Fundamentele waarden van de EU: Commissie onderneemt juridische stappen tegen Hongarije en Polen wegens schending van de grondrechten van lhbtiq'ers
“Europa zal nooit toestaan dat bepaalde mensen in onze samenleving worden gestigmatiseerd, ongeacht of dat te maken heeft met wie zij liefhebben, hun leeftijd, hun etniciteit, hun politieke opvattingen of hun religieuze overtuigingen.”
Voorzitter Ursula von der Leyen, Europees Parlement, 7 juli 2021
Gelijkheid en het respect voor waardigheid en mensenrechten zijn kernwaarden van de EU, die zijn verankerd in artikel 2 van het Verdrag betreffende de Europese Unie. De Commissie zal alle instrumenten waarover zij beschikt, benutten om deze waarden te verdedigen.
De Commissie leidt inbreukprocedures in tegen Hongarije en Polen in verband met gelijkheid en de bescherming van de grondrechten.
Voor Hongarije gaat de procedure over de recent goedgekeurde wet die met name de toegang van min-18-jarigen verbiedt of beperkt tot inhoud die “verschillen tussen het eigen identiteitsbesef en het aangeboren geslacht, geslachtsverandering of homoseksualiteit” bevordert of weergeeft en over de verplichting om kinderboeken met lhbtiq-inhoud te voorzien van een waarschuwing.
Wat Polen betreft, is de Commissie van oordeel dat het antwoord van de Poolse autoriteiten op haar onderzoek naar de aard en de impact van de resoluties van verschillende Poolse regio's en gemeenten over “zones die vrij zijn van lhbt-ideologie” ontoereikend en niet adequaat was.
Beide lidstaten krijgen nu twee maanden de tijd om op de argumenten van de Commissie te reageren. Daarna kan de Commissie besluiten hun een met redenen omkleed advies te sturen en kan zij hen in een volgende fase voor het Hof van Justitie van de Europese Unie dagen.
Hongarije: verbod op lhbtiq-inhoud en waarschuwing bij boeken
Toegang tot inhoud die homoseksualiteit weergeeft voor min-18-jarigen
Op 23 juni 2021 heeft Hongarije een wet bekendgemaakt die voorziet in een aantal beperkende en discriminerende maatregelen. Zo verbiedt of beperkt de wet de toegang voor min-18-jarigen tot inhoud die “verschillen tussen het eigen identiteitsbesef en het aangeboren geslacht, geslachtsverandering of homoseksualiteit” bevordert of weergeeft. De bescherming van minderjarigen is een legitiem openbaar belang, dat de EU deelt en nastreeft. Hongarije heeft echter niet uitgelegd waarom de blootstelling van kinderen aan lhbtiq-inhoud als zodanig schadelijk zou zijn voor hun welzijn of niet zou stroken met het beginsel van het belang van het kind. De Commissie heeft daarom besloten Hongarije een ingebrekestelling te sturen aangezien zij van oordeel is dat de wet een aantal EU-regels schendt. Om te beginnen wordt de richtlijn audiovisuele mediadiensten overtreden wat betreft normen voor audiovisuele inhoud en het vrij verstrekken van grensoverschrijdende audiovisuele mediadiensten, aangezien Hongarije ongerechtvaardigde beperkingen invoert die mensen discrimineren op grond van hun seksuele gerichtheid en bovendien buitensporig zijn. Ten tweede vormt een aantal bepalingen een inbreuk op de richtlijn inzake elektronische handel (namelijk het oorsprongslandbeginsel). De wet verbiedt het aanbieden van diensten met inhoud die verschillende seksuele gerichtheden toont aan minderjarigen, ook wanneer deze diensten afkomstig zijn uit andere lidstaten. Ten derde heeft Hongarije de beperking van grensoverschrijdende diensten van de informatiemaatschappij niet gemotiveerd. Ten vierde heeft Hongarije de Commissie niet vooraf in kennis gesteld van een aantal van de betwiste bepalingen, hoewel dat op grond van de richtlijn transparantie op de eengemaakte markt wel verplicht is. Ten vijfde is de Commissie van oordeel dat Hongarije de beginselen van het vrije verkeer van diensten (artikel 56 VWEU) en van goederen (artikel 34 VWEU) schendt aangezien het niet heeft aangetoond dat de beperkingen naar behoren gerechtvaardigd, non-discriminerend en evenredig zijn. Ten zesde vormt een aantal van de betwiste bepalingen een inbreuk op het recht op gegevensbescherming zoals vastgelegd in de AVG en artikel 8 van het Handvest van de grondrechten van de EU. Tot slot is de Commissie van mening dat de Hongaarse bepalingen, op deze gebieden die onder de toepassing van het EU-recht vallen, ook een inbreuk vormen op de menselijke waardigheid, de vrijheid van meningsuiting en van informatie, het recht op eerbiediging van het privéleven en het recht op non-discriminatie, die respectievelijk in de artikelen 1, 7, 11 en 21 van het Handvest van de grondrechten van de EU zijn vervat. Gezien de ernst van deze schendingen vormen de betwiste bepalingen ook een inbreuk op de waarden die zijn neergelegd in artikel 2 VEU.
Waarschuwing bij kinderboeken met lhbtiq-inhoud
Op 19 januari 2021 verplichtte de Hongaarse consumentenbeschermingsautoriteit de uitgever van een kinderboek waarin lhbtiq'ers voorkomen ertoe in het boek een waarschuwing op te nemen dat het boek “gedragingen weergeeft die afwijken van traditionele genderrollen”. Dit komt neer op een beperking van het recht op vrijheid van meningsuiting en van het recht op non-discriminatie die zijn verankerd in de artikelen 11 en 21 van het Handvest van de grondrechten van de EU, en vormt een overtreding van de richtlijn oneerlijke handelspraktijken. De Commissie heeft besloten Hongarije een ingebrekestelling te sturen omdat zij van mening is dat Hongarije, door de verplichting om informatie te verstrekken over een afwijking van “traditionele genderrollen”, de vrijheid van meningsuiting van auteurs en uitgevers van boeken beperkt en op ongerechtvaardigde wijze discrimineert op grond van seksuele gerichtheid. Met name heeft Hongarije de beperking van deze grondrechten niet gerechtvaardigd en heeft het evenmin gemotiveerd waarom blootstelling van kinderen aan lhbtiq-inhoud schadelijk zou zijn voor hun welzijn of niet zou stroken met het beginsel van het belang van het kind.
Polen: “zones die vrij zijn van lhbt-ideologie”
Sinds 2019 hebben verschillende Poolse gemeenten en regio's resoluties goedgekeurd voor de instelling van “zones die vrij zijn van lhbt-ideologie”. De Commissie is bezorgd dat deze verklaringen mogelijk in strijd zijn met het EU-recht inzake non-discriminatie op grond van seksuele gerichtheid. Daarom moet de verenigbaarheid van de resoluties met het Unierecht grondig worden onderzocht. Om dit onderzoek te kunnen afronden, heeft de Commissie adequate en volledige informatie nodig van de Poolse autoriteiten. Ondanks het nadrukkelijke verzoek van de Commissie in februari hebben de Poolse autoriteiten de gevraagde informatie tot op heden nog steeds niet verstrekt en laten zij ook duidelijk na de meeste verzoeken van de Commissie te beantwoorden. Polen verhindert de Commissie dus haar bevoegdheden uit hoofde van de Verdragen uit te oefenen en schendt het beginsel van loyale samenwerking van artikel 4, lid 3, VEU, dat de lidstaten ertoe verplicht oprecht samen te werken met de instellingen van de Unie. De Commissie heeft daarom besloten Polen een ingebrekestelling te sturen wegens zijn gebrek aan samenwerking.
Achtergrondinformatie
Gelijkheid en non-discriminatie zijn kernbeginselen in de EU, die zijn verankerd in haar Verdragen en in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie. In de afgelopen decennia hebben wetgevingsontwikkelingen, jurisprudentie en beleidsinitiatieven het leven van veel mensen verbeterd en ons geholpen meer gelijke en open samenlevingen op te bouwen, onder meer voor lhbtiq'ers. Toch blijft er in de hele EU sprake van discriminatie van lhbtiq'ers, en moet de EU daarom het voortouw nemen bij de inspanningen om de rechten van lhbtiq'ers beter te beschermen.
Op 12 november 2020 heeft de Commissie de allereerste EU-strategie voor gelijkheid van lhbtiq'ers (lesbische, homoseksuele, biseksuele, transgender, non-binaire, intersekse en queer personen) gepresenteerd, zoals aangekondigd door voorzitter Von der Leyen in haar toespraak over de Staat van de Unie 2020. De strategie bevat een reeks gerichte acties rond vier hoofdpijlers: discriminatie aanpakken; de veiligheid waarborgen; bouwen aan inclusieve samenlevingen, en oproepen tot gelijkheid van lhbtiq'ers over de hele wereld.
Meer informatie