. Slagter, "Schakel, Maarten Willem (1917-1997), in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel VI (digitale versie)
• - 

  "Als je zes dagen per week werkt, kun je heel wat doen", Leeuwarder Courant, 10 juli 1976
• - 

  Joop van Rijswijk, "Maarten Schakel 1917-1997", Trouw, 15 november 1997
• - 

  J.M. Bik, "M.W. Schakel 1917-1997. Laatste der mannenbroeders", NRC Handelsblad, 15 november 1997
• - 

  Jan-Joost Lindner, "Schakel was natuurlijke verzetsheld", De Volkskrant, 15 november 1997

Biografisch Woordenboek(en)
biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Uitgebreide biografieën van de huidige leden van de Eerste en Tweede Kamer zijn beschikbaar via parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.