Drs. J.P.A. (Hans) Gruijters

De link naar de uitgebreide versie van deze biografie is verlopen. U ziet nu de publieksversie.

Uit de VVD-afkomstige politicus en bestuurder van D66. Non-conformistische Brabander die in zijn studententijd Amsterdammer werd en aldaar gemeenteraadslid. Weigerde als raadslid een receptie voor Beatrix en Claus bij te wonen en maakte zich daarmee onmogelijk in de VVD. Verliet in 1966 die partij en hielp mee D'66 op te richten. Journalist van 'Het Handelsblad', tevens eigenaar van enkele cafés. Als minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening in het kabinet-Den Uyl i diende hij de Verstedelijkingsnota in. De neergang van zijn partij in de jaren 1974-1977 tastte zijn positie als minister aan. Later burgemeester van Lelystad. Zeer belezen. Scherp en geestig debater, maar ook erg overtuigd van zijn eigen gelijk en daardoor soms weerstand opwekkend.

D66
functie(s) in de periode 1972-1977: lid Tweede Kamer, minister

• - 

  VVD (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie), tot maart 1966 (lid vanaf begin jaren '50)
• - 

  D'66 (Democraten 1966), van 24 oktober 1966 tot 15 juni 1985 (partijnaam gewijzigd)
• - 

  D66 (Democraten 66), tot januari 2004

• - 

  directiesecretaris, textielbedrijf De Wit's Textiel Nijverheid NV te Helmond, van 1953 tot 1958 (onderdeel van "Hatéma" (Helmondse Textiel Maatschappij)
• - 

  mede-eigenaar "Bamboo Bar", Lange Leidsedwarsstraat te Amsterdam, van 1956 tot 1972 (en mede-eigenaar van nog twee cafés)
• - 

  chef redactie buitenland, "Algemeen Handelsblad", van 1960 tot 1967
• - 

  lid gemeenteraad van Amsterdam, van 7 november 1962 tot 21 maart 1966
• - 

  mede-eigenaar club "C'66" te Amsterdam, van 1968 tot 1972
• - 

  lid Provinciale Staten van Noord-Holland, van 3 juni 1970 tot september 1971
• - 

  hoofdredacteur wetenschappelijke uitgaven, uitgeverij VNU (Verenigde Nederlandse Uitgeversbedrijven), van 1971 tot mei 1973
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 7 december 1972 tot 11 mei 1973
• - 

  minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, van 11 mei 1973 tot 19 december 1977
• - 

  ambteloos, van december 1977 tot 1 januari 1980
• - 

  burgemeester van Lelystad, van 1 januari 1980 tot 1 juli 1996

• - 

  voorzitter JOVD (Jongeren Organisatie "Vrijheid en Democratie"), afdeling Amsterdam, van 1959 tot 1966
• - 

  lid commissie-Mansholt (PvdA/D'66/PPR) over 'Grenzen aan de groei', van januari 1972 tot 6 maart 1972

• - 

  lijsttrekker D'66 Provinciale Statenverkiezingen in Noord-Holland, 1970

• - 

  columnist dagblad "Het Parool"
• - 

  columnist tijdschrift "Haagsche Post"
• - 

  lid Staatscommissie van advies inzake de Grondwet en de Kieswet (Staatscommissie Cals-Donner), van 26 augustus 1967 tot 29 maart 1971
• - 

  voorzitter ICBB (Interdepartementale Commissie voor het Binnenlands Bestuur), vanaf 1980
• - 

  lid Commissie wetgevingsvraagstukken, van 5 februari 1981 tot 10 december 1985
• - 

  voorzitter Raad van Commissarissen "Vescom Groep" (interieurverzorging), van 1981 tot 2001
• - 

  lid Raad van Commissarissen FHV BBDO (in de jaren '80 en '90)
• - 

  lid Staatscommissie van advies inzake de relatie kiezers-beleidsvorming (commissie-Biesheuvel), van 26 mei 1982 tot maart 1984
• - 

  voorzitter RPC (Rijks Planologische Commissie), van 1 november 1982 tot 1 april 2002
• - 

  voorzitter RMC (Rijks Milieuhygiënische Commissie), van 1984 tot 1 april 2002
• - 

  voorzitter Produktschap voor gedistilleerde dranken te Schiedam, van mei 1987 tot 2001
• - 

  lid klankbordgroep Reorganisatie Politie, vanaf juni 1990
• - 

  lid bestuur Bataviawerf te Lelystad, van 1990 tot 1996
• - 

  lid jury Anne Vondelingprijs 1996
• - 

  voorzitter Raad van Commissarissen Bouwfonds, tot mei 1998

• - 

  R.K. Parochieschool te Helmond

• - 

  gymnasium-a en -b, R.K. "Gymnasium Augustinianum" te Eindhoven, van 1943 tot 1949

• - 

  psychologie (doctoraal), Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam, van 1949 tot maart 1954
• - 

  politieke en sociale wetenschappen (kandidaats), Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam, van 1949 tot november 1951

• - 

  Voerde als Tweede Kamerlid het woord bij de behandeling van het wetsvoorstel gemeentelijke herindeling Zaanstreek, bij het debat over de begroting van Sociale Zaken voor 1973 en bij de behandeling van een wijziging van de Kieswet inzake lijstverbindingen

• - 

  Bracht in 1974 de Oriëntatienota ruimtelijke ordening uit, als eerste deel van de Derde Nota Ruimtelijke Ordening. Daarin worden de ontwikkelingen op ruimtelijk gebied sinds 1966 beschreven. (12.757)
• - 

  Bracht in 1974 samen met ministers Boersma, staatssecretaris Polak, de ministers Duisenberg, Vredeling en Westerterp, staatssecretaris Van Hulten en minister Lubbers de Nota Spreiding van Rijksdiensten uit. Daarin worden voorlopige plannen gepresenteerd voor het verplaatsen van onder meer het CBS (naar Heerlen), de Inspectie directe belastingen en accijnzen (Kerkrade), het Rijks Inkoop Bureau (Zwolle), de Topografische dienst (Emmen) en de centrale directie van de PTT (Groningen en Leeuwarden). In totaal zouden 6500 arbeidsplaatsen worden verplaatst. (12.831)
• - 

  In 1974 en 1975 vond de behandeling van de, door zijn voorganger ingediende, Nota 'Openbaarheid bij de voorbereiding van ruimtelijk beleid' plaats. Hij stemde erin toe dat de Tweede Kamer een rol zou krijgen bij de vaststelling van planologische kernbeslissingen. (12.006)
• - 

  Bracht in 1974 samen met zijn staatssecretarissen de Nota Huur- en Subsidiebeleid uit (13.025)
• - 

  Bracht in 1975 samen met minister Vorrink de Planologische Kernbeslissing (pkb) inzake het ontwerp-Structuurschema Drink- en industriewatervoorziening 1972 uit. Geconcludeerd wordt dat de capaciteit ruim voldoende is, waardoor een infiltratieplan op de Veluwe en een spaarbekkenplan in het IJsselmeer voor de helft kunnen vervallen. Het was de eerste keer dat een structuurschema in de vorm van een pkb parlementair werd behandeld. (dossier 13.337)
• - 

  Voerde in 1975 een nieuwe subsidieregeling in voor huurwoningen: de Dynamische Kostprijsmethode. Hiermee worden de aanvangshuren lager gehouden dan wanneer de werkelijke kostprijs zou worden gehanteerd. Het prijsverschil moet later worden ingehaald.
• - 

  Bracht in februari 1976 de Verstedelijkingsnota als tweede deel van de Derde Nota Ruimtelijke Ordening uit. Daarin wordt voor een meer geconcentreerde verstedelijking gekozen door de aanwijzing van groeisteden (Groningen, Zwolle, Breda en Helmond) en van groeikernen (o.a. Almere, Lelystad, Alphen aan den Rijn, Nieuwegein). De woon- en leefomstandigheden in oude wijken moet worden verbeterd. (13.754)
• - 

  Bracht in 1976 samen met staatssecretaris Meijer de Nota Hoofdlijnen Ontwikkeling Waddenzee uit. Uitgangspunt is dat de Waddenzee natuur moet blijven. Waterbewegingen dienen door goed kustbeheer in stand te worden gehouden. De functies van 'kinderkamer' voor Noordzeevis en rustgebieden voor vogels en zeehonden verdienen bescherming. De bijzondere plantengroei in buitendijkse polders en kwelders moet eveneens in stand blijven. Er mag geen verdere toename van recreatie plaatsvinden en de militaire activiteiten zullen worden gestabiliseerd; twee marine-activiteiten worden beëindigd. Industrievestiging bij Delfzijl en in de Eemshaven worden aan regels gebonden. Er komt geen uitbreiding van het scheepvaartverkeer op de Waddenzee en er komen in beginsel geen nieuwe pijpleidingen. Boringen naar delfstoffen worden slechts op beperkte plaatsen toegestaan en onder strikte voorwaarden. Ontwikkelingen op het gebied van de visserij zullen kritisch worden gevolgd. De coördinatie van het Waddenbeleid door het rijk wordt versterkt. (13.933)
• - 

  Benoemde in 1976 oud-CHU-wethouder H.J. Viersen tot directeur-generaal voor volkshuisvesting en voorzitter van de interdepartementale commissie voor het groeikernenbeleid
• - 

  Diende in 1977 een wetsvoorstel in om in de Wet op de ruimtelijke ordening de procedure van de planologische kernbeslissing vast te leggen. De wet werd in 1985 door minister Winsemius in het Staatsblad gebracht. (14.889)

• - 

  Bracht in 1974 samen met minister Lubbers de Wet selectieve investeringsregeling (SIR) (Stb. 95) tot stand. Door een stelsel van heffingen en vergunningen moest worden bewerkstelligd dat zich geen concentratie van bedrijven in het Westen voor zou doen, maar dat bedrijven zich ook in andere delen van het land zouden vestigen. Daardoor kon de werkgelegenheid beter worden gespreid, konden 'open ruimtes' beter worden beschermd en moesten verkeerscongesties worden tegengegaan. Het wetsvoorstel was in 1972 ingediend door de ministers Langman en Udink. (12.045)
• - 

  Bracht in 1974 een wijziging (Stb. 526) van de Woningwet tot stand in verband met het splitsen van appartementen. Voor het splitsen van gebouwen in appartementen is een vergunning van B&W vereist. (12.483)
• - 

  Bracht in 1977 samen met minister Van der Stee en staatssecretaris Meijer de Reconstructiewet Midden-Delfland (Stb. 233) tot stand. Deze wet schept door een reconstructie (via herverkaveling en onteigening) een groene bufferzone in de westelijke Randstad. Een deel van Midden-Delfland wordt ingericht als recreatiegebied. Het wetsvoorstel was in 1972 ingediend door de ministers Udink en Lardinois en staatssecretaris Vonhoff. (11.740)

U ziet een selectie van activiteiten. In de uitgebreide versie is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

• - 

  Sprak op 19 december 1974 het onaanvaardbaar uit over een amendement-J.N. Scholten op het wetsvoorstel Wet huurprijsontwikkeling woonruimte. Dit amendement beoogde de grens voor de melding van huurverhogingen te verhogen van 8 naar 9 procent. Na het onaanvaardbaar trok Scholten het amendement in. (13.202-19)
• - 

  Stelde zich als minister erg 'los' op van zijn - toen zieltogende - partij. Had verklaard niet als 'boodschappenjongen van de partij' te willen optreden.
• - 

  Werd in 1979 gepasseerd voor de post van Commissaris van de Koningin in Utrecht
• - 

  Werd in 1985 gepasseerd voor de post van (eerste) Commissaris van de Koningin in Flevoland
• - 

  Stond in 1985 aan de wieg van de bouw van het VOC-schip 'Batavia'

• - 

  Zag in 1966 af van het lijsttrekkerschap van D'66, waarbij mogelijk persoonlijke omstandigheden (de gezondheid van zijn echtgenote) een rol speelden
• - 

  Op het gymnasium klasgenoot van Dries van Agt
• - 

  Na zijn ministerschap wijdde hij zich enkele jaren aan studie
• - 

  Weigerde in 1978 na zijn ministerschap de gebruikelijke koninklijke onderscheiding
• - 

  Zijn broer, Ir. P.J. (Peter) Gruijters, was CDA-burgemeester van Hoge- en Lage Zwaluwe (1980-1988) en van Zundert (1995-1997)

• - 

  Verklaarde tijdens de verkiezingscampagne van 1972 dat hij zijn vingers natelde als hij een christendemocraat een hand had gegeven en stelde dat christelijke politiek voor hem voor 2000 jaar onbetrouwbaarheid stond.
• - 

  Zat tijdens de vergaderingen van de ministerraad vaak te lezen. Toen premier Den Uyl daarover een opmerking maakte, zei hij: "Ik lees niet met mijn oren."
• - 

  Sprak als minister altijd uit zijn hoofd. Toen voorzitter Vondeling had laten weten dat dit sommige leden ergerde, nam hij een blanco papier om daarvan zogenaamd voor te lezen. In werkelijkheid gebruikte hij volgens zijn medewerker Roel Bekker (de latere SG) alleen een stapel correspondentiekaarten waarop hij de vragen van de Kamerleden had genoteerd. Daarbij moest hij een enkele keer terugvallen op een velletje statistieken.

• - 

  Was bij de Tweede Kamerverkiezingen van november 1972 nummer twee op de kandidatenlijst van D'66

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  Trouw, 15/16 juni 1996
• - 

  Roel Bekker, "We hebben heel wat afgelachen", Trouw, 23 april 2005
• - 

  J.Th.J. van den Berg, "'Deftig links': Hans Gruijters (1931-2005), in: Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2005, 156
• - 

  A. van Kessel, "Gruijters, Johannes Petrus Adrianus (1931-2005)", in Biografisch Woordenboek van Nederland, deel VI (digitale versie)
• - 

  Hans Goslinga, "Gruijters kon zijn mond niet houden (in memoriam)", Trouw, 20 april 2005
• - 

  J.M. Bik, "Van Bamboo Bar tot polderland. J.P.A. Gruijters (1931-2005)", NRC Handelsblad, 20 april 2005
• - 

  R. Verkroost, "Hans Gruijters, een dwarse democraat" (2018)
• - 

  K. Tammes, "Een verdwaalde intellectueel. Hans Gruijters. Van kroegbaas tot eerste burgemeester van Lelystad" (2020)

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.