Europese Commissie: richtsnoeren rechten voor vliegtuigpassagiers met beperkte mobiliteit

De Commissie heeft richtsnoeren opgesteld waarin wordt uiteengezet welke rechten gehandicapten en personen met beperkte mobiliteit hebben als zij met het vliegtuig reizen. De richtsnoeren worden gepubliceerd vóór de Paralympische Spelen 2012, een van de grootste sportevenementen ter wereld, die deze zomer plaatsvinden in Londen. Ze moeten het voor deelnemers en toeschouwers met beperkte mobiliteit, die vaak nog steeds problemen ondervinden als zij het vliegtuig nemen, gemakkelijker maken om te reizen. De richtsnoeren zijn gebaseerd op een grondige evaluatie van de verordening inzake de rechten van gehandicapten en personen met beperkte mobiliteit in het luchtvervoer¹.

Wat is het probleem?

De EU i-wetgeving inzake passagiersrechten is al meer dan vier jaar van kracht, maar er bestaan nog steeds praktische problemen en onduidelijkheden voor luchtvaartmaatschappijen en luchthavens enerzijds, en voor gehandicapte passagiers en passagiers met beperkte mobiliteit anderzijds.

Deze passagiers worden nog te vaak geconfronteerd met ongerechtvaardigde weigering of beperkingen bij het reserveren of instappen, op basis van onduidelijke veiligheidsredenen (zie hieronder).

Vaak zijn de passagiers niet op de hoogte van hun rechten.

Slechts een beperkt percentage (ongeveer 40%) van de passagiers melden vóór aanvang van hun reis dat zij behoefte hebben aan bijstand. Dit vormt een belangrijk probleem voor luchthavens en luchtvaartmaatschappijen die dergelijke bijstand trachten aan te bieden.

De wetgeving wordt op uiteenlopende wijze toegepast, waardoor passagiers telkens met verschillende eisen en beperkingen van luchthavens en luchtvaartmaatschappijen worden geconfronteerd.

Bijvoorbeeld:

• - 

  Een hooggeplaatste VN-ambtenaar werd geweigerd op een vlucht van Heathrow naar Genève omdat hij niet werd begeleid. De ambtenaar, die verlamd is aan de onderste ledematen, reist echter al vijftien jaar zonder begeleiding.
• - 

  Drie passagiers werden geweigerd op binnenlandse vluchten in Frankrijk omdat ze niet begeleid waren. Ze hebben deze beslissing achteraf met succes aangevochten voor de rechtbank, die hoge boetes heeft opgelegd aan de luchtvaartmaatschappij en het grondafhandelingsbedrijf wegens niet naleving van de wetgeving.

Wat zijn de huidige regels?

De huidige EU-wetgeving inzake passagiersrechten in het luchtvervoer, die volledig van kracht is sinds juli 2008 (Verordening (EG) 1107/2006), verbiedt discriminatie op basis van handicap of beperkte mobiliteit. Gehandicapten en personen met beperkte mobiliteit hebben bij het reizen dezelfde rechten als personen zonder mobiliteitsbeperkingen.

Het gaat onder meer om de volgende rechten:

• - 

  Het rechten op non-discriminatie bij het reserveren van een vlucht en het kopen van een ticket
• - 

  Het recht op dezelfde behandeling als alle andere passagiers
• - 

  Het recht op informatie over de veiligheidsregels die door luchtvaartmaatschappijen worden toegepast
• - 

  Het recht op gratis bijstand in luchthavens en op het vliegtuig
• - 

  Het recht op gratis vervoer van twee mobiliteitshulpmiddelen

Om deze rechten te kunnen uitoefenen, moeten gehandicapten en personen met beperkte mobiliteit wel rekening houden met het volgende:

Het is van cruciaal belang dat zij minstens 48 uur vóór het vertrek van de vlucht aan de luchtvaartmaatschappij, de reisagent of de touroperator melden welke bijstand zij nodig hebben. De luchthavenbeheerder wordt hiervan in kennis gesteld en is verantwoordelijk voor het verlenen van de bijstand tot aan de vertrekgate en tot op de stoel; daarna is de luchtvaartmaatschappij verantwoordelijk voor de bijstand. De bijstand moet gratis worden verleend.

Hoewel voorafgaande kennisgeving niet verplicht is, wordt ze toch sterk aanbevolen om zeker te zijn dat de dienstverleners (luchthavenbeheerders en luchtvaartmaatschappijen) de bijstand kunnen organiseren die het best is aangepast aan de behoeften van de passagier en de omstandigheden van de reis.

Verzoeken om elektrische rolstoelen of andere potentieel gevaarlijke goederen te vervoeren, moeten minstens 48 uur van tevoren bij de luchtvaartmaatschappij worden ingediend.

De veiligheid van alle passagiers en bemanningsleden aan boord is van het grootste belang. Als een luchtvaartmaatschappij een gehandicapte of een persoon met beperkte mobiliteit weigert, moet dit gebaseerd zijn op duidelijk gemotiveerde veiligheidsoverwegingen.

Sinds de inwerkingtreding heeft de verordening ervoor gezorgd dat de meer dan twee miljoen gehandicapten en personen met beperkte mobiliteit die jaarlijks gebruik maken van de grote Europese luchthavens (cijfers uit 2010) gemakkelijker toegang krijgen tot luchtvervoer en vlotter kunnen reizen.

De verordening is nu vier jaar van kracht. Hieruit zijn bepaalde lessen getrokken. Op basis daarvan worden deze richtsnoeren gepubliceerd, die tot doel hebben sommige rechten en plichten van de verschillende betrokkenen te verduidelijken.

Wat stellen wij voor?

De richtsnoeren hebben betrekking op reizigers op alle EU-luchthavens en op de vluchten van EU-luchtvaartmaatschappijen naar, binnen en uit de EU. Ze hebben ook betrekking op vluchten binnen of uit Europa die door niet-EU-maatschappijen worden uitgevoerd.

Het doel van de richtsnoeren is de regels inzake niet-discriminerende toegang tot luchtvervoer te verduidelijken, zonder te raken aan het overheersende beginsel van de veiligheid van alle personen aan boord.

Deze richtsnoeren zijn grondig besproken met alle belanghebbenden: nationale autoriteiten, de luchtvaartsector (organisaties van luchthavens en luchtvaartmaatschappijen) en consumenten- en gebruikersverenigingen, met name verenigingen van gehandicapten en personen met beperkte mobiliteit. De richtsnoeren zijn opgesteld in de vorm van 22 vragen en antwoorden op diverse gebieden.

In deze memo worden de meest voorkomende en de meest praktische problemen behandeld.

Wie is een passagier met beperkte mobiliteit?

Wat is het probleem met de definitie?

De definitie in de verordening is zeer ruim: "personen wier mobiliteit bij het gebruik van vervoer beperkt is ten gevolge van een lichamelijke (zintuiglijke of locomotorische, permanente of tijdelijke) handicap, een intellectuele handicap of stoornis, of enige andere oorzaak van handicap, of ten gevolge van leeftijd, en wier situatie vereist dat zij passende aandacht krijgen". Wie als persoon met beperkte mobiliteit dient te worden beschouwd, en dus recht heeft op bijstand, is dan ook op uiteenlopende wijze geïnterpreteerd.

Wat zeggen de richtsnoeren?

De richtsnoeren maken duidelijk dat de grootste categorie bestaat uit gehandicapte en oudere passagiers, maar dat ook bepaalde andere kwetsbare personen die niet over hun volledige mobiliteit beschikken, behoefte kunnen hebben aan bijstand, afhankelijk van de omstandigheden van hun reis.

In de richtsnoeren wordt benadrukt dat verzoeken om bijstand proportioneel moeten zijn en aangepast aan de specifieke behoeften van de passagier, maar dat verwacht mag worden dat de bijstand zonder buitensporige beperkingen wordt verleend.

In deze context is het belangrijk erop te wijzen dat de mobiliteit van een passagier beperkt kan zijn in de luchthaven, bijvoorbeeld in zeer grote luchthavens waar lange afstanden moeten worden afgelegd of aan overstappunten. In dergelijke gevallen is de bijstand alleen in de luchthaven vereist; aan boord van het vliegtuig wordt de mobiliteit van dergelijke passagiers niet als beperkt beschouwd.

Wat betekent voorafgaande kennisgeving en waarom is het zo belangrijk?

Wat is het probleem?

Voorafgaande kennisgeving is van zeer groot belang om luchthavens en luchtvaartmaatschappijen de gelegenheid te geven in passende bijstand te voorzien.

Momenteel deelt echter slechts een beperkt aantal passagiers die bijstand nodig hebben hun behoeften vóór het vertrek mee, waardoor de dienstverleners over onvoldoende voorbereidingstijd beschikken om in de benodigde bijstand te voorzien. Dit is een van de hoofdoorzaken van veel problemen met het systeem.

Wat zeggen de richtsnoeren?

Om de bijstandverleners in staat te stellen de vereiste diensten tegen de best mogelijke kwaliteit te verlenen, is het van essentieel belang dat de luchtvaartmaatschappij minstens 48 uur vóór vertrek in kennis wordt gesteld, zodat ze de nodige voorbereidingen kan treffen.

In de richtsnoeren wordt benadrukt dat, hoewel de dienstverleners alle redelijke inspanningen moeten leveren om ook bijstand te verlenen aan passagiers die hun behoeften niet vooraf kenbaar hebben gemaakt, ze prioriteit mogen verlenen aan passagiers die dit wel hebben gedaan.

Kunnen passagiers met beperkte mobiliteit worden verplicht een medisch certificaat voor te leggen om gratis bijstand te krijgen? Nee.

Wat is het probleem?

Sommige luchtvaartmaatschappijen vragen aan gehandicapten en personen met beperkte mobiliteit om hun behoefte aan bijstand te staven aan de hand van een medisch certificaat. In sommige gevallen brengen zij ook kosten in rekening voor het verlenen van bijstand.

Wat zeggen de richtsnoeren?

Luchtvaartmaatschappijen en dienstverleners op luchthavens mogen geen bewijzen vragen als voorwaarde voor het verkopen van een ticket of het aan boord laten van de passagier, of om een behoefte aan bijstand te rechtvaardigen.

Ze mogen alleen medische certificaten vragen als er risico's bestaan voor de gezondheid en veiligheid van de passagier, de andere passagiers of de bemanningsleden. De bijstand aan gehandicapten en personen met beperkte mobiliteit moet gratis worden verleend.

Ik heb zuurstof nodig aan boord. Mag ik mijn eigen zuurstof meenemen of zorgt de luchtvaartmaatschappij voor zuurstof?

Wat is het probleem?

Luchtvaartmaatschappijen passen uiteenlopende regels toe met betrekking tot het vervoer van zuurstof, wat tot verwarrende situaties leidt voor passagiers die zuurstof nodig hebben aan boord.

Wat zeggen de richtsnoeren?

Luchtvaartmaatschappijen zijn verplicht om medische apparatuur gratis te vervoeren, met inachtneming van alle eisen inzake gevaarlijke goederen.

Als u bijvoorbeeld zuurstof nodig hebt tijdens de vlucht, is het belangrijk duidelijk met de luchtvaartmaatschappij af te spreken of u uw eigen zuurstofvoorraad meebrengt. Het is mogelijk dat de luchtvaartmaatschappij dit om veiligheidsredenen niet toestaat en beslist de zuurstof zelf te leveren (hoewel ze daar niet toe verplicht is).

Er bestaan momenteel geen gestandaardiseerde regels voor het vervoer van zuurstof in de EU. Daarom wordt in de richtsnoeren benadrukt dat luchtvaartmaatschappijen hun eigen voorschriften voor het vervoer van zuurstof mogen opstellen, op basis van veiligheidsoverwegingen. Informatie hierover moet echter duidelijk ter beschikking worden gesteld van de passagiers. Luchtvaartmaatschappijen die zelf zuurstof leveren, dienen dit op grond van de richtsnoeren tegen een redelijke prijs te doen.

Moeten passagiers met beperkte mobiliteit altijd worden begeleid? Nee.

Wat is het probleem?

Sommige luchtvaartmaatschappijen weigeren onterecht de toegang aan boord aan gehandicapten of personen met beperkte mobiliteit als deze niet worden begeleid.

Wat zeggen de richtsnoeren?

Als u zelfredzaam bent, is de norm dat u in staat bent alleen te reizen.

Beperkte mobiliteit is geen reden voor een luchtvaartmaatschappij om te eisen dat een gehandicapte of persoon met beperkte mobiliteit wordt begeleid.

Luchtvaartmaatschappijen mogen alleen eisen dat een passagier door een andere persoon wordt begeleid als het duidelijk is dat de passagier niet aan de passende veiligheidsvoorschriften kan voldoen.

Als ik met een begeleider reis, moet deze persoon dan een ticket kopen en kan hij naast mij zitten?

Wat is het probleem?

Niet alle luchtvaartmaatschappijen voeren hetzelfde beleid als het erop aankomt of begeleiders van gehandicapten en passagiers met beperkte mobiliteit een ticket moeten kopen. Er hebben zich ook gevallen voorgedaan waarin de begeleider niet kon plaatsnemen naast de passagiers die bijstand nodig had, hoewel in de verordening bepaald is dat "alle redelijke inspanningen" moeten worden geleverd om dit mogelijk te maken.

Wat zeggen de richtsnoeren?

In de verordening is niet bepaald of een begeleider gratis of tegen beperkt tarief moet kunnen reizen. De richtsnoeren laten dit over aan de luchtvaartmaatschappijen. Voor sommige maatschappijen maakt dit echter deel uit van de dienstverlening aan hun klanten.

In de richtsnoeren is bepaald dat, welk beleid de luchtvaartmaatschappijen op dit punt ook voeren, ze transparantie informatie moeten verstrekken aan de passagiers.

Als er om veiligheidsredenen beperkingen gelden voor wat betreft de plaatsen die mogen worden ingenomen door gehandicapten en personen met beperkte mobiliteit (als ze bijv. niet mogen zitten op plaatsen waar ze een noodevacuatie kunnen hinderen), moet deze informatie eveneens ter beschikking worden gesteld.

Verordening (EG) nr. 1107/2006 verplicht luchtvaartmaatschappijen ook om alle redelijke inspanningen te leveren om begeleiders naast de gehandicapte of persoon met beperkte mobiliteit te laten plaatsnemen. Dit punt wordt nogmaals benadrukt in de richtsnoeren.

Worden mijn mobiliteitshulpmiddelen gratis vervoerd?

Wat is het probleem?

Gehandicapten en personen met beperkte mobiliteit zijn zich niet altijd bewust van de regels die gelden voor het vervoer van mobiliteitshulpmiddelen. Dit kan leiden tot conflicten op luchthavens. Volgens de verordening heeft u het recht twee mobiliteitshulpmiddelen gratis mee te nemen.

Wat zeggen de richtsnoeren?

In de richtsnoeren wordt benadrukt dat gehandicapten en passagiers met beperkte mobiliteit twee mobiliteitshulpmiddelen gratis mogen meenemen. Een passagier met een elektrische rolstoel moet de luchtvaartmaatschappij minstens 48 uur van tevoren in kennis stellen. In de richtsnoeren wordt voorts benadrukt dat erkende blindengeleidehonden in de cabine mogen meereizen, mits dit van tevoren wordt gemeld.

Zoals voor alle passagiers valt sportapparatuur die geen mobiliteitshulpmiddel is onder de algemene bagageregels van de luchtvaartmaatschappij.

Wat doe ik als ik van mening ben dat een luchtvaartmaatschappij of een luchthaven mijn rechten niet respecteert?

Wat is het probleem?

Passagiers weten vaak niet welke stappen zij moeten ondernemen als zij van mening zijn dat hun rechten niet zijn gerespecteerd en zij een klacht willen indienen.

Wat zeggen de richtsnoeren?

Dit is als volgt verduidelijkt in de richtsnoeren:

• - 

  Als u van mening bent dat uw rechten niet zijn gerespecteerd, moet u dit eerst melden aan de luchthavenbeheerder of de luchtvaartmaatschappij.
• - 

  Als u niet tevreden bent met hun antwoord, kunt u een klacht indienen bij de nationale handhavingsinstantie, die als taak heeft erop toe te zien dat vervoersexploitanten alle passagiers overeenkomstig hun rechten behandelen. Klik op de volgende link voor de lijst van handhavingsinstanties:

  http://ec.europa.eu/transport/passengers/air/doc/prm/2006_1107_national_enforcement_bodies.pdf

Wat zijn de volgende stappen?

De richtsnoeren, die openbaar worden gemaakt, helpen de luchtvaartmaatschappijen en luchthavens om de verordening beter toe te passen en zorgen er zo voor dat gehandicapten en personen met beperkte mobiliteit gemakkelijker kunnen reizen. Ze helpen ook de nationale handhavingsinstanties bij de handhaving van de verordening. Ze bieden een echte toegevoegde waarde nu verwacht wordt dat veel gehandicapten en personen met beperkte mobiliteit per vliegtuig naar de Olympische en Paralympische Spelen zullen reizen.

Nadere informatie:

Voor meer informatie over de rechten van personen met beperkte mobiliteit, zie:

http://ec.europa.eu/transport/passengers/air/prm_en.htm

Zie ook: IP/12/602

¹ :

Verordening (EG) nr. 1107/2006.