Dr. M. (Max) van der Stoel

Vooraanstaande, bedachtzame PvdA-politicus met een grote internationale staat van dienst op het gebied van mensenrechten. Was international secretaris van de PvdA en daarna Eerste en Tweede Kamerlid. Staatssecretaris onder Luns in het kabinet-Cals i. Keerde in 1967 terug in de Tweede Kamer en protesteerde toen krachtig tegen mensenrechtenschendingen door het Griekse kolonelsregime. Minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Den Uyl i die zich inzette voor ontspanning tussen Oost en West. Nadien als Kamerlid veel gematigder dan zijn fractiegenoten. Na een kort ministerschap in het kabinet-Van Agt II i ambassadeur bij de VN, staatsraad en Hoge Commissaris voor de mensenrechten. Genoot lange tijd in het buitenland, vooral in Griekenland en Tsjecho-Slowakije, meer waardering dan bij zijn partijgenoten in eigen land. Speelde een bemiddelende rol in de kwestie-Zorreguieta.

PvdA
functie(s) in de periode 1960-1993: lid Tweede Kamer, lid Eerste Kamer, staatssecretaris, minister, lid Europees Parlement (vóór 1979), lid Raad van State

• - 

  Mr. M. van der Stoel, van 1947 tot 26 maart 1994
• - 

  Dr. M. van der Stoel, vanaf 26 maart 1994 (nadat aan hem door de Rijksuniversiteit Utrecht een eredoctoraat was verleend)

• - 

  stafmedewerker WBS (Wiardi Beckman Stichting) te Amsterdam, van 16 februari 1953 tot 1 juli 1958
• - 

  belast met de leiding van het Koos Vorrink Instituut, van 11 februari 1957 tot 22 juli 1965 (dit in 1955 ingestelde PvdA-instituut hield zich bezig met bestudering van internationale problemen)
• - 

  internationaal secretaris PvdA, van 1 juli 1958 tot 22 juli 1965 (vanaf maart 1965 bezoldigd)
• - 

  lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, van 27 september 1960 tot 5 juni 1963
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 5 juni 1963 tot 22 juli 1965
• - 

  staatssecretaris van Buitenlandse Zaken (belast met aangelegenheden betreffende de VN en VN-organisaties en buiten-europese aangelegenheden), van 22 juli 1965 tot 22 november 1966
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 23 februari 1967 tot 11 mei 1973
• - 

  lid Europees Parlement, van 22 september 1971 tot 11 mei 1973 (aangewezen door de Staten-Generaal)
• - 

  minister van Buitenlandse Zaken, van 11 mei 1973 tot 19 december 1977
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 8 juni 1977 tot 8 september 1977
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 16 januari 1978 tot 11 september 1981
• - 

  minister van Buitenlandse Zaken, van 11 september 1981 tot 29 mei 1982
• - 

  ambteloos, van 29 mei 1982 tot 1 juli 1983
• - 

  permanent vertegenwoordiger van het Koninkrijk der Nederlanden bij de Verenigde Naties te New York, van 1 juli 1983 tot 1 augustus 1986 (benoemd 21 januari 1983)
• - 

  lid Raad van State, van 1 augustus 1986 tot 1 januari 1993 (benoemd bij K.B. van 27 maart 1986)
• - 

  Hoge Commissaris inzake de Nationale minderheden van de OVSE (Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa), van 1 januari 1993 tot 1 juli 2001
• - 

  bijzonder hoogleraar rechten etnische minderheden, Rijksuniversiteit Leiden (Cleveringa-leerstoel), van april 1999 tot april 2000
• - 

  deeltijd-hoogleraar internationaal en Europees recht, Katholieke Universiteit Brabant te Tilburg, van 1 januari 2001 tot 1 januari 2003

• - 

  minister van staat, van 17 mei 1991 tot 23 april 2011

• - 

  lid partijbestuur PvdA, van 1958 tot 1965
• - 

  lid militaire commissie PvdA, omstreeks 1958
• - 

  secretaris Commissie herziening beginselprogramma PvdA, van augustus 1958 tot 1959
• - 

  lid redactie partijblad "Paraat", omstreeks 1963
• - 

  voorzitter PvdA-studiegroep "Een politiek voor vrede", van februari 1967 tot september 1967
• - 

  voorzitter PvdA-commissie NAVO-Oost-Westverhouding, omstreeks 1968
• - 

  lid bestuur Socialistische Internationale
• - 

  vicevoorzitter Verbindingsbureau van de socialistische partijen in de E.E.G.-landen
• - 

  voorzitter A. Mozer-Stichting (PvdA-stichting voor Oost-Europa), vanaf januari 1990

• - 

  lid bestuur lid Democratisch-Socialistische Studenten Vereniging "Politeia", vanaf 1946
• - 

  lid bestuur RNW (Radio Nederland Wereldomroep)
• - 

  lid Defensiecommissie, van 1960 tot 1965
• - 

  lid commissie van onderzoek wijziging rechtsvorm van de onderneming (commissie-Verdam), van april 1960 tot 19 januari 1965
• - 

  voorzitter commissie van voorbereiding NIVV (Nederlands Instituut voor Vredesvraagstukken), van 1968 tot oktober 1969
• - 

  voorzitter curatorium ISS (Institute of Social Studies), van 1969 tot maart 1988
• - 

  voorzitter bestuur NIVV (Nederlands Instituut voor Vredesvraagstukken), van 1 januari 1970 tot 11 mei 1973
• - 

  lid VN-commissie Rechten van de Mens, van 1979 tot 1981
• - 

  voorzitter algemeen bestuur Stichting Nederlandse Habitat Commissie, omstreeks oktober 1986 (nog in 1991)
• - 

  voorzitter Nationaal Comité "Jaar van de Daklozen 1987", omstreeks augustus 1987
• - 

  fellow "United States Institute of Peace" te Washington (VS), omstreeks augustus 1987
• - 

  voorzitter Nederlands Helsinki Comité, omstreeks 1988 (nog in 1992)
• - 

  hoofd geheime Nederlandse stay-behind-organisatie, van 1 mei 1988 tot 1992
• - 

  voorzitter Carnegie Stichting, omstreeks september 1989 (nog in 1992)
• - 

  lid Board "Charta 77 Foundation", omstreeks september 1991
• - 

  voorzitter "Patocka-Stichting", omstreeks september 1991 (nog in 1992)
• - 

  VN-rapporteur over de mensenrechtensituatie in Irak, van 1991 tot 1999
• - 

  voorzitter Raad van Toezicht Stichting Vluchteling, vanaf december 1991
• - 

  lid Raad van Toezicht, Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen "Clingendael", omstreeks augustus 1992
• - 

  speciaal adviseur voor Macedonië van EU-buitenlandcoördinator Solana, vanaf juli 2001

• - 

  ondervoorzitter vaste commissie voor Buitenlandse Zaken (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 1 maart 1967 tot 29 september 1971
• - 

  plaatsvervangend lid Raadgevende Vergadering van de Raad van Europa en West-Europese Unie, van 24 april 1967 tot 1 mei 1968
• - 

  voorzitter bijzondere commissie voor het wetsontwerp Goedkeuring inzake gebruik van de kosmische ruimte (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 14 februari 1968 tot maart 1969
• - 

  lid Raadgevende Vergadering van de Raad van Europa en West-Europese Unie, van 6 mei 1968 tot 11 mei 1973
• - 

  lid Noord-Atlantische Assemblée, van mei 1969 tot 11 mei 1973
• - 

  voorzitter vaste commissie voor Buitenlandse Zaken (Tweede Kamer der Staten-Generaal), van 29 september 1971 tot 11 mei 1973
• - 

  lid ministeriële commissie Lockheed-affaire, van februari 1976 tot september 1976
• - 

  lid Noord-Atlantische Assemblée, van 1978 tot 11 september 1981
• - 

  lid afdeling Buitenlandse Zaken (Raad van State), omstreeks 1990
• - 

  lid afdeling Defensie (Raad van State), omstreeks 1990

• - 

  lagere school te Voorschoten, van 1930 tot 1932
• - 

  lagere school, Eerste Leidsche Schoolvereeniging, van september 1932 tot 1936

• - 

  gymnasium-a, "Stedelijk Gymnasium" te Leiden, van 1936 tot mei 1942

• - 

  Nederlands recht: vrije studierichting, Rijksuniversiteit Leiden, van 1945 tot 3 februari 1953 (hoofdvak sociologie)

• - 

  eredoctoraat Universiteit van Athene (Griekenland), 1977
• - 

  rechtsgeleerdheid, Rijksuniversiteit Utrecht, 25 maart 1994

• - 

  Was woordvoerder buitenlandse zaken (Oost-verhoudingen, vrede en veiligheid, mensenrechten, Europese integratie) van de PvdA in Eerste en Tweede Kamer
• - 

  Interpelleerde op 27 maart 1980 staatssecretaris Van der Mei over de besluiten van de Algemene Raad van de EEG over het vreedzame gebruik van kernenergie

• - 

  Stemde in 1978 als enige van zijn fractie tegen een (verworpen) motie-Van der Spek over het afzien van de voorgenomen 3% reële groei van het defensiebudget
• - 

  Stemde in 1979 als enige van zijn fractie tegen een (verworpen) motie-Stemerdink over uitstel van de beslissing over modernisering van kernwapens totdat de regering van de VS een besluit had genomen over SALT II

In de uitgebreide versie is een overzicht van opvallend stemgedrag opgenomen.

• - 

  Bracht in 1975 samen met staatssecretaris Kooijmans de Nota Ontwapening en Veiligheid uit. De nota spreekt zich uit voor wapenbeheersing en wapenbeperking. Met name het aantal offensieve kernwapens moet worden verminderd en er moeten kernwapenvrijezones komen. Gebruik, productie en voorraadvorming van chemische wapens moet worden verboden en conventionele wapens die buitensporig veel leed veroorzaken, moeten aan banden worden gelegd. Een verklaring van de NAVO om nooit als eerste kernwapens te gebruiken, wordt afgewezen. (13.461)
• - 

  Bracht in 1976 samen met staatssecretaris Brinkhorst de Nota betreffende de Internationale Culturele Betrekkingen uit. In de nota wordt alleen ingegaan op bilaterale culturele betrekkingen. Het overheidsbeleid ter zake blijft aanvullend op particulier initiatief. Gestreefd wordt naar vermaatschappelijking van internationale culturele contacten, waarbij zoveel mogelijk groepen uit de bevolking betrokken moeten worden. Uitwisselingen in onderwijs en wetenschappen worden gestimuleerd. Het internationale cultuurbeleid zal meer worden ingepast in het algemene buitenlandse beleid, waarbij bepaalde regio's of landen extra aandacht kunnen krijgen. (14.206)
• - 

  Bracht in 1976 samen met minister Lubbers een beleidsbrief uit over het Ultracentrifuge-project (Urenco). Deelname van Nederland aan uitbreiding van het gezamenlijke project van Duitsland en het Verenigd Koninkrijk tot 2000 ton jaarcapaciteit wordt verantwoord geacht. Wel zal met de partners worden overlegd over commercieel-economische en organisatorische uitgangspunten en over waarborgen omtrent de levering van nucleair materiaal. Het besluit loopt niet vooruit op een beslissing over eventuele nieuwe kerncentrales. (14.261, nr. 2)
• - 

  Zette zich als minister in voor het verbeteren van de mensenrechtensituatie. Tijdens een bezoek aan Tsjecho-Slowakije in februari/maart 1977 ontmoette hij - tot ontstemming van de Tsjecho-Slowaakse regering - de leiding van de oppositiebeweging "Charta 77".
• - 

  Voerde ten aanzien van Indonesië een voorzichtig beleid, dat er op was gericht de (ontwikkelings)relatie in stand te houden. Was terughoudend bij het veroordelen van de annexatie door Indonesië van Oost-Timor.
• - 

  Trachtte, ondanks kritiek op het beleid ten aanzien van o.a. Chili, Zuid-Afrika en Zuid-Europa, de relatie met de Verenigde Staten steeds goed te houden. Hij vermeedt daarom al te openlijke kritiek.
• - 

  Verdedigde in 1977 samen met staatssecretaris Kooijmans met succes het wetsvoorstel-Sanctiewet in de Tweede Kamer. De wet werd in 1980 door de ministers Van der Klaauw en De Ruiter en staatssecretaris Beyen in het Staatsblad gebracht. (14.006)
• - 

  Droeg in de periode 1981-1982 het Nederlandse beleid uit, dat er op was gericht plaatsing van kruisraketten in West-Europa te voorkomen door concessies van de Sovjet-Unie. Verzette zich echter tegen eenzijdige Nederlandse stappen. Werd hierover bekritiseerd door de PvdA-partijraad.
• - 

  Was in 1981 samen met minister Van Mierlo verantwoordelijk voor het besluit een Nederlands detachement te leveren voor een VN-vredesmacht in de Sinaï ter uitvoering van het Egyptisch-Israëlisch vredesverdrag. Verdedigde samen met Van Mierlo in februari 1982 het besluit in de Tweede Kamer. (17.197)
• - 

  Maakte zich in 1982 sterk voor onderzoek naar de geweldadige dood op 17 maart dat jaar van vier Nederlandse journalisten in El Salvador. De betrokkenheid van reguliere Salvadoraanse troepen en daarmee van het regime werd vastgesteld. De steun van de VS aan dat regime zorgde voor spanningen in de betrekkingen met dat land.

• - 

  Bracht in 1976 een wet tot Goedkeuring van het op 22 juli 1975 te Brussel tot stand gekomen Verdrag houdende wijziging van een aantal financiële bepalingen van de Verdragen tot oprichting van de Europese Gemeenschappen etc. tot stand. Dit verdrag maakte oprichting van een Europese Rekenkamer mogelijk. (13.817)
• - 

  Bracht in 1977 samen met staatssecretaris Brinkhorst de wet (Stb. 407) goedkeuring van de op 20 september 1976 te Brussel tot stand gekomen Akte betreffende de rechtstreekse verkiezing van het Europees Parlement tot stand. Vanaf 1979 worden de leden van het Europees Parlement niet meer door de nationale parlementen aangewezen, maar iedere vijf jaar rechtstreeks gekozen. (14.383)
• - 

  Bracht in 1982 de wet Goedkeuring Verdrag inzake de toetreding van Spanje tot de NAVO tot stand. Was als minister in 1981 betrokken geweest bij de onderhandelingen over deze toetreding.

U ziet een selectie van activiteiten. In de uitgebreide versie is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

• - 

  Was in november 1972 kandidaat-bewindsman voor Buitenlandse Zaken in het deelkabinet Den Uyl/Van Mierlo
• - 

  Was zowel in 1982 als in 1985 kandidaat voor de post van Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen, maar met name verzet van de regering van de VS verhinderde een benoeming
• - 

  Zette zich als Hoge Commissaris inzake de Nationale minderheden van de OVSE onder meer in voor het tegengaan van spanningen in Estland, Letland, Kosovo, Oekraïne en Macedonië en voor de positie van minderheden en van Roma en Sinti in Hongarije en Roemenië.
• - 

  Werd in januari 1999 door de Nederlandse regering voorgedragen voor de Nobel Vredesprijs
• - 

  Voerde begin 2001 namens de regering besprekingen met Jorge Zorreguieta over de onwenselijkheid van diens aanwezigheid bij het huwelijk van zijn dochter Máxima en prins Willem Alexander

• - 

  Zijn ouders scheidden in februari 1937. Zijn vader hertrouwde in april 1937. Hij groeide op bij zijn moeder.
• - 

  C. Joh. Kievit, schrijver van de kinderboeken over Dik Trom, was zijn oudoom
• - 

  Zijn schoonvader, mr. P.J. de Kanter, was directeur juridische zaken bij de Raad van Europa te Straatsburg

• - 

  Werd in 1960 tot Eerste Kamerlid gekozen door Groep IV: Zuid-Holland

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  F. van der Molen, "Wie is Wie in de Tweede Kamer?" (1970)
• - 

  Haagsche Courant, 8 juni 1974
• - 

  De Tijd, 28 januari 1977
• - 

  M. Kuitenbrouwer, "Een realistische idealist", in: D. Hellema e.a. (red.), "De Nederlandse ministers van Buitenlandse Zaken in de twintigste eeuw" (1999)
• - 

  Anet Bleich, "'Gentleman' Van der Stoel streed geduldig, maar vastberaden voor vrijheid", De Volkskrant, 24 april 2011
• - 

  Karen Zandbergen, "Voorvechter van mensenrechten. In memoriam Max van der Stoel 1924-2011", Trouw, 26 april 2011
• - 

  Matthijs Smits, "Stille diplomaat was dé man voor complexe missies. Max van der Stoel 1924-2011", Het Financieele Dagblad, 26 april 2011
• - 

  Herman Amelink, "Geboren als minister, getogen als bemiddelaar. Max van der Stoel (1924-2011)", NRC Handelsblad, 26 april 2011
• - 

  Frans Timmermans, "Altijd hoffelijk en diplomatiek, maar keihard", NRC Handelsblad, 26 april 2011
• - 

  P.H. Kooijmans, "Publiek welzijn als politiek misse. Max van der Stoel (1924-2011)", in: Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2011, 151
• - 

  A. Bleich, "De stille diplomaat. Max van der Stoel 1924-2011" (2018)

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.