Hulp aan Afghanistan: te laat en te langzaam

"De westerse wereld maakt fout na fout in Afghanistan." Dat zegt Daan Everts, tot voor kort de burgergezant van de NAVO in Kabul. Everts ziet hoe de missie in Afganistan te weinig vooruitgang boekt en hoe het wantrouwen onder de Afghaanse burgers toeneemt. De NAVO buigt zich deze dagen in Litouwen over de 'grote strategie voor Afghanistan'. Want het gaat niet goed op deze manier.

Everts onderscheidt twee cruciale missers in de Afghanistan-strategie. De eerste was om het land geen aandacht meer geven nadat het Russische leger zich in 1989 na 10 jaar strijd gewonnen gaf en zich terugtrok uit Afghanistan. De tweede fout wordt nu gemaakt door bij de wederopbouw te weinig geld, mensen en militairen in te zetten.

Daan Everts (66) kijkt een beetje verbaasd over zijn brilletje de grote zaal in van het perscentrum Nieuwspoort in Den Haag. De hoge opkomst lijkt hem te verrassen. Zo'n tweehonderd mensen hebben gereageerd op de uitnodiging van de KVBK, de Koninklijke Vereniging ter Beoefening van de Krijgswetenschap. Veel uniformen met sterren en strepen en balken. Ook Commandant der Strijdkrachten Dick Berlijn luistert aandachtig naar de ervaringen, inzichten en analyses van Daan Everts die na anderhalf jaar opstapt als civiel NAVO-gezant in Afghanistan.

Verbrokkeld

Everts ziet tot zijn grote teleurstelling dat er geen gemeenschappelijke, coherente strategie voor Afghanistan is van de internationale gemeenschap en de NAVO. "Het is te verbrokkeld. Civiel, economisch, politiek en militair. Iedereen doet wat en op zijn eigen manier. Een totaalvisie ontbreekt en er gaat het nodige mis. Gevolg is dat veel Afghanen wantrouwend zijn geworden. Ze vragen zich af of er naast de officiële, nog een verborgen agenda is die over hun ruggen wordt afgewerkt."

Everts geeft een voorbeeld van het wantrouwen bij de Afghaanse burgers. "Een populaire complottheorie is dat de NAVO of de Amerikanen de Taliban van wapens en geld voorzien om de eigen aanwezigheid in Afghanistan te waarborgen. Want Afghanistan zit vol kostbare grondstoffen als ijzer, kopen en waarschijnlijk ook grote hoeveelheden olie en gas. Er is een perception gap en een credibility gap. Er is twijfel over onze motieven en instellingen."

Meer militairen

Om de missie in Afghanistan ten goede te keren moet een aantal zaken veranderen, zegt Everts. Zo moeten er veel meer militairen komen om de missie tot een goed einde te brengen. Als de NAVO verhoudingsgewijs net zo veel militairen zou inzetten in Afghanistan als in Kosovo, zouden er nu 800.000 man zitten. Het zijn er krap 40.000. Maar Afghanistan wordt dan ook niet gezien als topprioriteit.

In de Litouwse hoofdstad Vilnius spreken de NAVO-landen op dit moment over het leveren van troepen voor Afghanistan. Het is de Amerikaanse minister van Defensie Robert Gates een doorn in het oog dat de meeste lidstaten niet bereid zijn een substantieel aantal manschappen te sturen. Het komt vooral aan op de VS om dat te doen.

Anderzijds, vindt Everts, moeten de Afghaanse politie en het leger meer worden betrokken bij operaties in het land. "Het maakt enorm veel uit of de spreekwoordelijke klop op de deur in het midden van de nacht wordt gegeven door een westerling of door een Afghaan."

Moslimlanden

Tot slot houdt Everts zijn publiek in Den Haag nog twee belangrijke punten voor. Moslimlanden moeten meer verantwoordelijkheid nemen in Afghanistan. Nu moet het Westen alle kastanjes uit het vuur halen.

Verder slaat de internationale gemeenschap op dit moment een slecht figuur door drie belangrijke functies niet in te vullen. Everts is inmiddels uit Kabul vertrokken, maar zijn opvolger is nog niet bekend. En dat geldt ook voor de ambassadeurs van de EU en van de VN in Afghanistan. Everts: "Het beleid is slap, ongecoördineerd en zonder veel daadkracht. De VN moet een grotere rol krijgen. Daar is politieke wil voor nodig, die is er nu niet."