Biodiversiteit: voortgangsverslag van Commissie over EU-maatregelen om bestuivers te beschermen benadrukt urgentie

Vandaag publiceert de Commissie een verslag over de uitvoering van het eerste EU-initiatief inzake bestuivers, dat de Commissie in 2018 heeft vastgesteld om de daling van het aantal wilde bestuivende insecten aan te pakken. Bestuivende insecten zijn van cruciaal belang voor de goede werking van ecosystemen, voor de voedselzekerheid, voor geneesmiddelen en voor ons welzijn. Eén op tien bijen- en vlindersoorten in Europa is echter met uitsterven bedreigd en een derde ervan gaat achteruit. Uit het verslag dat vandaag wordt gepubliceerd, blijkt dat er aanzienlijke vooruitgang is geboekt bij de uitvoering van het initiatief, maar de aanpak van de verschillende oorzaken van de daling van het aantal bestuivers blijft een uitdaging.

Uit het verslag blijkt dat het initiatief nog steeds een nuttig beleidsinstrument is dat de EU, de lidstaten en de belanghebbenden in staat stelt om de daling van het aantal bestuivers aan te pakken. Tegen eind 2020 waren meer dan dertig maatregelen getroffen op drie prioritaire gebieden: verbetering van de kennis van de daling van het aantal bestuivers; aanpak van de oorzaken van de daling van het aantal bestuivers; bevordering van de maatschappelijke betrokkenheid en samenwerking om de achteruitgang een halt toe te roepen. De Commissie heeft onder andere Pollinator Park in het leven geroepen. Dit is een interactief digitaal instrument om de gevaarlijke daling van het aantal bestuivers onder de aandacht te brengen en aan te zetten tot wereldwijde actie. Pollinator Park is een virtuele ervaring die zich afspeelt in 2050, in een wereld waar bestuivende insecten bijna volledig zijn uitgestorven. De verscheidenheid aan activiteiten op lokaal, regionaal, nationaal en EU-niveau bewijst dat mensen het probleem erkennen en bereid zijn actie te ondernemen.

In het kader van het EU-initiatief voor bestuivers is een project opgezet om bestuivende soorten in de hele EU te monitoren en zo een beter beeld te krijgen van de staat van de populaties en de oorzaken van hun achteruitgang. Het project wordt binnenkort in de hele EU uitgerold. De Commissie heeft een speciaal informatiesysteem voor bestuivers ontwikkeld en een reeks gerichte onderzoeksinitiatieven opgezet.

Er moeten echter meer inspanningen worden geleverd, in het bijzonder om het verlies van habitats in agrarische landschappen en de effecten van pesticiden aan te pakken. In de EU-biodiversiteitsstrategie voor 2030, de “van boer tot bord”-strategie van de EU en het EU-actieplan om de verontreiniging tot nul terug te brengen zijn daarom specifieke doelstellingen vastgesteld, zoals de uitbreiding van beschermde gebieden en het herstellen van ecosystemen, de bevordering van de biologische landbouw, het herstellen van landschapselementen met grote diversiteit op landbouwgrond en een sterke vermindering van het gebruik van pesticiden en andere voor bestuivers schadelijke milieuverontreinigende stoffen. De nieuwe EU-strategie voor aanpassing aan de klimaatverandering en de versterkte ambitie inzake klimaatneutraliteit zullen helpen om de gevolgen van de klimaatverandering voor bestuivers te verzachten.

Enkele reacties van leden van de Commissie:

Virginijus Sinkevičius i, commissaris voor Milieu, Oceanen en Visserij: “De onrustbarende daling van het aantal insecten die gewassen en wilde planten bestuiven, is een risico voor de voedselzekerheid en vormt een gevaar voor het voortbestaan van mens en natuur. De EU heeft specifieke beleidsinstrumenten ontwikkeld om deze daling tegen te gaan, heeft aangezet tot sectoroverschrijdende maatregelen en heeft aanzienlijke vooruitgang geboekt bij de monitoring van bestuivers. Uit het vandaag uitgebrachte verslag blijkt duidelijk dat we nog meer moeten doen om de belangrijkste oorzaken van de sterke achteruitgang van bestuivers aan te pakken. Het zal van cruciaal belang zijn om de instandhouding van bestuivers nog beter te integreren in het gemeenschappelijk landbouwbeleid en in het regelgevingskader voor pesticiden.”

Stella Kyriakides i, commissaris voor Gezondheid en Voedselveiligheid: “De bescherming van onze bestuivers blijft een cruciale ambitie in het kader van de Europese Green Deal en zal helpen om de doelstellingen van de “van boer tot bord”-strategie te verwezenlijken, waaronder een vermindering met 50 % van het gebruik van chemische pesticiden en de daarmee samenhangende risico's. Wanneer wij werkzame stoffen voor gewasbeschermingsmiddelen goedkeuren of uit de handel nemen, zijn wij ons steeds bewust van de noodzaak om bijen en andere bestuivers te beschermen.”

Janusz Wojciechowski i, commissaris voor Landbouw: “De landbouw en de voedselzekerheid zijn in hoge mate afhankelijk van bestuivers. De onrustbarende daling van het aantal bestuivers moet daarom verder worden aangepakt. Zoals uit het vandaag gepubliceerde verslag blijkt, moeten er meer inspanningen worden geleverd wat het verlies van habitats in agrarische landschappen en de effecten van pesticiden betreft. In overeenstemming met de doelstellingen van de Green Deal zal het toekomstige gemeenschappelijke landbouwbeleid hieraan een grote bijdrage leveren door middel van ambitieuzere milieu- en klimaatdoelstellingen. Landbouwers zullen bijvoorbeeld landbouwgrond in dienst van de biodiversiteit moeten stellen om financiering te kunnen krijgen. Daarnaast is het vinden van alternatieven voor het gebruik van pesticiden één van de prioriteiten op het gebied van onderzoek en innovatie.”

Volgende stappen

In de tweede helft van 2021 zal de Commissie raadplegingen organiseren om standpunten en uitgebreider bewijsmateriaal van deskundigen, belanghebbenden en burgers te verzamelen met het oog op de eventuele verbetering van het initiatief en om verdere maatregelen voor de uitvoering van de langetermijndoelstellingen van het initiatief te identificeren. De Commissie zal rekening houden met de ontvangen feedback en onderzoeken of het EU-initiatief inzake bestuivers kan worden herzien.

Achtergrond

Het EU-initiatief inzake bestuivers, dat in juni 2018 is vastgesteld, bevat strategische doelstellingen en een reeks door de EU en haar lidstaten te nemen maatregelen om het hoofd te bieden aan de daling van het aantal bestuivers in de EU en een bijdrage te leveren aan de wereldwijde inspanningen voor hun instandhouding.

Bestuivers vormen een integraal onderdeel van gezonde ecosystemen. Zonder bestuivers zouden veel plantensoorten in aantal afnemen en uiteindelijk verdwijnen samen met de organismen die daarvan afhankelijk zijn, met ernstige ecologische, sociale en economische gevolgen. Alleen al in de EU is 80 % van de soorten gewassen en wilde bloemen ten minste gedeeltelijk afhankelijk van bestuiving door dieren.

Meer informatie

Voortgangsverslag voor het EU-initiatief inzake bestuivers

Webpagina EU-initiatief inzake bestuivers

EU-informatiecentrum bestuiving — de digitale one-stop-shop voor maatregelen ten behoeve van bestuivers

De bescherming van bijen en de goedkeuring van werkzame stoffen

Hervorming van het gemeenschappelijk landbouwbeleid

Pollinator Park — een interactieve virtuele ervaring