Modernisering van de justitiële samenwerking: de Commissie effent de weg voor de verdere digitalisering van de rechtsstelsels in de EU
De Europese Commissie heeft vandaag verschillende initiatieven aangenomen om de rechtsstelsels in de EU te digitaliseren en daardoor toegankelijker en doeltreffender te maken. De maatregelen moeten ervoor zorgen dat de communicatie in grensoverschrijdende rechtszaken standaard via digitale kanalen verloopt, zoals staat in een van de prioriteiten van de uit 2020 daterende mededeling over de digitalisering van justitie.
In de huidige interne EU-markt zijn bij veel juridische geschillen tussen burgers en bedrijven verschillende landen betrokken. Voor een meer doeltreffende bestrijding van grensoverschrijdende criminaliteit is samenwerking tussen de lidstaten en de rechtsstelsels vereist. Onderzoeksinstanties en rechtbanken van verschillende lidstaten moeten samenwerken en elkaar ondersteunen bij het onderzoeken en vervolgen van strafbare feiten, en moeten informatie en bewijsmateriaal veilig en snel kunnen uitwisselen.
Věra Jourová i, vicevoorzitter voor Waarden en Transparantie: “Waar de misdaad de grens oversteekt, moet het recht volgen. Deze voorstellen zullen openbare aanklagers en rechters helpen sneller en doeltreffender samen te werken. We moeten optimaal gebruik maken van digitale technologieën waarmee justitiële autoriteiten, burgers en bedrijven snel en veilig informatie kunnen uitwisselen. Dit is van cruciaal belang om de toegang tot de rechter te vergemakkelijken en te versnellen.”
Didier Reynders i, commissaris voor Justitie: “Om een rechtsstelsel doeltreffend en degelijk te laten functioneren, zijn er doelmatige instrumenten nodig. We hebben nu al tal van instrumenten om de grensoverschrijdende justitiële samenwerking in de EU te vergemakkelijken, maar sommige zijn niet meer actueel en zijn dringend aan modernisering toe. De rechtsstelsels moeten ook beter bestand worden gemaakt tegen crisissituaties. De rechtbanken moeten in alle omstandigheden kunnen functioneren. Dat is een beginsel van de rechtsstaat. Door de rechtsstelsels uit te rusten met de juiste instrumenten, kan deze doelstelling worden ondersteund. Met deze voorstellen geven we vorm aan het streven van de Commissie naar een werkelijk efficiënte en veerkrachtige Europese ruimte van vrijheid, veiligheid en recht.”
Digitalisering van de rechtsstelsels in de EU
De Commissie heeft vandaag de volgende initiatieven goedgekeurd.
Digitalisering van de grensoverschrijdende justitiële samenwerking
De voorstellen over de digitalisering van de grensoverschrijdende justitiële samenwerking en toegang tot de rechter in de EU in burgerlijke, handels- en strafzaken zullen twee belangrijke problemen aanpakken: inefficiënties bij de grensoverschrijdende justitiële samenwerking, en belemmeringen voor de toegang tot de rechter in grensoverschrijdende burgerlijke, handels- en strafzaken.
Deze verordening zal:
-
-de betrokken partijen in staat stellen elektronisch met de bevoegde autoriteiten te communiceren of een gerechtelijke procedure in te leiden tegen een partij uit een andere lidstaat;
-
-het gebruik van videoconferenties toestaan in hoorzittingen in het kader van grensoverschrijdende burgerlijke, handels- en strafzaken - met snellere procedures en minder reizen tot gevolg;
-
-de digitale transmissie van verzoeken, documenten en gegevens tussen nationale autoriteiten en rechtbanken mogelijk maken.
Elektronische kanalen zijn niet alleen milieuvriendelijker dan de momenteel nog steeds volledig op papier gebaseerde communicatie, ze besparen ook tijd en geld (in alle lidstaten samen ca. 25 miljoen EUR per jaar aan porto- en papierkosten).
Digitale informatie-uitwisseling in terrorismezaken
Er komen twee voorstellen voor de doeltreffende bestrijding van terrorisme en andere vormen van ernstige grensoverschrijdende criminaliteit. Momenteel gebruiken de lidstaten verschillende, vaak onveilige kanalen, zoals e-mail of cd-roms, om informatie over rechtszaken in verband met terrorisme naar Eurojust te versturen. Bovendien is het informatiesysteem van Eurojust verouderd en niet in staat om de informatie behoorlijk te checken. Het initiatief moet deze werkmethoden moderniseren.
De verordening zal:
-
-de communicatie tussen Eurojust en de autoriteiten van de lidstaten digitaliseren en voorzien in veilige communicatiekanalen;
-
-Eurojust in staat stellen om op een doeltreffende manier verbanden te identificeren tussen eerdere en lopende grensoverschrijdende zaken op het gebied van terrorisme en andere vormen van ernstige grensoverschrijdende criminaliteit;
-
-de lidstaten in staat stellen om, op basis van de identificatie van deze verbanden, hun onderzoeksmaatregelen en justitiële respons te coördineren.
Ontwikkeling van het samenwerkingsplatform voor gemeenschappelijke onderzoeksteams
Het gaat hier om een voorstel tot oprichting van een samenwerkingsplatform voor gemeenschappelijke onderzoeksteams (GOT's). Deze teams worden opgezet voor specifieke strafrechtelijke onderzoeken door twee of meer landen. De teams zijn nuttig gebleken, maar lopen soms tegen technische problemen aan. De uitwisseling verloopt momenteel erg traag en lastig. Met een specifiek IT-platform zouden de teams gemakkelijker informatie en bewijsmateriaal kunnen uitwisselen en veiliger met elkaar kunnen communiceren, zodat ze hun operaties gemeenschappelijk kunnen beheren.
Volgende stappen
Het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie zullen nu onderhandelen over de voorstellen van de Commissie.
Achtergrond
In december 2020 heeft de Commissie initiatieven voor de modernisering van de rechtsstelsels in de EU aangenomen. Daarin stelt ze een reeks maatregelen voor om de digitalisering zowel op nationaal als op EU-niveau te bevorderen. De twee belangrijkste pijlers van dit pakket waren de mededeling over de digitalisering van justitie in de EU en de strategie voor de Europese justitiële opleiding. Dit digitale instrumentarium moest de lidstaten verder ondersteunen bij hun inspanningen om hun nationale rechtssysteem aan te passen aan het digitale tijdperk, en moest de grensoverschrijdende justitiële samenwerking tussen bevoegde autoriteiten in de EU verbeteren.
De initiatieven van vandaag zijn een vervolg op de mededeling van vorig jaar. De maatregelen moeten de interactie tussen justitiële autoriteiten digitaliseren. Daartoe moet gebruik worden gemaakt van de efficiëntie van de moderne communicatiemiddelen wanneer dat nodig is in het belang van civiele en strafrechtelijke procedures, terrorismebestrijding en onderzoeken in het algemeen.
Meer informatie