Dag tegen mensenhandel: de Commissie roept op tot betere bescherming van de slachtoffers

Met dank overgenomen van Europese Commissie (EC) i, gepubliceerd op maandag 18 oktober 2010.

In de meeste lidstaten van de EU i wordt slechts een klein aantal verblijfstitels afgegeven aan slachtoffers van mensenhandel. Dit blijkt uit een verslag dat de Commissie vandaag, de EU-Dag tegen mensenhandel, heeft gepubliceerd over de toepassing van de richtlijn inzake verblijfstitels die worden afgegeven aan slachtoffers van mensenhandel.

"Wij kunnen niet accepteren dat, terwijl er naar schatting jaarlijks honderdduizenden slachtoffers zijn van mensenhandel binnen en naar de EU, slechts een paar duizend slachtoffers bijstand krijgen", aldus EU-Commissaris voor Binnenlandse Zaken Cecilia Malmström. "De handel in mensen, of dit nu onder de noemer dwangarbeid of seksuele uitbuiting wordt gebracht, is een vreselijk misdrijf, waarvoor maar één benaming is: moderne slavernij. De bestrijding daarvan heeft voor mij een absolute prioriteit en wij moeten alle actiemiddelen inzetten om preventie, rechtshandhaving en slachtofferbescherming te bevorderen".

De Europese Commissie i hecht zeer veel belang aan de bestrijding van mensenhandel, zoals blijkt uit haar in maart 2010 gepresenteerde voorstel voor een nieuwe EU-richtlijn. Naast de onderlinge afstemming van het materiële strafrecht, zorgt het nieuwe voorstel voor een betere bescherming van en bijstand aan slachtoffers en versterkt het de criminaliteitspreventie. De richtlijn bevat ook het beginsel van niet-bestraffing van slachtoffers voor misdrijven die zij onder dwang hebben begaan als een rechtstreeks gevolg van het feit dat zij het slachtoffer van mensenhandel zijn.

Bijstand aan slachtoffers is niet alleen van belang om de slachtoffers zelf te helpen, maar ook om te voorkomen dat anderen het slachtoffer van mensenhandel door dezelfde netwerken worden. Slachtoffers van mensenhandel durven niet altijd samen te werken met rechtshandhavingsautoriteiten, waardoor het moeilijk is de daders op te sporen. Het is daarom, om verschillende redenen, belangrijk om optimaal gebruik te maken van de bestaande instrumenten voor de bescherming van slachtoffers. Met name richtlijn 2004/81/EG maakt het voor lidstaten mogelijk verblijfstitels af te geven gekoppeld aan de duur van de nationale procedures, in ruil voor samenwerking van slachtoffers met opsporingsinstanties. In haar verslag over de toepassing van deze richtlijn merkt de Europese Commissie echter op dat hoewel het aantal geïdentificeerde slachtoffers in sommige lidstaten varieert van enkele honderden tot zelfs tweeduizend per jaar, het aantal verblijfstitels op grond van deze richtlijn zelden hoger is dan twintig per jaar. Zelfs wanneer een bepaald deel van de slachtoffers niet krachtens deze richtlijn in aanmerking komt (omdat zij uit de EU komen), is het verschil tussen het vastgestelde aantal slachtoffers en het aantal dat van de specifieke verblijfstitel gebruikmaakt, opmerkelijk groot

De Commissie gaat alle gevallen onderzoeken waarin problemen met de toepassing van deze richtlijn zijn ontstaan. De Commissie kan ook overwegen of de richtlijn niet dient te worden gewijzigd om mensenhandel beter te kunnen bestrijden en de bescherming van slachtoffers uit te breiden. Daarbij kan onder meer worden gedacht aan de afgifte van tijdelijke verblijfstitels op grond van de kwetsbaarheid van slachtoffers en niet noodzakelijkerwijs in ruil voor medewerking met de bevoegde autoriteiten. Andere wijzigingen kunnen betrekking hebben op een gespecificeerde duur van de bedenktijd voor slachtoffers, versterking van het behandelingskader, met name voor minderjarigen, en een meer dwingende verplichting om slachtoffers over hun rechten in te lichten.

Achtergrond

De EU-Dag tegen mensenhandel vindt ieder jaar op 18 oktober plaats. De eerste Dag tegen mensenhandel vond plaats in 2007. Ter gelegenheid van deze vierde Dag tegen mensenhandel organiseert het Belgische voorzitterschap van de EU een conferentie op hoog niveau 'Naar een multidisciplinaire benadering van de voorkoming van mensenhandel, de vervolging van mensenhandelaars en de bescherming van slachtoffers', waar politici, regeringsfunctionarissen en vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld uit de hele EU bijeenkomen.

In maart 2010 deed de Europese Commissie een voorstel voor een nieuwe EU-richtlijn ter bestrijding van mensenhandel, die maatregelen op verschillende terreinen omvat:

  • - 
    strafrechtelijke bepalingen, waaronder een gemeenschappelijke definitie van het misdrijf, verzwarende omstandigheden en strengere straffen, alsook het niet straffen van de slachtoffers;
  • - 
    vervolging van daders, waaronder de mogelijkheid om EU-onderdanen te vervolgen voor misdrijven die zijn begaan in andere landen;
  • - 
    rechten van slachtoffers in strafzaken, waaronder speciale behandeling voor bijzonder kwetsbare slachtoffers, politiebescherming van slachtoffers, juridische bijstand, speciale beschermende maatregelen ten behoeve van kinderen;
  • - 
    slachtofferhulp, waaronder nationale mechanismen om slachtoffers zo snel mogelijk op te sporen en hulp te bieden;
  • - 
    preventie, waaronder maatregelen om de vraag waardoor mensenhandel wordt bevorderd, tegen te gaan;
  • - 
    monitoring, waarbij nationale rapporteurs worden aangesteld of in gelijksoortige mechanismen wordt voorzien, belast met het toezicht op de tenuitvoerlegging.

Richtlijn 2004/81/EG betreffende de verblijfstitel die in ruil voor samenwerking met de bevoegde autoriteiten wordt afgegeven aan onderdanen van derde landen die het slachtoffer zijn van mensenhandel of hulp hebben gekregen bij illegale immigratie, stelt een regeling vast waarbij alle slachtoffers van mensenhandel die onderdaan zijn van een derde land, eerst een bedenktijd moet worden geboden om te besluiten of zij met de autoriteiten zullen samenwerken. Gedurende de bedenktijd hebben de slachtoffers recht op de nodige middelen alsook op een behandeling die speciaal is gericht op personen met bijzondere behoeften. De slachtoffers die hebben besloten om met de bevoegde autoriteiten samen te werken, kunnen de verblijfstitel krijgen, gekoppeld aan de duur van de nationale procedures.

Verdere informatie: