Dr. W. (Wim) Kok

Minister-president die acht jaar lang een coalitie leidde met daarin de politieke tegenvoeters PvdA i en VVD i (de paarse kabinetten). Was van betrekkelijk eenvoudige komaf en klom via de vakbond op tot minister. Volgde in 1986 Den Uyl i op als partijleider en was minister van Financiën in het derde kabinet-Lubbers i. Voerde een stringent ombuigingsbeleid. Dat beleid werd onder zijn premierschap (Paars I i) voortgezet en leidde tot groei van de werkgelegenheid. Kreeg als minister-president te maken met het debacle in Srebrenica en de bijna-crisis rond het huwelijk van de kroonprins. Zijn tweede kabinet was vooral in de laatste periode minder succesvol door problemen in de zorg en het onderwijs en dat leidde mede tot een verkiezingsnederlaag van de PvdA. Werd in 2003 minister van staat. Integere, resultaatgerichte en meer op samenbinden dan op bezielen ingestelde rasbestuurder. Internationaal gerespecteerd. Kon soms wat nors zijn als er in zijn ogen onterechte kritiek was.

PvdA
functie(s) in de periode 1986-2002: lid Tweede Kamer, fractievoorzitter TK, minister, minister-president, viceminister-president, politiek leider

• - 

  W. Kok, van 29 september 1938 tot 2 september 2003
• - 

  Dr. W. Kok, vanaf 2 september 2003 (nadat aan hem door de Universiteit Nijenrode een eredoctoraat was verleend)

• - 

  voorzitter NVV (Nederlands Verbond van Vakverenigingen), van 20 september 1973 tot 1 januari 1976 (gekozen in april 1973)
• - 

  voorzitter FNV (Federatie Nederlandse Vakbeweging), van 1 januari 1976 tot 11 september 1985
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 3 juni 1986 tot 7 november 1989
• - 

  fractievoorzitter PvdA Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 21 juli 1986 tot 5 november 1989
• - 

  minister van Financiën en viceminister-president, van 7 november 1989 tot 22 augustus 1994
• - 

  fractievoorzitter PvdA Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 4 mei 1994 tot 22 augustus 1994
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 17 mei 1994 tot 22 augustus 1994
• - 

  minister-president en minister van Algemene Zaken, van 22 augustus 1994 tot 22 juli 2002
• - 

  tijdelijk belast met coördinatie van aangelegenheden de Nederlandse Antillen en Aruba betreffend en met de zorg voor aan de Nederlandse Antillen en Aruba te verlenen hulp en bijstand, van 22 augustus 1994 tot 24 augustus 1994
• - 

  fractievoorzitter PvdA Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 7 mei 1998 tot 14 mei 1998
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 19 mei 1998 tot 3 augustus 1998
• - 

  voorzitter van verschillende 'high level groups' in opdracht van de Europese Raad en de Europese Commissie, van 2003 tot november 2004 (over uitbreiding van de EU en over groei en werkgelegenheid)

• - 

  minister van staat, van 11 april 2003 tot 20 oktober 2018

• - 

  informateur, van 6 juli 1994 tot 29 juli 1994
• - 

  kabinetsformateur, van 29 juli 1994 tot 22 augustus 1994
• - 

  informateur (samen met G. Zalm en E. Borst-Eilers), van 14 mei 1998 tot 20 juli 1998
• - 

  kabinetsformateur, van 20 juli 1998 tot 3 augustus 1998

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

• - 

  lid Raad van Commissarissen N.V. "Stork", van januari 2007 tot 2008 (aangewezen door de Ondernemerskamer van het Gerechtshof te Amsterdam)
• - 

  voorzitter Stichting Otto von der Gablenttz-prijs, van 2009 tot 20 oktober 2018
• - 

  voorzitter "Club van Madrid", van november 2009 tot januari 2014 (denktank van voormalige regeringsleiders)
• - 

  niet-uitvoerend bestuurder, China Construction Bank, van november 2013 tot 2017

• - 

  lid Comité van Aanbeveling United Netherlands, vanaf 2005
• - 

  lid Comité van Aanbeveling Kinderfonds MAMAS, tot 20 oktober 2018

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

• - 

  Belangrijke beleidspunten van zijn kabinetten lagen op immaterieel gebied. Zo werd een euthanasie verder geliberaliseerd en werd het homohuwelijk ingevoerd. Verder werden op economisch gebied liberaliseringen doorgevoerd (energiesector, winkeltijden, vestigingseisen).
• - 

  Bereikte op 1 december 1994 overeenstemming met zijn Vlaamse ambtgenoot Van den Brande over de verdieping van de Westerschelde
• - 

  Speelde tijdens het Nederlandse voorzitterschap van de Europese Unie (januari-juni 1997) een belangrijke rol bij de totstandkoming van het Verdrag van Amsterdam. Dat op 2 oktober 1997 ondertekende verdrag versterkt de bevoegdheden van de Europese Unie op terreinen als justitie, het vrije verkeer van personen, buitenlands beleid en gezondheidszorg. Het Europees Parlement krijgt meer wetgevende bevoegdheden.
• - 

  Kreeg in 2001 veel waardering voor de wijze waarop hij de kwestie-Zorreguieta had opgelost. Hij schakelde onder andere minister van Staat Van der Stoel in bij onderhandelingen met de a.s. schoonvader van de prins van Oranje. De vader van Máxima Zorreguieta besloot uiteindelijk, vanwege de commotie die in Nederland was ontstaan over zijn rol tijdens het bewind-Videla, niet aanwezig te bij de huwelijksplechtigheid van zijn dochter.
• - 

  Legde op 12 september 2001 in de Tweede Kamer een verklaring af over de aanslagen op 11 september in de Verenigde Staten

• - 

  Zette als minister van Financiën het beleid van zijn voorganger(s) voort, dat gericht was op terugdringing van het financieringstekort en stabilisering van de collectieve lastendruk. Door tegenvallers in de begroting voor 1990 waren extra bezuinigingen nodig.
• - 

  Gaf in 1990 het groene licht voor de bankenfusie van ABN en AMRO
• - 

  Had een groot aandeel bij het opstellen van de ombuigingsoperatie in februari 1991 ("de Tussenbalans"), waarbij voor een bedrag van f 17 miljard aan extra ombuigingen werd afgesproken. De bezuinigingen worden bereikt door vermindering van overheidssubsidies, een huurverhoging van 5,5%, tariefsverhogingen in het openbaar vervoer, verhoging van accijnzen en motorrijtuigenbelasting en door een grote-efficiency operatie. Beperking van het ziekteverzuim moet f 1 miljard opleveren. Ook in de gezondheidszorg, bij defensie en in de welzijnssector wordt bezuinigd. Een voorgenomen verlaging van de btw gaat niet door. (21.998)

• - 

  Bracht in 1993 samen met minister Hirsch Ballin de Wet inzake identificatie bij financiële dienstverlening 1993 (Stb. 704) en Wet melding ongebruikelijke transacties (Stb. 705) tot stand. Beide wetten moeten wiswassen van gelden uit criminele activiteiten tegengaan. Financiële instellingen mogen onder andere niet langer anonieme rekeningen op fictieve namen openen. Zij moeten de identiteit van een cliënt vaststellen aan de hand van een officieel identiteitsbewijs en dat bewijs registreren. Eerstgenoemde wet vervangt ter implementatie van een EG-richtlijn een eerdere wet uit 1988. In plaats van zelfregulering komt er een strakker wettelijk kader. (23.008 & 23.009)
• - 

  Bracht in 1994 samen met minister Maij-Weggen de Wet beursgang Koninklijke PTT Nederland (Stb. 159) tot stand. De per 1 januari 1989 verzelfstandigde PTT (sindsdien Koninklijke PTT Nederland N.V.) kreeg via deze wet de mogelijkheid tot vervreemding van een deel van het aandeelkapitaal. Die vervreemding ging gepaard met notering ter beurze. De staat behield een minderheidsaandeel. (23.222)
• - 

  Bracht in 1998 samen met minister Van Aartsen en staatssecretaris Benschop de wet tot stand tot Goedkeuring van het op 2 oktober 1997 tot stand gekomen Verdrag van Amsterdam houdende wijziging van het Verdrag betreffende de Europese Unie en de Verdragen tot oprichting van de Europese Gemeenschappen. Het verdrag roept onder meer de functie van Hoge Vertegenwoordiger voor het Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid in het leven. Het personenverkeer komt onder de eerste pijler te vallen en het Schengenverdrag wordt deel van het Europese Verdrag. De positie van het Europees Parlement wordt versterkt door grotere bevoegdheden op het terrein van onder andere milieu, vervoer en sociaal beleid. Verder wordt er voor de euro een Stabiliteits- en Groeipact ingesteld en komt er een eurogroep van de ministers van Financiën uit landen met de euro. (25.922)
• - 

  Bracht in 2001 als minister-president samen met minister Van Aartsen en staatssecretaris Benschop de wet tot Goedkeuring van het Verdrag van Nice in het Staatsblad. Dit in februari 2001 gesloten verdrag bereidt de Europese Unie voor op de uitbreiding conform de besluiten van de Europese Raad van Helsinki. In verband met die aanstaande uitbreiding zijn hervormingen nodig ten aanzien van de besluitvorming in de Unie en de stemmenweging in de Europese Raad. Door de hervormingen moeten eind 2002 nieuwe lidstaten kunnen toetreden. Daarnaast heeft het verdrag betrekking op het Hof van Justitie en het Europese Veiligheids- en Defensiebeleid. (27.818)
• - 

  Bracht in 2002 een nieuwe Wet op het koninklijk huis (Stb. 275) tot stand. Het lidmaatschap van het koninklijk huis wordt beperkt tot de Koning en de afgetreden Koning alsmede hun echtgenoten en de erfopvolgers in de eerste en tweede graad van bloedverwantschap met de Koning alsmede hun echtgenoten. (28.223)

• - 

  Kreeg op 6 juli 1994 het verzoek om met het oog op de vorming van een kabinet op zo kort mogelijke termijn een regeringsprogramma op hoofdlijnen op te stellen, waarbij in het bijzonder aandacht wordt gegeven aan het financieel en sociaal-economisch beleid en de begroting voor 1995. Dit programma zou worden voorgelegd aan de Tweede Kamerfracties van PvdA, CDA, VVD en D66 ten einde vervolgens te kunnen vast te stellen welk kabinet kon worden gevormd, dat kon rekenen op een vruchtbare samenwerking met de volksvertegenwoordiging. Bracht op 28 juli verslag uit, waarin vorming van een kabinet van PvdA, VVD en D66 werd aanbevolen. Kreeg een dag later de opdracht dat kabinet te vormen en slaagde daar op 19 augustus in.
• - 

  Kreeg op 14 mei 1998 samen met E. Borst-Eilers en G. Zalm het verzoek een onderzoek in te stellen naar de mogelijkheden van de spoedige totstandkoming van een kabinet van PvdA, VVD en D66. Zij adviseerden daar op 2 augustus toe, nadat onderhandelaars overeenstemming hadden bereikt over een ontwerp-regeerprogramma. Op 20 juli kreeg hij de opdracht een kabinet van PvdA, VVD en D66 te vormen. Daar slaagde hij op 2 augustus in.

• - 

  Presenteerde in maart 2003 het rapport "Uitbreiding van de Europese Unie. Wat is bereikt en wat is nu nodig?" aan de Europese Commissie
• - 

  Presenteerde als voorzitter van de Taskforce Werkgelegenheid in november 2003 het rapport "Jobs, jobs, jobs. Creating more employment in Europe" aan de Europese Commissie
• - 

  Presenteerde als voorzitter van een 'high level group inzake de Lissabon-strategie' in november 2004 het rapport "Facing the Challenge"; dit rapport waarschuwde Europese regeringsleiders over de stagnatie van de economische, sociale en milieudoelstellingen van de Lissabonagenda die de Europese Unie in 2010 tot de meest concurrerende en kennisintensieve regio ter wereld moet maken.
• - 

  Lid van het Action Committee for European Democracy inzake de toekomst van de Europese Grondwet; de groep staat onder leiding van de voormalige Italiaanse premier Amato, vanaf oktober 2006

U ziet een selectie van activiteiten. In de uitgebreide versie is het gehele overzicht van activiteiten in te zien.

• - 

  Vroeg op 28 september 1991 tijdens een buitengewoon PvdA-congres nadrukkelijk steun voor dit beleid en kreeg (ruim) het gevraagde vertrouwen
• - 

  Maakte op 29 augustus 2001 bekend dat hij na de verkiezingen van 2002 zou terugtreden als politiek leider van de PvdA. In zijn ogen zou Ad Melkert zijn opvolger moeten worden. Het PvdA-congres wees Melkert op 15 december 2001 aan als lijsttrekker en als politieke leider van de PvdA
• - 

  Diende op 16 april 2002 zijn ontslag in. Op die wijze nam hij de politieke verantwoordelijkheid voor de mislukte (door Nederlandse militairen uitgevoerde) VN-missie in de enclave Srebrenica (een zgn. 'safe area). In 1995 werd die enclave door de Bosnische Serven ingenomen, waarna de mannelijke bevolking (7000 man) werd weggevoerd en vermoord. Directe aanleiding voor de ontslagaanvrage waren de bevindingen van een door het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) uitgevoerd onderzoek naar de gang van zaken tussen het moment van uitzenden van de missie 1993 en de afhandeling van de affaire in 1998. De overige ministers zagen in het besluit van Kok reden om ook hun ontslag in te dienen.
• - 

  Bracht in juni 2002 samen met minister Herfkens een bezoek aan Bosnië om nabestaanden van de massamoord in Srebrenica te ontmoeten. Wilde daarmee jegens hen een verzoenend gebaar maken.
• - 

  Woonde in 2014 als minister van staat namens de regering de begrafenis van de Israëlische oud-premier Sharon bij

• - 

  Zijn grootvader van vaderszijde was gemeenteraadslid in Bergambacht
• - 

  Op 27 oktober 2018 vond in het Concertgebouw in Amsterdam een herdenkingsbijeenkomst, waarbij onder meer premier Rutte en PvdA-fractievoorzitter Asscher het woord voerden. Voor overheidsgebouwen gold als instructie dat de Nederlandse vlag halfstok zou worden gevoerd.

• - 

  Toen hij aan het einde van formatie van 1994 vreesde dat zijn humeur onder zijn vermoeidheid zou gaan lijden, schreef hij - op suggestie van zijn echtgenote - als reminder in zijn handpalmen: VG-GH. Dat betekende 'Veel Geduld. Goed Humeur'.
• - 

  Zei in zijn J.M. den Uyl-lezing op 11 december 1995: "Het afschaffen van ideologische veren is voor een politieke partij als de onze niet alleen een probleem, het is in bepaalde opzichten ook een bevrijdende ervaring." Daarmee citeerde hij - in een door Bram Peper geschreven rede - partijideoloog Paul Kalma (uit 1987). De term 'ideologische veren' kwam van Neelie Kroes, toenmalig echtgenote van Peper. Hij constateerde dat het proces daartoe in 1995 bijna was voltooid en dat de PvdA zich moest richten op de inhoud van problemen waarmee mensen werden geconfronteerd.
• - 

  Kreeg in 2001 bij het debat over het voorgenomen huwelijk van de Prins van Oranje met Máxima Zorreguieta veel lof. VVD-fractievoorzitter Dijkstal zei: "De andere leden van het kabinet zullen mij niet euvel duiden dat ik in het bijzonder de minister-president prijs voor de zorgvuldige en prudente wijze waarop hij inhoud heeft gegeven aan de ministeriële verantwoordelijkheid. In één woord: klasse."

• - 

  Kreeg bij de Tweede Kamerverkiezingen van 1986 570.000 voorkeurstemmen. Hij was nummer 2 op de lijst in de kieskring Amsterdam en 'lijstduwer' in de overige kieskringen.

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  Lex Oomkes, "De man van de onmogelijke allianties", Trouw, 22 oktober 2018
• - 

  Thijs Niemantsverdriet, "Sober sociaal-democraat die liberaal regeerde", NRC Handelsblad, 22 oktober 2018
• - 

  Jan Joost Lindner en Remco Meijer, "Wim Kok (1938 - 2018): jongen uit de armoedige polder werd na alle tegenwind een sterke en sobere minister-president", De Volkskrant, 22 oktober 2018
• - 

  Wouter Bos, "'Hij koketteerde nooit met zijn levensverhaal maar daar school wel zijn grote kracht'", de Volkskrant, 22 oktober 2018
• - 

  Marnix Krop, "Werk, werk en nog eens werk. Wim Kok (1938-2018), in: Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2019, 131
• - 

  Marnix Krop, "Wim Kok, een leven op eigen kracht. Deel 1: Voor zijn mensen 1938-1994" (2019)

In de uitgebreide versie is een overzicht van publicaties opgenomen.

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.