U hebt verandering zelf in de hand
Wanneer is een stad groen? Gaat het om parken en groene ruimtes, schone lucht, goed openbaar vervoer en fietspaden, een doelmatig afvalinzamelingssysteem, betrokken burgers of een combinatie hiervan?
Om een stad echt duurzaam en „klaar voor de toekomst” te maken, zijn tijd, visie en investeringen nodig. Het vereist actieve betrokkenheid van de politici, burgers en bedrijven in de stad. De Groene Week van de EU, die dit jaar plaatsvindt van 21-25 mei, is het grootste jaarlijkse evenement van Europa op het gebeid van milieubeleid. Het thema dit jaar is helemaal gewijd aan hoe wij onze steden groener kunnen maken. Daarbij wordt gekeken naar hoe de EU i steden kan helpen om zich te ontwikkelen tot een betere plek om te leven en werken. Er wordt aandacht besteed aan beleidsontwikkelingen op het gebeid van luchtkwaliteit, geluidsoverlast, natuur en biodiversiteit, water en waterbeheer.
De week wordt gekenmerkt door diverse nieuwe beleidsmijlpalen. Naar verwachting gaan de EU-ministers tijdens de week de nieuwe afvaldoelstellingen goedkeuren. Hierdoor zal het Europese systeem voor afvalbeheer uitgroeien tot het meest geavanceerde ter wereld. De doelstellingen ondersteunen steden bij hun overstap naar een kringloopeconomie. Zo krijgen steden de zekerheid om plannen te maken voor de toekomst. Op grond van de nieuwe regels moeten lidstaten de afvalstorting tegen 2035 met 10 % hebben verminderd. Behalve een algehele recyclingdoelstelling voor gemeentelijk afval van 65 % tegen 2035, zullen er ook specifieke recyclingdoelstellingen voor plastic verpakkingen gelden: tegen 2030 moet ten minste 55 % worden gerecycled.
En ten aanzien van plastic gaan we nog een stap verder, aangezien dit nu eenmaal een van de meest dringende milieu- en economische uitdagingen van deze tijd is. Onze oceanen zitten vol zwerfplastic, afkomstig van flessen tot koffiebekertjes, en van verpakkingen voor levensmiddelen tot rietjes. Vele dieren vinden hierdoor de dood en het vormt tevens een bedreiging voor onze eigen gezondheid. Maar plastic vervuilt ook onze steden en openbare ruimten. Het wetsvoorstel inzake zwerfafval in zee, dat de Europese Commissie van plan is in te dienen, draagt er in de eerste plaats toe bij dat plastic afval geen zwerfafval wordt, maar komt ook onze steden ten goede. Tel hierbij op het reeds door de Commissie ingediende voorstel om onze drinkwaterregels te herzien. Betere toegang tot kraanwater, gekoppeld aan grotere transparantie over de waterkwaliteit, zal leiden tot meer vertrouwen in kraanwater en het gebruik van plastic waterflessen terugbrengen.
Preventie, hergebruik en vervanging zijn de sleutelwoorden in de strijd tegen de overlast van plastic afval. Duurzame alternatieven zijn al aanwezig, maar moeten meer worden ingevoerd en opgeschaald. Veel steden en burgers zijn hier al mee bezig. Denk bijvoorbeeld aan het netwerk van ongeveer 400 Europese steden en gemeenten die zijn overgegaan tot een kringloopbenadering van afval en er alles aan doen om afvalneutraal te worden. In aanvulling op hun maatregelen tegen afval proberen veel steden ook hun groene signatuur aan te scherpen, uiteenlopend van plannen om koolstofarm te worden tot duurzame stedelijke planning, bijvoorbeeld door initiatieven zoals groene hoofdsteden van de EU en Europese Green Leaf-steden. De afgelopen tien jaar heeft de Europese Unie langzaam maar gestaag een netwerk van Europese groene hoofdsteden opgebouwd. Van Stockholm en Hamburg tot Nijmegen dit jaar en Oslo volgend jaar: het is een familie van duurzame rolmodellen die almaar toeneemt.
De EU ondersteunt steden bij hun inspanningen om duurzamer en groener te worden. Dat doet zij niet alleen door middel van regels, maar ook met tal van hulpmiddelen. In de Groene Week van de EU 2018 wordt een nieuwe Green City Tool gelanceerd. Hiermee kunnen steden op twaalf vlakken hun groene prestaties beoordelen en bekijken hoe hun aanpak afsteekt bij die van andere steden. Ook kunnen ze advies en aanbevelingen krijgen over hoe zij de situatie kunnen verbeteren. De Green City Tool is een onuitputtelijke bron met groene en duurzame ideeën voor stedelijke planning.
Maar wie A zegt, moet natuurlijk ook B zeggen: in het voorstel van de Europese Commissie voor de volgende langetermijnbegroting van de EU hebben wij klimaatactie en milieubescherming geïntegreerd in alle belangrijke uitgavenprogramma’s, aangezien de EU-begroting een stimulans voor duurzaamheid moet zijn. Begin juni zullen we dit aanvullen met een voorstel voor een uitgebreider LIFE-programma, het specifieke financieringsprogramma voor milieu.
Een ding is wel duidelijk: als wij willen dat onze steden ecologisch en sociaal duurzamer worden, is de betrokkenheid van burgers essentieel. Steden die strategieën hebben ontwikkeld ter verbetering van de betrokkenheid van, samenwerking met en communicatie aan lokale belanghebbenden, zijn die steden die er het best in slagen hun visie van duurzaamheid te verwezenlijken. In de steden die wij hebben bezocht en die met succes een hoogwaardige duurzame stedelijke strategie hebben ingevoerd, zoals Nijmegen en Ljubljana om er maar een paar te noemen, zien wij een duidelijke gemene deler: echte betrokkenheid van burgers. Het zijn immers de burgers die moeten leven met de beslissingen die worden genomen op lokaal, nationaal en EU-niveau.
Doe mee op #EUGreenWeek en ontdek hoe u deze verandering kunt bewerkstelligen. Want verandering hebben wij zelf in de hand.
Eurocommissaris voor milieu, maritieme zaken en visserij i
Dit artikel is door eurocommissaris Karmenu Vella i aangeboden voor (exclusieve) publicatie op Europa Nu; publicatie houdt geen oordeel in over de inhoud of strekking van het artikel - redactie Europa NU.