Ir. A.A. (Anton) Mussert

Parmantige leider van de Nationaal-Socialistische Beweging i, met een kleinburgerlijk imago. Kreeg bekendheid als organisator van een actie tegen het Verdrag met België en richtte in 1931 de NSB op. Verborg een zekere mate van onzekerheid door een branieachtig optreden. Voerde een nogal onvaste koers, waarbij hij steeds meer concessies deed aan 'Duitse' denkbeelden en eisen, en de NSB voluit antisemitisch werd. Zag zichzelf als leider van het met Vlaanderen vergrote Groot-Nederland binnen het door Duitsland beheerste Europa. De Duitsers namen hem en zijn denkbeelden echter niet zo serieus. Werd vanwege zijn rol tijdens de bezetting in 1946 ter dood veroordeeld en geëxecuteerd.

functie(s) in de periode 1932-1945: kandidaat Tweede Kamer, politiek leider

• - 

  Liberale Staatspartij "de Vrijheidsbond"
• - 

  NSB (Nationaal-Socialistische Beweging), vanaf 14 december 1931

• - 

  ingenieur bij de Provinciale Waterstaat van Utrecht, van 1920 tot 1927
• - 

  hoofdingenieur Provinciale Waterstaat van Utrecht, van 1927 tot 1 mei 1934 (ontslag van het ambtenarenverbod voor NSB'ers)
• - 

  Algemeen Leider van de NSB, van 14 december 1931 tot 5 mei 1945
• - 

  "Leider van het Nederlandse Volk", van 13 december 1942 tot 5 mei 1945 (als zodanig uitgeroepen door Seyss-Inquart)

U ziet een selectie van de loopbaan. In de uitgebreide versie is de gehele loopbaan in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

• - 

  secretaris Nationaal Comité van Actie tegen het ontwerp-verdrag met België, van 1925 tot februari 1927
• - 

  lid Comité Verkeerstentoonstelling in de Jaarbeurs te Utrecht, juni 1929

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

• - 

  Ondertekende in september 1940, samen met Rost van Tonnningen en Van Geelkerken (plaatsvervangend leider van NSB), een verklaring waarin hij het lot van Nederland in handen legde van Hitler en hij zich ter beschikking van hem stelde. Hij stemde in met oprichting van een Nederlandse SS.
• - 

  Legde op 12 december 1941 in Berlijn de eed van trouw af aan Hitler
• - 

  Werd door de Duitse bezetter en Hitler in december 1942 als leider van het Nederlandse Volk erkend. Dit werd bekendgemaakt tijdens de viering van het elfjarig bestaan van de NSB.
• - 

  Stelde in januari 1943 een Staatssecretarie in, met zgn. gemachtigden die de Duitse bezetters moesten adviseren.
• - 

  Werd na een proces op 27 en 28 november 1945 op 12 december 1945 door het Bijzonder Gerechtshof te 's-Gravenhage ter dood veroordeeld op grond van een poging Nederland onder vreemde heerschappij te brengen, een aanslag op de grondwettige regeringsvorm en hulpverlening aan de vijand. Dit vonnis werd op 20 maart 1946 door de Bijzondere Raad van Cassatie bevestigd.

• - 

  Was gehuwd met een tante (een zuster van zijn moeder), die achttien jaar ouder was dan hij. Voor dit huwelijk tussen bloedverwanten was door de regering dispensatie verleend.
• - 

  Zijn vader was hoofd van een lagere school

• - 

  lid Tweede Kamer, juni 1937 (bedankt)

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

• - 

  R. Havenaar, "Verrader voor het Vaderland" ('s-Gravenhage, 1978)
• - 

  J. Meyers, "Mussert, een politiek leven" (Amsterdam, 1984)
• - 

  T. Pollmann, "Van ingenieur tot Leider. Veertien jaar uit het tumulteuze bestaan van Anton Adriaan Mussert 1920-1934", in: Jaarboek Oud-Utrecht (200*), 101
• - 

  T. Pollmann, "Mussert & Co. De NSB-leider en zijn vertrouwelingen" (2012)
• - 

  A.A. de Jonge, "Mussert, Anton Adriaan (1894-1946)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel I, 416
• - 

  F. Kok, "Van studievriend tot doodsvijand. Hoe de levens van Willem Schermerhorn en Anton Mussert elkaar kruisten", in: Jaarboek 2016, Historische Vereniging Delfia Batavorum

In de uitgebreide versie is een overzicht van publicaties opgenomen.

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.