Europees veiligheids- en defensiebeleid in een nieuwe en gevaarlijke eeuw

De gevolgen van mondialisering hebben aangetoond dat conflicten en instabiliteit net zo vrij kunnen stromen als vrije handel. De oude bedreiging van de USSR is verdwenen maar nieuwe gevaren voor de 21ste eeuw hebben de kop opgestoken. Terrorisme, massavernietigingswapens, regionale conflicten (in het Midden-Oosten en in Afrika) en instabiliteit veroorzaakt door uiteengevallen Staten (zoals in Joegoslavië), zijn nog altijd aanwezig.

Hoe de EU zichzelf verdedigt en haar veiligheid garandeert, werd besproken tijdens een hoorzitting in het Parlement met EP-leden en experts op 13 juli. De Hoorzitting werd gehouden voor publicatie van het rapport dat Karl von Wogau, EP-lid en voorzitter van de EP-subcommissie veiligheid en defensie, momenteel schrijft over de toekomst van het ontluikende veiligheids- en defensiebeleid (EVDB). (Klik op onderstaande link voor een verslag van de hoorzitting).

Ervaringen in het veld: Van Bosnië tot Congo

Het veiligheids- en defensiebeleid van de EU is een tastbare realiteit. In Bosnië-Herzegovina helpt momenteel een militaire macht, die bestaat uit 7000 troepen uit 33 verschillende landen (waarvan 22 EU-landen), met de stabilisering en wederopbouw van het land na de burgeroorlog. Zij biedt ook een veilige omgeving voor een politietrainingsmissie van de EU, die een multi-etnisch Bosnisch politiekorps traint.

De komende weken zal een troepenmacht van de EU van een aantal honderd soldaten voor vier maanden ingezet worden in de Democratische Republiek Congo tijdens de verkiezingen, die worden gehouden na jaren van oorlog. Hun mandaat is om voor een veilige omgeving te zorgen tijdens de verkiezingen. Ze moeten de burgers en de 250 verkiezingswaarnemers, die onder leiding staan van EP-lid Philippe Morillon, beschermen. Dit komt na hulp van de EU en de inzet van een militaire noodtroepenmacht (Operatie "Artemis"), die het land heeft gestabiliseerd. Een trainingsmissie van de politie volgde in 2005.

" Petersbergtaken " - humanitaire hulp en vredeshandhaving staan centraal

Een combinatie van hard militair optreden en zachte politieke en economische kracht is het beste wat de EU kan bieden. In 1999, tijdens de Europese Raad in Keulen, besloten de EU regeringsleiders dat de Unie "een autonome operationele capaciteit" moest hebben "die wordt ondersteund door geloofwaardige militaire middelen_ om op internationale crisissituaties te kunnen reageren". De deadline voor een dergelijke gereedheid werd gesteld op 2003.

Het doel was om een militaire macht te hebben van 50.000 tot 60.000 troepen, vrijwillig gezonden door EU lidstaten, die zich met crisismanagementtaken of Petersbergtaken zouden kunnen bezighouden. Deze taken omvatten humanitaire en reddingsopdrachten, vredeshandhaving en crisismanagement, indien nodig door middel van de inzet van gevechtstroepen. In 2003 bevestigde de Raad dat de EU erin was geslaagd om "alle Petersbergtaken te operationaliseren". In de praktijk betekent dit dat de EU nu in staat is om binnen 60 dagen troepen in te zetten voor de duur van een jaar. Echter, het is afhankelijk van EU-staten hoeveel personeel kan worden samengebracht.

Het VN-Handvest: een "basiskader"

In 1999 werd Javier Solana i benoemd als de chef buitenlands beleid van de Unie of de Hoge Vertegenwoordiger i. Zijn rol is om het buitenlands beleid tussen de 25 EU lidstaten te coördineren en om verslag uit te brengen aan de Raad van Ministers wat betreft ontwikkelingen in het buitenlands beleid. Afgelopen maandag lichtte hij de EU-ministers van buitenlandse zaken in over de crisis in Libanon - vlak nadat hij was teruggekomen van een bezoek aan de Libanese minister-president. Dit was het eerste bezoek van een internationale leider aan de minister-president van Libanon.

In 2003 was mijnheer Solana verantwoordelijk voor het schrijven van de Europese veiligheidsstrategie (ook wel de "Solana doctrine" genoemd). Hierin worden de bedreigingen waar Europa aan blootstaat uiteengezet: terrorisme, verspreiding van wapens, regionale conflicten, schurkenstaten, criminaliteit en het uiteenvallen van landen - en het bepleit een gemeenschappelijk antwoord van de EU

Multilateralisme is de sleutel voor vrede en stabiliteit in de Solana doctrine: " Geen enkel land is in staat de huidige complexe problemen alleen op te lossen." staat hierin. Alle militaire activiteiten van de EU hebben plaatsgevonden in navolging van de Resoluties van de Verenigde Naties en het "basiskader" van het Handvest van de VN wordt veelvuldig genoemd in dit document.

Brussel-Washington-Berlijn +

Voor de ontwikkeling van een veiligheids- en defensiebeleid van de EU zijn de betrekkingen met de NAVO - en daarmee met de Verenigde Staten, van cruciaal belang. De "Berlijn +" overeenkomst uit 2003 (getekend door mijnheer Solana en de voormalige Secretaris-generaal van de NAVO, Lord Robertson) schetste de manier van samenwerking tussen de twee organisaties - en het bood de mogelijkheid aan de EU om de planning expertise en het logistieke vermogen van de NAVO te gebruiken. De twee voeren nu een gezamenlijke operatie uit in Afghanistan.

---