In strijd met de rechtsstaat, ja dat mag

De conclusie van een in opdracht van de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) uitgevoerd onderzoek is dat sommige punten uit verkiezingsprogramma's lijnrecht tegen de Grondwet of de rechtsstaat ingaan. Als voorbeelden worden genoemd het verbieden van de buitenlandse financiering van moskeeën, denaturalisatie als straf en het niet meer toelaten van moslims als immigranten.

De NOvA wijst erop dat dit soort voorstellen in strijd zijn met geldende mensenrechten dan wel openlijk discriminerend zijn. Dat is ongetwijfeld waar. De meeste van deze voorstellen vergen aanpassing of opzegging van internationale verdragen of van de Grondwet. Bij dat laatste kan bijvoorbeeld worden gedacht aan voorstellen van de PVV om de vrijheid van godsdienst ter zijde te schuiven.

Deze voorstellen zeggen veel over de toon van het debat. Ze zeggen ook iets voor het realiteitsgehalte van de programma's. Maar ook niet meer dan dat. Uiteraard mogen politieke partijen dit soort voorstellen doen. Dat grondwetsherziening een moeilijke weg is en dat voorstellen nauwelijks realiseerbaar zijn, moeten politieke tegenstanders maar duidelijk maken aan de kiezers.

In de jaren dertig van de vorige eeuw heeft de Grondwetgever zich beziggehouden met de vraag of er maatregelen moesten worden genomen tegen revolutionaire volksvertegenwoordigers. Dat moest die afgevaardigden treffen die streefden naar omverwerping van de rechtsorde, met toepassing of bevordering van onwettige middelen. Tot Grondwetsherziening kwam het evenwel niet, omdat het voorstel bij de tweede lezing in de Tweede Kamer sneuvelde.

Partijen mogen van alles voorstellen: afschaffing van het Koningschap, opheffing van de Eerste Kamer, invoering van referenda, beperking van de vrijheid van godsdienst, opzegging van het lidmaatschap van de VN etc. etc. Zolang ze dat doen binnen wettelijke kaders is dat geen enkel probleem. Zo werkt onze democratie nu eenmaal. Dat ze onrealistisch zijn, is iets anders.