Een katerig Europees feestje

Pat Cox over het Iers referendum over de Europese grondwet (0.33)

Pat Cox over het Iers referendum over de Europese grondwet (0.29)

Den Haag mag dan niet meer zo warm meer lopen voor Europa, de stad is dit weekeinde wel het toneel van een Europees feestje. Precies zestig jaar geleden riep Winston Churchill vele prominenten naar Den Haag om te praten over de toekomst van Europa. Dit Congres van europa was het begin van de Europese samenwerking. Terwijl de EU i met angst en beven het referendum in Ierland over de Europese grondwet tegemoet ziet, kijken ze in Den Haag vooral naar de burger. Hoe Europa de burger in de toekomst wél kan bereiken.

De Europese Beweging i, een club van traditioneel sterk pro-Europese NGO's in heel Europa, heeft de bijeenkomst georganiseerd. Kopstukken uit het Europees Parlement i, de voorzitter van de Europese Commissie i, Jose Manuel Barroso i, buitenlandchef Javier Solana i en de fungerend EU-voorzitter, de Sloveense premier Jansa zijn allemaal van de partij. Toch doet het feestje wat anachronistisch aan.

Federaal Europa

De gastheer, de Europese Beweging, bepleitte altijd een sterk federaal Europa, een gedachte die vandaag de dag totaal achterhaald lijkt en een term die bijna niemand meer in de mond durft te nemen. De subsidie aan de Nederlandse Europese Beweging werd een paar jaar geleden zelfs stopgezet.

Borstklopperij

En dan is er het Nederlandse parlement op wiens stoep het feest zo ongeveer plaatsvindt. Het parlement klopte zich onlangs nog op de borst dat het met zijn zogeheten "Oranje kaart" voorstellen van de Europese Commissie straks kan blokkeren. Maar van een meer positieve benadering, actief nadenken over de vraag wat de Europese Unie wél kan betekenen, is in Den Haag weinig meer te bespeuren. 

Nederland veranderde de afgelopen zestig jaar van een actieve grondlegger van de Europese eenwording tot een passagier die op de treeplank meerijdt en voortdurend aan de handrem trekt uit angst dat de wagen te hard gaat. Nog geen twintig jaar geleden, in 1991 werd het Nederlandse voorstel voor een nieuw Europees verdrag genadeloos afgeschoten door de andere lidstaten. Het voorstel gaf veel te veel macht aan de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de EU.

Grondwet

Pas onlangs bleek dat het voorstel was bekokstoofd door diezelfde Europese Commissie samen met enkele hoge Nederlandse ambtenaren. Zelfs toenmalig premier Lubbers wist van niets. Daarna is het geleidelijk bergafwaarts gegaan met de Nederlandse liefde voor Europa. Nederland mocht in de persoon van Wim Duisenberg nog wel de eerste president van de Europese Centrale Bank i leveren, maar de Nederlands bevolking was in 2002 beduidend minder blij met de euro. De uitbreiding van de EU met tien nieuwe lidstaten in 2004 maakte de bevolking nog meer kopschuw. En met de Europese grondwet was de maat kennelijk vol; Nederland zei nee tegen de grondwet.

Het maakt Den Haag op zijn minst een tikje ongeloofwaardig als locatie voor een Europees feestje. Maar Pat Cox, de voormalige Ierse voorzitter van het Europees Parlement relativeert dit beeld. Nederland was na de moord op Fortuyn politiek op drift geraakt, meent Cox, en heeft zich politiek nog steeds niet echt hervonden. De Europese grondwet was dus een dankbare kop van jut maar het ging veel meer om Nederland zelf, dan om de inhoud van de Europese grondwet.

Ierland

In Ierland dreigt nu een enigszins vergelijkbare situatie. Geen land heeft de afgelopen decennia meer geprofiteerd van de EU dan Ierland. En toch is het niet uitgesloten dat de Ieren volgende maand op hun beurt "Nee" zullen zeggen tegen de inmiddels aangepaste Europese grondwet. En dat terwijl in het nieuwe verdrag, dat geen grondwet meer mag heten, al rekening is gehouden met alle Ierse zorgen, benadrukt Pat Cox.

Het heeft dus geen enkele zin om de Ierse minister terug naar de onderhandelingstafel te sturen. Want met welke opdracht moet je hem op pad sturen, vraagt Cox zich vertwijfeld af. Er is dus geen plan B om het verdrag dan alsnog te redden, want de nu voorliggende tekst is al een plan B.

Echte zaken

Reden voor een feestje en dan ook nog uitgerekend in Den Haag? Pat Cox, mede-organisator en voorzitter van de Europese Beweging blijft optimistisch. Maar hij vindt wel dat we de discussie over de inrichting van Europa nu eindelijk moeten afsluiten. Wil Europa nieuwe generaties inspireren, dan moet het volgens hem nu gaan over echte zaken zoals banen en klimaatverandering. Welk antwoord je als politieke stroming daarop biedt, als liberalen, conservatieven of sociaal-democraten. Dat moet volgens Cox het debat worden bij de Europese Verkiezingen volgend jaar.