Versterking van het vertrouwen in wetenschappelijke studies over levensmiddelen: nieuwe regels voor meer transparantie en onafhankelijkheid
De verordening betreffende de transparantie en duurzaamheid van de EU-risicobeoordeling in de voedselketen is vanaf 27 maart 2021 van toepassing. Naar aanleiding van een Europees burgerinitiatief heeft de Commissie een voorstel voor deze verordening gedaan dat in 2019 is aangenomen. De inwerkingtreding van de verordening is niet alleen een belangrijke stap voorwaarts in de modernisering van het voedselveiligheidsbeleid van de EU, maar is ook een goed voorbeeld van de rechtstreekse politieke impact van een Europees burgerinitiatief.
De nieuwe regels zullen betrekking hebben op een breed scala aan producten waar burgers zich veel zorgen over maken en zullen de beoordeling van voedselveiligheidsrisico's door de EU transparanter maken. De verordening zal de betrouwbaarheid, objectiviteit en onafhankelijkheid van de studies die bij de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) worden ingediend versterken en de lidstaten een grotere rol geven bij het beheer van de EFSA.
Commissaris voor Gezondheid en Voedselveiligheid Stella Kyriakides i: “Meer transparantie inzake de wetenschappelijke werkzaamheden van de EU op het gebied van voedsel zal het vertrouwen van de consument versterken. Deze nieuwe transparantieregels beantwoorden rechtstreeks aan oproepen van onze burgers. Wij voeren die regels in op een moment waarop de Commissie zich via de “van boer tot bord” -strategie sterk maakt voor meer duurzaamheid, zodat de manier waarop we ons voedsel produceren en consumeren niet alleen onze eigen gezondheid ten goede komt, maar ook die van onze planeet.”
Bernhard Url, uitvoerend directeur van de EFSA: “Dit is een cruciaal moment voor het stelsel van voedselveiligheid in de EU. De EFSA is de wetgevers dankbaar dat zij ons deze spannende mogelijkheid hebben geboden om burgers en belanghebbenden dichter bij ons werk te betrekken en te profiteren van een beter toezicht op onze werkprocessen en -praktijken. De afgelopen jaren hebben wij aanzienlijke middelen uitgetrokken om ervoor te zorgen dat de overgang naar het nieuwe stelsel voor al onze belanghebbenden zo soepel en inclusief mogelijk is.”
Meer transparantie
Tenzij dit om naar behoren gemotiveerde redenen van vertrouwelijkheid niet mogelijk is, zullen alle ingediende wetenschappelijke studies en gegevens proactief en in een vroeg stadium van het risicobeoordelingsproces van de EU openbaar worden gemaakt, in een gemakkelijk toegankelijk formaat, op een speciaal daarvoor bestemd deel van de website van de EFSA.
Bovendien, en om na te gaan of er andere relevante wetenschappelijke gegevens of studies beschikbaar zijn, raadpleegt de EFSA het publiek en alle andere betrokken partners alvorens haar wetenschappelijke output voor te bereiden.
Grotere onafhankelijkheid
De kwaliteit, robuustheid en onafhankelijkheid van de door de industrie ingediende studies zal door een reeks maatregelen worden gewaarborgd.
Wanneer opdracht is gegeven voor studies ter ondersteuning van een toekomstige EU-brede vergunningsaanvraag of -kennisgeving, moeten de betrokken bedrijfsexploitanten en laboratoria deze studies in de fase voorafgaand aan de indiening aan de EFSA melden. Deze maatregel moet garanderen dat bedrijven die een vergunning aanvragen alle relevante informatie verstrekken en geen studies met ongunstige resultaten achterhouden.
In de komende vier jaar zal de Commissie ook onderzoeksmissies bij laboratoria uitvoeren om na te gaan of de laboratoria de relevante normen toepassen voor tests en studies die in het kader van een aanvraagprocedure bij de EFSA worden ingediend. Deze missies zullen de Commissie in staat stellen gevallen van niet-naleving of tekortkomingen vast te stellen en zo nodig te corrigeren.
De afgelopen maanden heeft de EFSA haar partners geholpen de nieuwe regelingen beter te begrijpen en zich erop voor te bereiden. Zij heeft ondersteunend materiaal zoals zelfstudieanimaties en veelgestelde vragen ontwikkeld, en een reeks opleidingssessies georganiseerd.
Beter beheer
De lidstaten zullen een grotere rol spelen om het bestuur en de wetenschappelijke samenwerking van de EFSA te verbeteren en de operationele duurzaamheid op lange termijn te waarborgen.
Vertegenwoordigers van alle lidstaten, de Europese Commissie, het Europees Parlement, het maatschappelijk middenveld en belangengroepen in de voedselketen zullen bij het beheer van de EFSA worden betrokken. Zij zullen met ingang van 1 juli 2022 in de raad van bestuur van de EFSA worden vertegenwoordigd.
Bovendien voorziet de wetgeving in een actievere betrokkenheid van de lidstaten bij de bevordering van de wetenschappelijke capaciteit van de EFSA, dat wordt bereikt door de beste onafhankelijke deskundigen voor de EFSA in dienst te nemen.
Volgende stappen
De Europese Commissie, de EFSA en de EU-lidstaten werken nu aan de laatste stap van de verordening: de ontwikkeling van een algemeen plan om gedurende het hele risicoanalyseproces voor een coherente risicocommunicatie te zorgen.
Om de aanstaande inwerkingtreding van de transparantieverordening te vieren, zullen de Europese Commissie en het Portugese voorzitterschap in samenwerking met de EFSA op dinsdag 30 maart 2021 van 10:00 tot 12:00 uur Midden-Europese tijd een gezamenlijk virtueel evenement organiseren. Het evenement kan hier via webstreaming worden gevolgd.
Achtergrond
Het voorstel van de Commissie werd op 11 april 2018 ingediend naar aanleiding van een antwoord van de Europese Commissie op het Europees burgerinitiatief: “Verbied glyfosaat en bescherm mens en milieu tegen giftige bestrijdingsmiddelen” en de voltooiing van een geschiktheidscontrole van de algemene levensmiddelenwetgeving, in overeenstemming met de agenda voor betere regelgeving. Het werd door de twee medewetgevers, de Raad en het Europees Parlement in minder dan 15 maanden aangenomen, in juni 2019.
Nadere informatie
Veelgestelde vragen — SANTE-website
Uitvoering van de transparantieverordening
Website van de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA)