Mr.dr. G. (George) van den Bergh

Telg van een industriële familie uit Oss, die acht jaar Tweede Kamerlid voor de SDAP was. Aanvankelijk advocaat. Vooraanstaand jurist in de Kamer en uitstekend kenner van het staats- en kiesrecht. Ook deskundig op het gebied van de volkshuisvesting. Bracht via een initiatiefwetsvoorstel de Geldschieterswet tot stand, die de gemeentelijke en particuliere kredietverlening regelde. Was in Amsterdam tevens raadslid. Na zijn Kamerlidmaatschap, vanaf 1936, hoogleraar staats- en administratief recht in Amsterdam en sinds 1945 voorzitter van de Kiesraad i. Begaafd amateur astronoom. Vernuftig en onpraktisch idealist.

SDAP
functie(s) in de periode 1925-1933: lid Tweede Kamer

Inhoudsopgave van deze pagina:

1. Personalia
2. Partij/stroming
3. Hoofdfuncties/beroepen
4. Partijpolitieke functies
5. Nevenfuncties (4/17)
6. Opleiding
7. Activiteiten
8. Wetenswaardigheden
9. Publicaties van/over
10. Familie/gezin
11. Uitgebreide versie

voornamen (roepnaam)
George (George)

geboorteplaats en -datum
Oss, 25 april 1890

overlijdensplaats en -datum
Oegstgeest, 3 oktober 1966partij(en)

• - 

  SDAP (Sociaal-Democratische Arbeiderspartij), van 1913 tot 9 februari 1946
• - 

  PvdA (Partij van de Arbeid), vanaf 9 februari 1946

• - 

  advocaat te Amsterdam, van 1915 tot 1936
• - 

  lid gemeenteraad van Amsterdam, van 2 september 1923 tot 9 juni 1932
• - 

  lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, van 15 september 1925 tot 9 mei 1933
• - 

  hoogleraar staats- en administratief recht, Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam, van 27 mei 1936 tot 1 maart 1941 (als joods ambtenaar ontslagen)
• - 

  hoogleraar Nederlands staatsrecht (tot 1947 tevens administratief recht), Gemeentelijke Universiteit te Amsterdam, van 15 mei 1945 tot 1 mei 1960
• - 

  raadsheer Bijzonder Gerechtshof te Amsterdam, van 1 juli 1945 tot 1 januari 1950

gevangenschap/internering
geïnterneerd concentratiekamp te Buchenwald, van 9 oktober 1940 tot 11 augustus 1941 (werd 7 oktober gevangengenomen)

In de uitgebreide versie is een overzicht van partijpolitieke functies opgenomen.

• - 

  voorzitter commissie herziening van de Pachtwet 1937, van 26 februari 1947 tot 3 oktober 1950
• - 

  lid Staatscommissie inzake de Grondwetsherziening (Staatscommissie-Van Schaik), van april 1950 tot februari 1954
• - 

  lid en voorzitter Kiesraad, van 1 januari 1952 tot april 1963
• - 

  vicevoorzitter Staatscommissie inzake het kiesstelsel (Staatscommissie-Teulings/Donner), van 23 januari 1953 tot juni 1958

afgeleide functies, presidia etc.
voorzitter begrotingscommissie voor hoofdstuk IV (Justitie) 1930 (Tweede Kamer der Staten-Generaal)

U ziet een selectie van de nevenfuncties. In de uitgebreide versie is een overzicht van nevenfuncties in te zien.

In de uitgebreide versie is een overzicht van de opleiding(en) opgenomen.

als parlementariër

• - 

  Was woordvoerder justitie en binnenlandse zaken (kiesrecht en Gemeentewet) van de SDAP in de Tweede Kamer. Hield zich ook bezig met volkshuisvesting en radiozaken.
• - 

  Diende in 1929 met zijn fractiegenoten Drop, Sannes, Schaper en Van der Sluis een initiatiefvoorstel in tot wettelijke regeling van het geldschietersbedrijf. Dit voorstel werd in 1932 wet. Door de wet moet woeker bij (particuliere) kredietverstrekking worden tegengegaan. Voor het verstrekken van kleine leningen aan particulieren is vergunning van het gemeentebestuur vereist. Dat houdt tevens toezicht. Er komt een maximum rentetarief.
• - 

  Diende in 1932 met vier fractiegenoten een initiatiefvoorstel in om een in 1914 tot stand gekomen en in 1926 weer ingetrokken wet inzake het voorkomen van dadelijke uitwinning bij geldelijke moeilijkheden vanwege de economische crisis opnieuw in te voeren. Dit voorstel werd in 1937 ingetrokken.
• - 

  Een door hem in 1933 ingediend (en aanvaard) amendement leidde er vanaf 1937 toe dat bij het bepalen van de verkiezingsuitslag het systeem van grootste overschotten werd vervangen door dat van grootste gemiddelden (systeem-d'Hondt)

algemeen

• - 

  Kwam in mei 1932 in conflict met het federatiebestuur van de SDAP in Amsterdam, omdat hij tot de minderheid behoorde die vóór een voorstel tot salariskorting voor de gemeentelijke werklieden stemde. Hij meende dat voorstemmen onontkoombaar was, omdat de rijksoverheid deze toch zou afdwingen. Nam ontslag als raadslid, nadat het federatiebestuur fractiedwang wilde opleggen en het afwijkende stemgedrag afkeurde.
• - 

  Werd in 1933 vanwege het conflict met de Amsterdamse federatie niet meer op een verkiesbare plaats gekandideerd voor de Tweede Kamer
• - 

  De door hem in een artikel in Het Parool (30 april 1956) geuite kritiek op het initiatiefvoorstel-Oud c.s. over het parlementair vacuüm was mede reden voor een deel van de Eerste Kamer om daar tegen te stemmen. Het wetsvoorstel behaalde in tweede lezing zodoende geen tweederde meerderheid. Als bezwaar voerde hij aan dat de mogelijkheid tot verlenging van de zittingsduur van de Kamers ook misbruikt kon worden.
• - 

  Daagde in 1958 de Nederlandse staat voor de rechter, omdat volgens hem een korting op de pensioenregeling voor oud-Kamerleden onrechtmatig tot stand was gekomen. Er had geen hoofdelijke stemming plaatsgevonden, waardoor niet duidelijk zou zijn geworden of er een tweederde meerderheid was. In januari 1960 verklaarde de Hoge Raad zich niet bevoegd te toetsen of een goedgekeurde wet strijdig was met de Grondwet.

uit de privésfeer (5/6)

• - 

  Promoveerde bij prof. D. van Embden
• - 

  Zijn tweede schoonvader, W.M. Marcus, was commissaris van politie te Amsterdam
• - 

  Hij hield zich ook intensief bezig met sterrenkunde, tijdrekenining (ontwerper Euroklok) en grafische technieken (ontwerper tweeling- en meerling-druk)
• - 

  Op de maan is een krater naar hem genoemd
• - 

  In 1990 vervaardigde Bep Sturm-van den Bergh een bronzen borstbeeld van hem. Dat bevindt zich in het museum van de Universiteit van Amsterdam.

anekdotes en citaten

• - 

  Altijd omringd door huispersoneel heeft hij in zijn hele leven nooit een brood gekocht, een ei gekookt of een spijker in een muur geslagen.
• - 

  In een debat met minister Kan zei hij eens in het vuur van zijn betoog: "Dat mág niet. Dat kán niet. Dat mág Kan niet."

U ziet een selectie van wetenswaardigheden. In de uitgebreide versie is een overzicht van wetenswaardigheden opgenomen.

literatuur/documentatie (6/8)

• - 

  D. Hillenius, "Prof.mr.dr. George van den Bergh (1890-1966). vernuftig en onpraktisch idealist", in: "Verhalen. 150 jaar De Gemeentestem", 59
• - 

  R.J.J.M. Pans, "George van den Bergh, 1890-1966", in: "Het zesde jaarboek voor het democratisch socialisme" (1985), 174
• - 

  R.J.J.M. Pans, "Bergh, George van den", in: Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland" deel III, 7
• - 

  P.L. Nève, "Bergh, George van den (1890-1966)", in: Biografisch Woordenboek van Nederland, deel I, 40
• - 

  Persoonlijkheden in het Koninkrijk der Nederlanden in woord en beeld (1938)
• - 

  P. Hofland, "Leden van de raad. De Amsterdamse gemeenteraad 1814-1941"

Biografisch Woordenboek(en)

• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van Nederland
• - 

  biografie opgenomen in het Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland

archivalia
Archief-George van den Bergh, Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) in Amsterdam

In de uitgebreide versie is een overzicht van publicaties opgenomen.

In de uitgebreide versie zijn, indien bekend, de familierelaties opgenomen.

Speciaal voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer zijn de biografieën van alle kansrijke (volgens de peilingen) kandidaten in uitgebreide vorm raadpleegbaar op parlement.com.

Voor de overige ruim 5000 biografieën geldt het volgende:

In het digitale biografisch archief van de Stichting PDC, partner van het Montesquieu Instituut, is een uitgebreide versie aanwezig met bijvoorbeeld partijpolitieke functies, maatschappelijke nevenfuncties, parlementaire activiteiten, opleiding en wetenswaardigheden. Voorlopig is het beschikbaar stellen van uitgebreide biografieën, en/of daarop gebaseerde statistische gegevens, opgeschort. Wilt u een uitgebreide biografie inzien? Laat het ons weten als u daar belangstelling voor heeft.