Commentaar: Europese politiek: macht maakt geld

Silvio Berlusconi staat op winst aan de vooravond van vervroegde verkiezingen. Dat betekent hoogstwaarschijnlijk een comeback, na twintig maanden oppositievoeren. Nog niet zo lang geleden keek Europa hoofdschuddend toe bij de electorale successen van de Milanese mediamagnaat. Maar tegenwoordig ligt big money politics een stuk beter in Londen, Parijs, Berlijn... enz. Een commentaar.

In termen van verkiezingen was Italië jarenlang de risee van West-Europa. Na de Tweede Wereldoorlog bouwde het een reputatie op van instabiliteit. Het land kende maar liefst zestig regeringen met een levensduur van gemiddeld één jaar. Tot Silvio Berlusconi het onmogelijke waarmaakte en de hele termijn van vijf jaar bleef zitten. 

Jacht op geld

Desondanks deed Berlusconi de reputatie van Italië geen goed. Zijn prioriteiten als premier leken opmerkelijk veel op die van de bestuurder van een groot bedrijf: winst maken, macht uitoefenen en uit handen van justitie blijven. Dit onvermoeibaar nastreven van privé- in plaats van publieke belangen deed buitenstaanders zich verwonderd afvragen: waarom stemmen de Italianen nog steeds op die man?

Maar het lachen is deze buitenstaanders inmiddels wel vergaan. Regeringsleiders in heel Europa hebben het traditionele taboe op de jacht naar het grote geld van zich afgeschud. Voorbeelden te over. Tony Blair vertrok afgelopen januari uit Downing Street 10 en is nu parttime adviseur bij JPMorgan. Geschatte beloning: een miljoen Engelse ponden per jaar. En dan hebben we het nog niet eens over het lucratieve lezingencircuit en een mogelijke baan bij de EU i. Of neem Nicolas Sarkozy. Zijn rijke vrienden nodigden hem na de verkiezingen uit voor een korte vakantie op een jacht, waarna het onpresidentiële kritiek regende. Sindsdien doet Sarkozy zelf niet anders dan omgaan met mensen uit de jetset. En hij is er inmiddels ook met een getrouwd.

Schrandere Schröder

Herinnert u zich nog de affaire-Schröder? Die deal van de Duitse kanselier vlak voor zijn aftreden? Schröder garandeerde namens de staat de financiering van een Russisch-Duitse gaspijpleiding. Zijn nieuwe baan werd: voorzitter van de raad van bestuur van het gezamenlijke pijplijnconsortium. Informatie verkrijgen over zijn salaris is moeilijk. Schröder, een ervaren advocaat, legde een rivaliserende politicus een zwijgplicht op, dus het is niet verwonderlijk dat zijn inkomsten niet openbaar zijn. Schrandere Schröder.

Mocht u in de veronderstelling verkeren dat we in dit verhaal de kleinere vissen met rust laten, dan heeft u het bij het verkeerde eind. Wim Kok. Hebben wij die niet stilletjes weg zien zwemmen uit de Hofvijver na zijn premierschap? Waar zwom hij naartoe? Was dat niet naar een heerlijk commissariaat bij Shell? Het is al een paar jaar geleden, maar nog altijd moet zijn opvolger voor deze stap boeten. Waarom anders denkt u dat Wouter Bos zo luid roept over het aftoppen van de salarissen van topmannen? Dat is een zuiver geval van plaatsvervangende schaamte. De arme kerel. Je zou hem bijna na zijn politieke carrière ook een leuk betalende baan bij een bedrijf gunnen.

Brussel

Het spreekt vanzelf dat dit verhaal niet beperkt blijft tot een handjevol graaiende politici. Het echte probleem zit hem in het feit dat geld en politiek steeds meer vervlochten raken. Op alle niveaus, en niet alleen in onze eigen Europese hoofdstad. De Brusselse lobbymachine kan zich inmiddels meten met het leger van Political Action Committees (de zogenaamde Pac-mannen) in Washington. Brussel kent meer dan 1000 lobby-groepen met ruim 20.000 lobbyisten. Zij beïnvloeden het besluitvormingsproces op tientallen terreinen, inclusief strategische - als energie, defensie, financiën, milieuveiligheid en gezondheidszorg.

Pr-firma's fêteren de bureaucraten, of bedreigen hen - waar nodig - om hun zin te krijgen. Zij spelen zelfs een rol bij het opstellen van concept-wetten voor het Europese Parlement i; substantiële delen van resoluties en amendementen worden geschreven door lobbyisten, niet door parlementariërs i.

Het pro-business-blok - een combinatie van politici en lobbyisten, het is soms moeilijk het verschil aan te geven - pusht om elke mogelijke industrie te dereguleren en te privatiseren; het is een van de machtigste krachten in Brussel.

DeEuropese Commissie i, de Raad en het Parlement: allemaal zijn ze gevoelig voor deze machtige cocktail: een deel macht, twee delen geld; goed schudden en serveren. 

Dus mocht u Silvio Berlusconi weer eens voorbij zien komen - bijvoorbeeld als hij zijn volgende termijn als premier viert - en wordt u bevangen door medelijden met die arme Italianen... Wacht dan even. En kijk eerst naar uzelf!