Ieren bezorgen EU 'zwarte vrijdag'

Geen vertrouwen in de Ierse regering, geen vertrouwen in Europa. De Ieren hebben zich met een duidelijke meerderheid uitgesproken tegen het Verdrag van Lissabon i. Premier Cowen moet terug naar Brussel om te onderhandelen, vinden ze. Maar waarover?

Met een triomfantelijk "There's no Lisbon" overstemden nee-stemmers rond het middaguur de minister van Financiën, Brian Lenihan, in de hal waar de stemmen geteld werden.

Het Ierse 'nee' hing in de lucht sinds de ja-stemmers bij een peiling vorige week voor het eerst werden voorbijgestreefd. Maar de regering bleef tot het laatste moment hopen dat trouw aan de grote partijen twijfelende kiezers alsnog tot een 'ja' zou verleiden.

Enkeltje Brussel

Dat dit niet is gebeurd, belooft weinig goeds voor premier Cowen, die vorige maand pas het roer overnam. Er lijkt momenteel bitter weinig vertrouwen te zijn in de Ierse politiek, terwijl de beschuldigingen van corruptie en arrogantie steeds talrijker worden. Die beschuldigingen kostten Cowen's voorganger Bertie Ahern al de kop.

Nog lastiger is dat de premier nu met frisse moed uit naam van de Ieren moet gaan onderhandelen. Eerder deze week kocht een van de aanvoerders van de nee-campagne, Declan Ganley, zelfs demonstratief een goedkoop enkeltje Brussel voor de premier. Om vooral duidelijk te maken wat er van hem wordt verwacht.

Mission Impossible

Dat onderhandelen lijkt nochtans een 'mission impossible'. Allereerst omdat de Ierse nee-stemmers uit verschillende groepen komen met soms tegengestelde agenda's. Zo wil de één meer garanties dat de EU i de Ieren niet via een achterdeurtje dwingt om abortus te accepteren, terwijl de ander meer bescherming van de rechten van de vrouw wil. Eén groep wil lagere belastingen voor bedrijven, de ander wil juist de arbeiders beter beschermen.

Daarnaast zeggen voorstanders van een 'ja' dat veel nee-stemmers zich hebben laten misleiden, en dat ze om dingen roepen die al lang binnengehaald zijn bij de onderhandelingen. Bijvoorbeeld de garantie dat het uitbreiden van de militaire rol van de EU nooit zal leiden tot de invoering van de dienstplicht in het van huis uit neutrale Ierland.

27 Commissarissen

Een paar weken geleden al verzuchtte de voormalige voorzitter van het Europese Parlement i, de Ier Pat Cox, dat hij niets zou kunnen bedenken wat de premier aan de onderhandelingstafel zou kunnen bereiken. Zelfs het enige punt waarover de meeste Ierse nee-stemmers het wel eens zijn, dat ze niet hun Europese Commissaris willen kwijtraken, is lastig op te lossen.

Het alternatief - dat alle 27 EU leden i een eigen commissaris hebben in plaats van te rouleren zoals in het verdrag staat - zou leiden tot meer Brusselse bureaucratie. En dat is nu juist waar de nee-stemmers zo tegen zijn.

Geen status quo

Daartegenover staat dat de ja-campagne steeds heeft gewaarschuwd dat Ierland door een 'nee' juist een verlies aan invloed te wachten staat, en dat er minder naar de Ieren geluisterd gaat worden. De status quo - Ierland in het hart van Europa, met een eigen commissaris - zal hoe dan ook doorbroken worden.

Een poging tot intimidatie van de kiezers, reageerde de nee-lobby. Maar John Gormley, de leider van de Ierse Groenen, herhaalde de waarschuwing vandaag nog eens. "Dit gaat gevolgen voor Ierland krijgen", zei hij. "En ik kan dat nu rustig zeggen zonder beschuldigd te worden van bangmakerij."

Wat die gevolgen zullen zijn, is voorlopig onduidelijk. Op straat in Dublin leken de mensen in ieder geval niet bang dat - zoals oud-minister Brinkhorst ooit zei - het licht nu uit zal gaan.

"Ze zullen wel minder investeren in Ierland", zei een Dubliner vanmiddag. " Maar ik denk niet dat we uit de EU getrapt worden. Al zouden we er net zo goed mee kunnen kappen als we Europa nu niet steunen."