NAVO kiest voor beperkte uitbreiding

Het was een bittere pil voor George W. Bush op de laatste NAVO-top die hij als president van de VS bijwoont. De door hem zo gewenste uitnodiging aan Georgië en Oekraïne om toe te treden tot het 'voorportaal' van de NAVO werd op de top in de Roemeense hoofdstad Boekarest getorpedeerd. Een aantal landen vond de tijd nog niet rijp. En aangezien besluiten binnen de westelijke militaire alliantie unaniem moeten worden genomen, hoeft er maar één dwarsligger te zijn en een besluit kan niet worden genomen.

Bekend was dat Frankrijk en Duitsland tegen een uitnodiging aan Georgië en Oekraïne waren, maar ook Nederland had eerder al zijn bezwaren publiek gemaakt. De twee kandidaat-leden hadden een aanvraag ingediend om toe te treden tot het 'Membership Action Plan' (MAP), de fase waarin kandidaat-leden moeten bewijzen dat ze rijp zijn voor volledig lidmaatschap.

Problemen

Maar premier Balkenende maakte duidelijk dat ze nog niet voldoen aan een aantal belangrijke criteria: "Dat hangt samen met zaken op het gebied van de democratie, de stabiliteit in de eigen regio die een rol speelt, de binnenlandse verhoudingen. Dat zijn zaken die een rol spelen bij die MAP-status."

Die woorden waren diplomatieke taal voor problemen die in de twee landen spelen. Zoals de scherpe meningsverschillen tussen het in meerderheid Russisch sprekende oosten en het Oekraïens sprekende westen van Oekraïne; en het feit dat in Georgië twee regio's zich gewapenderhand hebben afgescheiden met actieve Russische steun.

In hoeverre de algemene Russische bezwaren tegen een verdere oostwaartse uitbreiding van de NAVO een rol hebben gespeeld, is in Boekarest binnenskamers gebleven.

Op termijn wel lid

Overigens benadrukte zowel premier Balkenende als NAVO-secretaris-generaal Jaap de Hoop Scheffer dat Oekraïne en Georgië op termijn wel voor lidmaatschap in aanmerking komen. De Hoop Scheffer zei letterlijk: "Zij zullen lid worden".

Premier Balkenende zei daarover: "Het lidmaatschap is iets wat bij hen hoort. Maar dan wel de zaken in de goede volgorde: eerst voldoen aan de criteria, de vraag daarnaar, vervolgens krijgt men de MAP-status, en vervolgens komt het lidmaatschap aan de orde."

Macedonië

Een bittere pil was er in Boekarest ook voor Macedonië. Samen met Albanië en Kroatië had het land met succes het 'MAP-traject' voltooid. Onderhandelingen over een volwaardig lidmaatschap hadden dus kunnen beginnen.

Albanië en Kroatië werden in Boekarest ook uitgenodigd om met die gesprekken te beginnen. Of in gewone taal: ze worden respectievelijk het 27ste en 28ste lid van de NAVO. Maar Griekenland handhaafde zijn bezwaren tegen de naam 'Republiek Macedonië', omdat daarmee volgens Athene impliciet aanspraken zouden kunnen worden gemaakt op de gelijknamige Griekse provincie.

Masterplan

Tijdens de zitting waarin de uitbreiding werd behandeld kwamen ook andere zaken voor de wat langere termijn aan de orde. Daaronder waren het opzetten van een systeem voor raketverdediging, het zekerstellen van de energieveiligheid en het opstellen van een nieuw Strategisch Concept, het 'masterplan' van de NAVO.

Tevens werd aangekondigd dat de NAVO volgend jaar haar zestigste verjaardag zal vieren met een topconferentie die Duitsland en Frankrijk gezamenlijk gaan organiseren.

Daarna trokken de 26 staatshoofden en regeringsleiders zich weer in de vergaderzaal terug om het te hebben over een ander heet hangijzer: Afghanistan. Een megabijeenkomst. Deelnemers met de leiders van alle veertig landen die troepen hebben geleverd voor de NAVO-stablisatiemacht ISAF; maar ook VN-secretaris-generaal Ban Ki-Moon, de voorzitter van de Europese Commissie en de president van de Wereldbank.

De boodschap is duidelijk: stabiliteit en wederopbouw van Afghanistan is niet een taak die de NAVO in haar eentje afkan.