Water: een strategisch goed of een elementair recht?

Toen Frank Herbert zijn wereldberoemde sciencefiction roman Dune schreef in 1965, sprak hij van een duistere toekomst waarin water een schaars goed zou zijn. Meer dan dertig jaar later lijkt dit scenario dichtbij: meer dan 1 miljard mensen hebben momenteel geen toegang tot schoon drinkwater en dit cijfer kan wel eens tot meer dan 3 miljard stijgen in de komende 20 jaar. Zullen er in de toekomst om 'het blauwe goud' oorlogen worden gevoerd?'

De europarlementsleden debatteerden over de kwestie in aanloop naar het Vijfde Wereld Waterforum. Een delegatie van vijf parlementsleden woont het Forum deze week in Istanbul bij.

Water is leven

Wereldwijd hebben meer dan 1 miljard mensen geen toegang tot schoon drinkwater en rond 2,5 miljard mensen hebben geen toegang tot sanitaire basisvoorzieningen. Als onderdeel van de millenniumdoelstellingen heeft de VN de taak op zich genomen om het aantal mensen dat geen veilig drinkwater heeft tegen 2015 te halveren. Studies voorspellen echter dat tegen 2027 bijna 3 miljard mensen zonder veilig drinkwater zouden kunnen zitten.

De behoefte aan water is groot. In de ontwikkelende wereld zijn aan water gerelateerde ziekten verantwoordelijk voor 80% van de ziekten en sterfgevallen. Kinderen vormen de meest kwetsbare groep.

De watertekorten worden in het bijzonder veroorzaakt door bevolkingstoenames, het gebruik van water in landbouw, armoede, slecht waterbeheer en politieke instabiliteit.

In de 21ste eeuw, zal de klimaatverandering de ontvolking in Afrika vergroten. Er zal 'waterimmigratie' naar gebieden zoals de EU gaan plaatsvinden. Gebieden waar wel water is. Afrika zal ook onder een grote bevolkingstoename gaan lijden.

Water in Europa: golfbanen en toerisme eisen hun tol

Hoewel Europa voldoende watervoorraden heeft, zijn er toch veel problemen toe te schrijven aan verspilling en verontreiniging. Er bestaat ook een groot meningsverschil over wat 'watermisbruik' inhoudt. Valt bijvoorbeeld het besproeien van het gazon of een golfbaan hieronder?

In Spanje werd het water dat nodig is om een hectare golfbaan te besproeien onlangs berekend. Dit is even groot als de waterbehoefte van een stad met 12.000 inwoners. Toerisme kan ook schadelijk zijn omdat een toerist die in een hotel verblijft gemiddeld een derde meer water dan een lokale inwoner gebruikt.

Het Parlement nam afgelopen najaar een resolutie aan over waterschaarste en

droogte in Europa. Hierin wordt opgeroepen tot de verwezenlijking van een cultuur van waterbesparing. Richard Seeber, de Oostenrijkse rapporteur van de Europese Volkspartij en Europese Democraten liet destijds weten dat "al in 2007 één derde van de Europeanen in gebieden leeft waar dit soort problemen onder ogen moeten worden gezien". Onlangs nam het Parlement een resolutie aan waarin de Commissie wordt geroepen om voorlichtingsprogramma's over watergebruik in het leven te roepen.

Water als strategisch middel

De watertekorten wereldwijd kunnen tot nieuwe conflicten en miljoenen watervluchtelingen leiden. Sommige deskundigen hebben voorspeld dat de inzet voor oorlogen van de toekomst niet olie maar water zal zijn.

Een belangrijke bron van spanningen is de toegang tot schoon water. Het meest problematisch zijn gebieden die dezelfde rivieren delen. De landen stroomopwaarts kunnen het waterpotentieel van de lager gelegen gebieden afsnijden.

Voorbeelden van rivieren die door meerdere landen worden gebruikt zijn de Nijl - die door 9 landen wordt gedeeld - en de Tigris en Eufraat - die door Turkije, Syrië en Irak worden gedeeld.

Water als mensenrecht

Gezien de zeer ongelijke verdeling van water roept het parlement de lidstaten op om - ondanks de financiële crisis - hun bijdrage tot ontwikkelingshulp te verhogen om de millenniumdoelstellingen te halen wat betreft de toegang tot drinkwater.