Politiek spel?
‘De premier heeft over politieke spelletjes gesproken. Hij deed het daarbij voorkomen alsof fracties in de Eerste Kamer geen politiek oordeel mogen hebben over plannen van de regering. Daar denken wij heel anders over. Stel dat je een technisch goede wet hebt. Die maakt een slecht voorstel niet opeens politiek aanvaardbaar voor mijn fractie. Wij willen graag weten of de premier nog steeds meent dat wij politieke spelletjes spelen dan wel of hij het met ons eens is dat ook de Eerste Kamer een volwaardig autonoom politiek orgaan is.’
Enig idee van wie die uitspraak is? Nee, niet van mij, hoewel ik het zeker had kunnen zeggen. Maar bovenstaande woorden komen van een prominente VVD'er: Uri Rosenthal, oud-fractievoorzitter van de VVD in de Eerste Kamer. Hij reageerde destijds op premier Balkenende, die de VVD en de SP van politieke spelletjes betichtte in de Senaat en daarmee het leven van zijn vierde kabinet zuur maakten. Rosenthal gaf hem terecht lik op stuk.
Dat was 2007. In 2013 tapt diezelfde VVD uit een heel ander vaatje. Mijn VVD-collega Halbe Zijlstra spreekt nu voortdurend schande over fracties in de Senaat die straks niet bereid zijn slechte voorstellen van het kabinet te steunen. De Eerste Kamer moet geen politiek bedrijven, zegt Zijlstra nu. Wat een onzin. Beide Kamers van onze volksvertegenwoordiging bestaan uit politieke fracties, met hun kiezers daarachter. Zonder steun van beide Kamers haalt geen enkel wetsvoorstel de eindstreep. Zo staat het in de Grondwet.
In plaats van te roeptoeteren dat de Eerste Kamer niet aan politiek mag doen, wordt het tijd dat het kabinet zelf méér politiek gaat bedrijven. Dat betekent: beter zoeken naar een breder draagvlak in de Tweede Kamer en in de samenleving. Of heeft het kabinet zichzelf klemgereden zodat er geen ruimte meer is voor compromissen met anderen? Je zou het denken, nu GroenLinks en D66 door het kabinet zijn afgeserveerd bij het overleg over nieuwe bezuinigingen, nadat het CDA al eerder was afgehaakt.
Verklaart dat de ramkoers richting Eerste Kamer, waar het kabinet nu op zinspeelt? Dat kan al snel tot politieke ongelukken leiden. Maar er is een geluk bij een ongeluk: als het kabinet zich schaakmat zet in de Eerste Kamer, dan is het spel uit en is de kiezer weer aan zet. En die zal dan zorgen voor een beter kabinet, dat wel snapt dat je in dorre tijden van crisis niet moet snoeien maar moet sproeien om weer te kunnen groeien.
Emile Roemer