EP bespreekt Kaderprogramma onderzoek en technologische ontwikkeling 2002-2006

Gérard CAUDRON (PES, F)

Voorstel voor een besluit betreffende het meerjarenkaderprogramma 2002-2006 van de Europese Gemeenschap voor activiteiten op het gebied van onderzoek, technologische ontwikkeling en demonstratie ter bevordering van de totstandbrenging van de Europese onderzoekruimte

Doc.: A5-0376/2001

Procedure : Medebeslissing, eerste lezing

Debat : 14 november 2001

Gérard CAUDRON (PES, F)

Voorstel betreffende het meerjarenkader-programma 2002-2006 van de Europese Gemeenschap voor atoomenergie (Euratom) voor activiteiten op het gebied van onderzoek en opleiding ter bevordering van de totstandbrenging van de Europese onderzoekruimte

Doc.: A5-0355/2001

Procedure : Wetgevende raadpleging

Debat : 14 november 2001

Onderzoek en technologische ontwikkeling

Gérard CAUDRON (PES, F) steunt het voorstel van de Commissie om 16.270 euro uit te trekken voor onderzoek en ontwikkeling voor de periode 2002 tot 2006. Hij stelt één allesomvattend programma voor, onderverdeeld in acht thematische secties. Ieder van deze thema's heeft een eigen budget en een eigen adviesgroep van deskundigen.

Het thema "life sciences" voor gezondheid en veiligheid is opgesplitst in de onderdelen "gen- en biotechnologie" en onderzoek naar belangrijke, meer traditionele ziekten zoals kanker, HIV, ziekten die het neurale systeem aantasten (zoals Alzheimer, Parkinson en Creutzfeldt-Jacob), TBC en malaria.

Voor wat betreft onderzoek waarbij ethische kwesties een belangrijke rol spelen, is tot een compromis besloten. Onderzoek dat gericht is op menselijk klonen of de wijziging van de genetische erfenis van mensen anders dan voor de ontwikkeling van genezingswijzen en therapieën voor specifieke ziekten komen niet voor financiering in aanmerking. Onderzoek naar bijvoorbeeld het gebruik van menselijke stamcellen mag echter wel worden gefinancierd afhankelijk van de aard van het wetenschappelijke voorstel en het wettelijk kader van de betrokken Lidstaat. Geld is ook beschikbaar voor onderzoek dat een beter begrip mogelijk maakt van de wettelijke, ethische en sociale gevolgen van ontdekkingen op het vlak van menselijke genetica.

Ook het thema "energie, duurzame ontwikkeling, biodiversiteit en klimaatverandering" is onderverdeeld in twee grote blokken waar het derde thema "transport" aan is toegevoegd. Het laatste onderdeel heeft betrekking op zowel land- als zeetransport en niet alleen luchttransport zoals door de Europese Commissie voorgesteld.

De informatiemaatschappij is een ander belangrijk thema voor onderzoek, al d us de commissie, die geld reserveert voor onderzoek naar nieuwe weergavesystemen in draagbare telefoons opdat consumenten meer informatie kan worden gegeven over bijvoorbeeld prijzen wanneer ze van het ene naar het andere land reizen.

Tot slot stelt Caudron ook voor om meer geld beschikbaar te stellen voor internationale samenwerking en menselijk 'kapitaal' (zoals mobiliteit van onderzoekers).

Als gevolg van deze inhoudelijke wijzigingen stelt Caudron voor om de toewijzing van de financiële middelen binnen het programma te herschikken.

Onderzoek en opleiding Euratom

Caudron steunt ook het voorstel van de Commissie betreffende het EURATOM meerjarenkaderprogramma. Het kaderprogramma, dat loopt van 2002 tot 2006, is onderverdeeld in twee specifieke programma's: een EURATOM-specifiek programma voor afvalbeheer van splijtbaar materiaal, fusie en andere activiteiten op het vlak van nucleaire veiligheid, en een JRC-EURATOM activiteit (afvalbehandeling en -opslag, alsmede nucleaire metrologie).

Hij brengt echter een wijziging aan in de financiële omvang het programma. In plaats van de door de Europese Commissie voorgestelde 1.230 miljoen Euro wil hij 1.330 miljoen Euro begroot zien. Deze extra 100 miljoen Euro wordt toegewezen aan het onderdeel thermonucleaire fusie om er voor te zorgen dat dit onderdeel hetzelfde niveau heeft als in eerdere programma's.

Caudron is verder van mening dat aan de veiligheid van bestaande kernreactoren, en dan met name in de kandidaat-lidstaten, meer belang wordt gehecht. Tevens onderstreept hij dat alle onderzoeksactiviteiten moeten worden uitgevoerd zonder afbreuk te doen aan fundamentele ethische beginselen en het respect voor publieke acceptatie en seksegelijkheid.

Debat

Fractiewoordvoerders

W.G. VAN VELZEN (EVP/ED, NL) wijst erop dat binnen de beperkte marges meer nadruk is komen te liggen op Lifescience, en er is een betere koppeling tot stand gebracht tussen menselijk genoom-onderzoek en de ziektes die daarmee verband houden. Er is een samenhangend pakket van industriebeleid, informatietechnologie, nanotechnologie en ruimtevaart. Ook is er aanzienlijk meer aandacht voor een thema als voedselveiligheid. In tegenstelling tot wat de Commissie wil, is hogere prioriteit gegeven aan transport, energie en landbouw. Kortom, het totale programma ziet er beter uit. Het totale budget is niet verhoogd, slechts de prioriteiten zijn verlegd. De Raad moet zich hier goed bewust van zijn en niet gaan marchanderen; zoniet is het oorlog.

Het feit dat voorgesteld wordt om minimaal 15% van de beschikbare middelen te reserveren voor het MKB maakt duidelijk dat dit ook een prioriteit is voor het Parlement. De decentralisatie van het zesde kaderprogramma is goed, maar gewaakt moeten worden voor een extra administratieve belasting voor de nieuwe geïntegreerde projecten en centers of excellence. Een moeilijk punt zijn de ethische beginselen. Enerzijds moet er een kader zijn waarbinnen onderzoek moet plaatsvinden, anderzijds moet er ruimte zijn om bestaande erfelijk belaste ziektes nader te onderzoeken. Het vinden van die balans was de grootste uitdaging. Hij denkt dat die balans is gevonden.

Eryl McNALLY (PES, UK) brengt een directe link aan tussen de Top van Lissabon, dit Zesdekaderprogramma en de wens om een op kennis gebaseerde economie te realiseren. Zij vindt het belangrijk dat de beperkte beschikbare fondsen niet teveel wordt uitgespreid over veel programma's en kan zich dus vinden in het stellen van prioriteiten, zoals nanotechnologie. Een aantal kloven moest gedicht worden zoals gezondheid -genoomonderzoek- en transport. Voorts onderstreept zij het grote belang van samenwerking met landen buiten de Unie. De 400 miljoen Euro die daarvoor is uitgetrokken, is volledig gerechtvaardigd. Landen die grote problemen hebben met ziektes zoals aids, tuberculose en malaria moeten geholpen worden in het doen van onderzoek daarnaar. Een verdubbeling voor dit onderdeel is op zijn plaats. Ze hoopt dat openheid en goed beheer van de individuele onderdelen van de programma's zullen worden gerealiseerd. Met betrekking tot het Euratom-programma heeft zij een andere visie dan de rapporteur. Zij heeft grote twijfels over dit programma. Zij gelooft niet in extra geld voor het ITER-project.

Yves PIÉTRASANTA (GROENEN/EVA, F) vindt dat het Parlement veel goede accenten in het onderzoeksprogramma heeft aangelegd, zoals de aandacht voor jongeren en voor vrouwen en het vermijden van een brain-drain. Er zijn drie belangrijke thema's. Op het gebied van de ethica wordt embryo-onderzoek in zoverre uitgesloten dat alleen met restembryo's gewerkt mag worden. Verder zullen de gevolgen van elektromagnetische golven voor de volksgezondheid onderzocht worden. En tot slot wordt meer aandacht besteed aan hernieuwbare energiebronnen en de vergelijking met kernenergie. Wel zou Piétrasanta liever zien dat de kredieten hier wat evenwichtiger verdeeld waren.

Astrid THORS (ELD, FIN) spreekt niet namens haar fractie, die in haar ogen veel te veel amendementen heeft ingediend. Onderzoek is zeer belangrijk, maar moet niet zo onder de invloed van politici staan en veeleer onafhankelijk zijn. Thors begrijpt er niets van dat sociaal onderzoek wordt ondergebracht bij het voorgestelde directoraat-generaal. De belangstelling voor onderzoekskwesties is groot, met name als het gaat om stamcellen. Het verslag van Caudron is een evenwichtig voorstel. In de tijdelijke commissie genetica heeft Thors geleerd dat het oude beginsel gehandhaafd moet worden, namelijk dat men met het werk moet doorgaan, maar wel in het kader van samenleving en dat dus goed gekeken moet worden over bepaald onderzoek een goede zaak is.

Esko SEPPÄNEN (EVL/NGL, FIN) is het ook eens met het voorstel van Caudron. Hij is blij met het onderzoek naar de hele voedingsketen. Verder is het inderdaad zo dat het in de biotechnologie ook om ethische kwesties gaat, zodat het goed is dat de geesteswetenschappen gestimuleerd worden. Zulk onderzoek mag niet afhankelijk zijn van grote concerns, zodat de overheid dat moet financieren. Dat geldt ook voor onderzoek naar nieuwe energie. Helaas is er te weinig aandacht voor de gemeenschappelijke centra voor onderzoek.

Bas BELDER (EDD, NL) heeft vanuit christelijk-ethisch oogpunt grote problemen met het verslag-Caudron. Omstreden activiteiten mogen geen steun krijgen van de EU. Ingrijpen in het door God gegeven leven is niet onderhandelbaar. Het is dus niet te rechtvaardigen dat onderzoek op restembryo's gefinancierd wordt uit gemeenschappelijke middelen. Zo wordt onderzoek gefinancierd dat in Duitsland strafbaar is. Daardoor verschuift onderzoek naar andere lidstaten, zodat verschillen in ethiek een concurrentiefactor worden en tot braindrain leiden.

Nog een spreker

Nelly MAES (GROENEN/EVA, B) is tevreden als een kwantitatieve en kwalitatieve stap wordt gezet in het Europese onderzoek. Vrouwelijke onderzoekers moeten een belangrijke rol kunnen spelen en door kunnen stoten naar leidende functies. Het onderzoek naar leven blijft een belangrijke kwestie. De biogenetica zal in de toekomst ongetwijfeld nieuwe mogelijkheden creëren in de strijd tegen ongeneeslijke ziekten. Binnen welke grenzen dat moet gebeuren, staat goed aangegeven in het verslag-Caudron. Stamcelonderzoek onder streng ethisch toezicht moet gefinancierd kunnen worden.

De Commissie

Commissaris Philippe BUSQUIN deelt in grote lijnen de nieuwe structuur van het programma en de prioriteiten die in het verslag-Caudron worden aangelegd. Daarmee aanvaardt de Commissie ook de financiële gevolgen van deze amendementen. De middelen voor het onderzoek heeft de Commissie gebaseerd op een raming van de reële behoeften. De door het EP voorgestelde verhoging met 100 miljoen euro is weliswaar niet veel, maar de Commissie wil geen interinstitutionele koehandel en houdt het dus bij de 17,5 miljard euro. In het geval van de 200 miljoen voor Iter wil Busquin flexibel blijven.

De Commissie stelt samen met de lidstaten een werkgroep in om de doelstellingen voor 2020 uit te werken.

Busquin wil ook aandacht voor de achtste prioriteit: onderzoek naar een hervorming van het landbouwbeleid en het visserijbeleid, maar ook veiligheidsbeleid, volksgezondheid, epidemiologie. Het zijn allemaal onderwerpen die niet makkelijk onder de andere prioriteiten vallen. Daarbij denkt Busquin ook aan het uitbreidingsbeleid en steun aan onderzoek in de kandidaatlanden.

De Commissie wil menselijke klonering, veranderingen van de menselijke genetica en de aanmaak van embryo's om stamcellen te verkrijgen van financiering uitsluiten en dat komt overeen met de amendementen van het EP over de overdracht van celkernen tegen te gaan.

Verder vindt Busquin dat er aandacht moet zijn voor de coördinatie van nationale, regionale en Europese onderzoeksprogramma's.

Het beheer van de programm's is door de Rekenkamer in twijfel getrokken, zodat het doel moet zijn het beheer te vereenvoudigen ten behoeve van de wetenschap en bedrijven, maar dan moeten niet te veel dwingende omstandigheden door het EP worden opgelegd.