EU-reflectiegroep: baard niet verplicht

Wijze mannen: uit het oosten kwamen er ooit drie, maar de Franse president Sarkozy wilde er minstens tien. Die moesten het imago van Europa opvijzelen en nadenken over de toekomst. Maar het plan had zelf een imagoprobleem: grijze heren, waren daar niet al genoeg van in Europa? Op de Eurotop in Brussel daarom een verwaterde versie van een toch al vaag idee.

Het EU-hervormingsverdrag i is getekend, de rest van de top is gewijd aan de toekomst. Daar hoort naast heet hangijzer Kosovo ook het plan van Sarkozy bij. Toch schitteren diens wijze mannen door afwezigheid. In hun plaats komt een 'reflectiegroep' waar ook vrouwen en jongeren zich in thuis moeten voelen en niet alleen nobele grijsaards.

Het is mooi geweest

Daartoe is het mandaat minder prestigieus geworden. De groep mag zich niet bemoeien met de bestuurlijke indeling van Europa, en mag bestaand beleid niet openbreken. Ook mag er niet getornd worden aan het EU-budget. Dit alles onder het motto: we hebben net met veel pijn en moeite een hervormingsverdrag getekend, voorlopig is het mooi geweest.

Blijft er zo nog wel iets over? "Het is niet iets waar de Nederlandse regering zelf mee zou zijn gekomen", zegt staatssecretaris Frans Timmermans i van Europese Zaken. "Maar nu de kans zich voordoet om te praten over de vooruitzichten van de Europese samenwerking op de lange termijn moeten we die aanvatten om de bevolking te betrekken in een dialoog over waar we met Europa naartoe willen".

Wolf in schaapskleren

Een praatclubje voor de lange termijn dus, en dat is niet iets dat je zou verwachten van de als daadkrachtig en ongeduldig bekend staande Sarkozy. Toch maakte hij er afgelopen zomer zelfs een halszaak van: zonder commissie dreigde hij de verdere onderhandelingen met Turkije over het EU-lidmaatschap te torpederen.

Daardoor rees de verdenking dat de commissie eigenlijk een wolf in schaapskleren was. De leden zouden zich bij hun filosofische bespiegelingen ook buigen over de vraag wanneer de grens van Europa bereikt is. Wat Sarkozy betreft is dat duidelijk: vóór Turkije erbij komt. Alleen is het handiger als een boven de partijen staand panel zoiets zegt.

Ander profiel

De weerstand tegen Sarkozy's plannen bij voorstanders van het Turkse lidmaatschap zoals Tsjechië en Zweden was groot. De Zweedse premier Reinfeldt zei bijvoorbeeld dat hij niet zat te wachten op een clubje has-beens dat op zoek zou gaan naar manieren waarop de EU zich onder al gedane beloftes uit zou kunnen wurmen.

Uiteindelijk was de voorzitter van de Europese Commissie, José Manuel Barroso i, de Franse president te slim af. Hij maakte handig gebruik van de kritiek op Sarkozy's voorkeur voor ervaren en intellectuele heren. Om de verdenking van typisch Frans, mannelijk chauvinisme weg te nemen moest het profiel van de commissie worden opengebroken.

Slagkracht kwijt

Daarmee was het hek van de dam, en raakte de commissie naast zijn baard ook zijn slagkracht kwijt. Uiteindelijk is er niets overgebleven waar de Zweden of de Tsjechen aanstoot aan kunnen nemen, maar ook niets dat niet al lang door andere EU-lichamen wordt gedaan.

Volgens staatsecretaris Timmermans is dat geen bezwaar. "Als het kan leiden tot een breder maatschappelijk debat, dan vind ik het een welkome ontwikkeling." Zo welkom zelfs, dat hij graag wil denken over manieren waarop Nederland aan de commissie kan bijdragen. Al vindt hij het te vroeg om namen te noemen.

Niet klagen 

Ondertussen kan Sarkozy niet eens klagen. Zijn eis dat de commissie er moest komen is immers ingewilligd, en hij kan kwalijk toegeven dat het filosofische praatclubje alleen maar als dekmantel moest dienen om de Turken buiten de deur te houden. Deze ronde is dus voor Barroso.