Naar een nieuwe aanpak van de preventie van mensenhandel

Het hoofddoel van de conferentie, die door het Belgische voorzitterschap wordt georganiseerd, was de doelstellingen benadrukken en ze in concrete acties en maatregelen om te zetten. De conferentie benadrukte de nood aan een sterkere preventie, de bescherming van slachtoffers en het bestrijden van mensenhandel in een multidisciplinaire en geïntegreerde aanpak.

De voorbije twee dagen richtten heel wat sprekers van verschillende organisaties hun aandacht op goede praktijken in de loop van zes panelgesprekken. Ze stelden enkele problemen in het licht en deden voorstellen rond hoe ze deze problemen konden oplossen.

Tijdens de bespreking van de eerste twee panels rond de interne en externe dimensie van de samenwerking tussen politie en gerecht werd de rol van ordehandhaving en het gerechtelijke luik naar voor geschoven als cruciaal om mensenhandel met succes te bestrijden.

Gezamenlijke onderzoeksteams werden voorgesteld als goede praktijken en efficiënte voorbeelden van samenwerking. Ze moeten regelmatiger en frequenter worden.

De behoefte aan opleiding  

De overtuigingen zijn nog steeds beperkt, de straffen zijn mild en inbeslagname en confiscatie vloeien er slechts zelden uit voort. Een grotere inspanning rond bewustwording en opleiding voor de gerechtelijke elementen zijn nodig om deze problemen op te lossen. Niet enkel agenten van de grenspolitie en ordehandhaving, maar ook openbare aanklagers en rechters moeten beter worden opgeleid.

Uitbreiding van bewijzen in gevallen van mensenhandel

Het getuigenis van slachtoffers blijf belangrijk in het gerechtelijke element. Uitsluitend daarop vertrouwen, kan echter problemen opleveren. Daarom moeten andere soorten bewijzen worden verzameld (het afluisteren van telefoons, observatie, financieel onderzoek, forensisch en wetenschappelijk toezicht) om met succes tot veroordelingen te komen.

Gegevensverzameling op alle niveaus is belangrijk, maar om in dit opzet te slagen, moeten gemeenschappelijke definities worden toegepast. Het opmaken van een verklaringsmonitor voor mensenhandel zou informatie verschaffen over goede en slechte praktijken.

Behoefte aan een multidisciplinaire, geïntegreerde aanpak voor de bestrijding van mensenhandel .

Om een dergelijke aanpak te verwezenlijken, zijn vier C's belangrijk: communication (communicatie), cooperation (samenwerking), confidence (vertrouwen), het geheel op een samenhangende (comprehensive) manier.

EU-agentschappen (Eurojust i, Europol i en Frontex i) en internationale organisaties (zoals IOM i, UNODC, UNHCR i) maken de samenwerking tussen de lidstaten onderling, maar ook met de landen buiten de EU gemakkelijker en beter bij het opsporen en vervolgen van overtreders.

Versteviging van de rol van de (immigratie)verbindingsofficiers . De samenwerking tussen de landen binnen en buiten de EU-grenzen moeten worden gestimuleerd door een sterkere rol voor de (immigratie)verbindingsofficiers, die een brug slaan tussen de landen van oorsprong en de landen van bestemming. De rol van de (I)VO is belangrijk voor het voorkomen van mensenhandel, het vervolgen van overtreders en het beschermen van de slachtoffers in samenwerking met nationale, regionale en internationale betrokkenen.

Panel drie behandelde het financiële aspect van het vervolgen van mensenhandel en toonde op verschillende manieren aan dat mensenhandel een misdaad is die grenzen overstijgt. De misdadige inkomsten uit mensenhandel worden overgebracht naar andere EU- en niet-EU-landen.

Beslissingen rond een Europese Structuur. De Structuurbeslissing van 2005 die de inbeslagname en confiscatie van de winsten uit misdaad behandelt en de Structuurbeslissing (van 2006, gewijzigd in 2009) over de toepassing van het principe van wederzijdse erkenning van confiscatieorders bestaan, maar worden niet toegepast. Een correcte implementering van deze Structuurbeslissingen moet een doelmatige wederzijdse erkenning van bevriezings- en confiscatieorders tussen de lidstaten mogelijk maken.

Mensenhandel is in de eerste plaats een activiteit die gedreven wordt door winst. Er moet financieel onderzoek worden gevoerd parallel met of onafhankelijk van onderzoeken naar mensenhandel. Het opsporen van misdaadgeld door onderzoekers is ook van cruciaal belang om de criminele structuur van de organisatie bloot te leggen.

De samenwerking tussen de lidstaten moet verbeterd worden door de nationale Asset Recovery Offices (ARO ­ kantoren voor het recupereren van kapitaal), die al in 20 lidstaten opgericht zijn. Bovendien moeten confiscatieorders die door een magistraat in de ene lidstaat worden uitgegeven, worden uitgevoerd in een andere lidstaat.

Een succesvolle inbeslagname van kapitaal en de confiscatie van winsten zou kunnen worden verbeterd via confiscatie zonder overtuigingsbasis en door de bewijslast bij de overtreder te leggen om aan te tonen dat zijn bezittingen en investeringen op een wettelijke manier werden verkregen.

De bescherming van slachtoffers: naar een aanpak over de grenzen heen, wat werd besproken in panel vier, kan worden beschouwd als een cruciaal element in de strijd tegen mensenhandel.

Uniforme status van slachtofferbescherming . Aangezien slachtoffers vaak over de grenzen heen worden misbruikt, vormt dit een uitdaging voor de bescherming van slachtoffers in de lidstaten.

We hebben nood aan een uniforme status van slachtofferbescherming op Europees niveau dat dezelfde graad van bescherming garandeert die verder gaat dan ad hoc-antwoorden en goodwill.

In dit opzicht is een geharmoniseerde identificatie van slachtoffers cruciaal om te garanderen dat de zorg met betrekking tot slachtofferbescherming kan worden gestandaardiseerd.

Dit brengt ons bij de vierde P: partnerschappen.

De regularisatie van slachtoffers en hun integratie in de EU-maatschappijen weerspiegelt een model dat werd ontwikkeld voor derdewereldlanden in de jaren `90.

Vandaag moet slachtofferbescherming het feit aanpakken dat veel slachtoffers EU-burgers zijn die niet gemakkelijk kunnen worden begeleid volgens de bestaande modellen.

Panel [4] onderzocht ook het voorbeeld van Gezamenlijke Onderzoeksteams (GOT's) die resultaten lijken te boeken. Het is echter duidelijk dat GOT's moeten worden beoordeeld om na te gaan welke impact ze hebben op slachtoffers ­ m.a.w. worden slachtoffers op lange termijn beschermd?

Inspanningen om slachtoffers te beschermen over de grenzen heen staan nog in hun kinderschoenen ­ we moeten dus lessen trekken uit wat wel of niet heeft gewerkt in inspanningen over de grenzen heen om mensenhandel aan te pakken en slachtoffers te beschermen.

De voorbeelden die rond Roma-kinderen worden voorgesteld, maken duidelijk dat prioriteiten moeten worden opgemaakt rond de rechten van kinderen. Concreet houdt dit een kindgerichte en slachtoffergerichte aanpak in, die ervoor zorgt dat kinderen in de eerste plaats als slachtoffers worden behandeld. Het spreekt voor zich dat specifieke groepen momenteel worden behandeld in de politieoperaties rond kinderhandel. We kunnen lessen trekken uit de praktijk tot vandaag om zeker te zijn dat kinderen op een cultureel gevoelige manier worden behandeld bij het werk zowel binnen de lidstaten als over verschillende lidstaten. Dit is vooral belangrijk in een EU waar bewegingsvrijheid een realiteit is.

Partnerschap was het thema van panel vijf, waarbij de rol van de privésector werd ontleed. Sectoren zoals land- en tuinbouw, de bouwsector, toerisme, huishoudelijk werk, voedselverwerking en verpakking, mijnbouw, visbouw, textiel en transport

worden beïnvloed door mensenhandel met het oog op dwangarbeid.

De overheden zijn verantwoordelijk voor het ontwikkelen en implementeren

van strategische en actieplannen en moeten partnerschappen uitbouwen met de burgermaatschappij, de privésector, vakbonden en internationale organisaties voor een efficiënte bestrijding van mensenhandel. Er is nood aan meer bewustzijn in de privésector, de uitwisseling van beste praktijken en een grotere wereldwijde verklaarbaarheid.

Het sociale overleg moet worden gepromoot in samenwerking met werknemers- en werkgeversorganisaties.

De privésector kan een cruciale rol spelen in het bestrijden van mensenhandel op3grote gebieden:

• a. 

  Door het promoten van de invoering van gedragscodes en sociale,

zakelijke verantwoordelijkheid met inbegrip van de toeleveringsketen;

• b. 

  Door het vergemakkelijken van de re-integratie van slachtoffers van

mensenhandel wanneer ze terugkeren naar hun thuisland of in het land van bestemming via opleidingen en werkmogelijkheden;

• c. 

  Door het aanpakken van sociaal-economische ongelijkheden,

vooral bij risicopersonen.

Vakbonden en werknemersorganisaties spelen ook een cruciale rol: ze kunnen minimumlonen, behoorlijke werkomstandigheden en een duidelijke rekruteringsbeleid eisen. Arbeidsinspecteurs moeten worden opgeleid en betrokken worden bij het opsporen van en omgaan met slachtoffers van mensenhandel.

Het laatste panel onderzocht de Preventie door campagnes die het bewustzijn moeten verhogen. Dit is een cruciaal element bij het nastreven van een efficiënt en integraal beleid in de strijd tegen mensenhandel.

Een multidisciplinaire aanpak, een langetermijnperspectief en

partnerschap met een uitgebreide reeks spelers ­ zowel gouvernementele als niet-gouvernementele ­ in de landen van oorsprong en transit spelen een cruciale rol in een efficiënte preventiestrategie.

Het verhogen van het bewustzijn en informatiecampagnes zijn cruciale elementen voor beleidsmakers. We evalueren nog steeds niet regelmatig campagnes rond bewustzijnsverhoging wegens het gebrek aan afdoende indicatoren. Toch zijn bepaald elementen succesvol gebleken op het vlak van dienstverlening en de impact op kwetsbare personen, waarvan kon worden voorkomen dat ze ten prooi vielen aan mensenhandelaars. De meest succesvolle campagnes uit verleden kon ook een brug leggen tussen de landen van oorsprong van potentiële slachtoffers van mensenhandel en de landen van bestemming. In die zin zijn ze ook instrumenten van externe relaties en samenwerking met derdenlanden.

Campagnes voor het verhogen van het bewustzijn moeten zo worden ontworpen dat ze doordringen tot alle niveaus van de maatschappij . Het

is vooral belangrijk dat kwetsbare groepen worden bereikt. We moeten echter mikken op alle betrokkenen bij de strijd tegen mensenhandel, maar ook de algemene bevolking; Ze moeten zich bewust worden van deze misdaad tegen de mensenrechten en leren hoe ze dit kunnen voorkomen en bestrijden. Rekening houdend met het feit dat zowel de leeftijd en het opleidingsniveau van potentiële slachtoffers van mensenhandel meestal laag zijn, moeten de boodschappen die we overbrengen in een eenvoudige en makkelijke taal worden geformuleerd.

---