Commissie geeft groen licht voor nieuw synthetisch securitisatieproduct
De Europese Commissie heeft op grond van de EU-staatssteunregels de invoering goedgekeurd van een nieuw product in de vorm van garanties voor synthetische securitisatietranches in het kader van het Europees garantiefonds, dat de EIB i-groep wordt beheerd, ter ondersteuning van door de coronacrisis getroffen ondernemingen in de 22 deelnemende lidstaten.
Met een geplande specifieke begroting van 1,4 miljard EUR zal het nieuwe product naar verwachting ten minste 13 miljard euro aan nieuwe leningen vrijmaken voor kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's/mkb'ers) die door de uitbraak getroffen zijn. Dit is een belangrijke bijdrage aan de algemene doelstelling van het Europees garantiefonds om in de 22 deelnemende lidstaten tot 200 miljard euro aan extra financiering vrij te maken.
Uitvoerend vicevoorzitter Margrethe Vestager i, belast met het mededingingsbeleid: “Dit nieuwe product zal aanzienlijk bijdragen aan de algemene doelstelling van het Europees garantiefonds om tot 200 miljard euro vrij te maken voor de Europese economie. Mede dankzij dit product zullen financiële intermediairs ten minste 13 miljard euro aan nieuwe leningen kunnen verstrekken aan kmo's/mkb'ers, die zwaar door de coronacrisis getroffen zijn. Het Europees garantiefonds, dat door de EIB-groep wordt beheerd, bundelt steun van 22 lidstaten en is een aanvulling op de nationale steunregelingen. We blijven nauw samenwerken met de lidstaten en met de andere Europese instellingen om werkbare oplossingen te vinden om de economische gevolgen van de uitbraak van het coronavirus te beperken, en tegelijkertijd het gelijke speelveld in de eengemaakte markt te behouden.”
Valdis Dombrovskis i, uitvoerend vicevoorzitter voor Een economie die werkt voor de mensen: “Wij blijven ons doel nastreven om EU-bedrijven, met name kmo's/mkb'ers, te helpen de crisis het hoofd te bieden. Dankzij het nieuwe synthetische securitisatieproduct in het kader van het Europees garantiefonds zal verdere financiering in de vorm van nieuwe leningen terechtkomen bij bedrijven in de EU die er echt behoefte aan hebben. Het Europees garantiefonds is het derde van de vangnetten waarover de Raad overeenstemming had bereikt. We moedigen de lidstaten aan om maximaal gebruik te blijven maken van de drie crisisinstrumenten om hun werkenden en bedrijven te ondersteunen.”
In april 2020 heeft de Europese Raad als onderdeel van de algemene reactie van de EU op de uitbraak van het coronavirus zijn goedkeuring gehecht aan de oprichting van een Europees garantiefonds (“het garantiefonds”), dat door de EIB-groep wordt beheerd. Het is een van de drie vangnetten waarover de Europese Raad overeenstemming had bereikt om de economische gevolgen voor werknemers, bedrijven en landen te beperken. Tot dusver hebben de EIB en het EIF in het kader van het garantiefonds in totaal 17,8 miljard euro aan projecten goedgekeurd, wat naar verwachting zal leiden tot ongeveer 143,2 miljard euro in totaal aan vrijgemaakte investeringen.
Na de aanmelding door de deelnemende lidstaten op 14 december 2020 heeft de Commissie op grond van de EU-staatssteunregels toestemming verleend voor de oprichting van het garantiefonds, de bijdragen aan het fonds door (op dat moment) 21 deelnemende lidstaten en de downstreammaatregelen in de vorm van garanties voor schuldinstrumenten (zoals leningen). Op 16 april 2021 heeft de Commissie op grond van de EU-staatssteunregels toestemming verleend voor de deelname van Slovenië aan het garantiefonds en zijn relatieve bijdrage in de vorm van garanties voor schuldinstrumenten. Het garantiefonds verstrekt ook garanties voor eigenvermogensinstrumenten, die echter buiten het toepassingsgebied van het besluit van december 2020 vallen.
Het nieuwe product in het kader van het garantiefonds
De 22 deelnemende lidstaten hebben bij de Commissie op grond van de EU-staatssteunregels aanmelding gedaan van de invoering van een nieuw synthetisch securitisatieproduct dat door het garantiefonds moet worden uitgevoerd. De volledige aanmelding, met de formele aanmelding van de laatste deelnemende lidstaat, is op 9 augustus 2021 ontvangen.
Synthetische securitisatie is een financiële techniek waarbij een initiërende entiteit (bv. een bank) een pool van bestaande activa identificeert (bv. een leningenportefeuille) die zij op haar balans aanhoudt, tranches met verschillende risico-/rendementsprofielen creëert ten opzichte van die pool, en vervolgens een deel van het uit de pool voortvloeiende risico overdraagt door protectie voor een bepaalde tranche te kopen (bijvoorbeeld door een garantie voor de desbetreffende risicotranche te verkrijgen) van een protectiegever. Als tegenprestatie betaalt de initiërende entiteit een premie aan de protectiegever.
In het kader van het nieuwe instrument zal de EIB-groep, die als protectiegever optreedt, een financiële intermediair protectie verschaffen in de vorm van een garantie voor een specifieke risicotranche van een portefeuille bestaande activa, op voorwaarde dat de portefeuille in kwestie voldoet aan bepaalde vereisten inzake maximumomvang en alleen renderende blootstellingen omvat. In ruil voor het verstrekken van de garantie zal de EIB-groep de financiële intermediair een gesubsidieerde garantievergoeding in rekening brengen.
De financiële intermediair zal het financiële voordeel dat uit de transactie voortvloeit, zoveel mogelijk moeten doorgeven aan de uiteindelijke begunstigden van het nieuwe instrument, d.w.z. aan kmo's/mkb'ers die nieuwe leningen zullen ontvangen. De financiële intermediair zal verplicht zijn het toetsingsvermogen dat dankzij de garantie van het garantiefonds is vrijgekomen, te gebruiken voor de opbouw van een nieuwe pool van activa (bv. een portefeuille van leningen) om aan de liquiditeitsbehoeften van kmo's/mkb'ers te voldoen, waarbij bepaalde voorwaarden inzake de risico's, het volume en de looptijd van de nieuwe leningen in acht moeten worden genomen. Daarenboven zullen de voorwaarden van elke transactie ook stimulansen voor de financiële intermediair omvatten om nieuwe leningen te verstrekken.
Het nieuwe product heeft tot doel de financiële intermediairs aan te moedigen nieuwe, risicovollere leningen intermediairs aan kmo's/mkb'ers te verstrekken. Het doel is kredietverleningscapaciteit van financiële intermediairs vrij te maken en te voorkomen dat zij hun middelen verschuiven naar activa met een lager risico in plaats van leningen aan kmo's/mkb'ers te verstrekken. Het risico dat een dergelijke verschuiving zich voordoet, is reëel gezien de economische crisis ten gevolge van de coronapandemie, die naar verwachting zal leiden tot lagere ratings in de bestaande leningenportefeuilles van de financiële intermediairs waardoor die intermediairs hoger toetsingsvermogen moeten aanhouden.
De beoordeling van staatssteun door de Commissie
De Commissie heeft het nieuwe synthetische securitisatieproduct getoetst aan artikel 107, lid 3, punt b), van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU). Op grond van die bepaling kan de Commissie toestemming geven voor staatssteunmaatregelen die lidstaten toepassen om een ernstige verstoring in hun economie op te heffen.
De Commissie heeft geconcludeerd dat het synthetische securitisatieproduct zal bijdragen tot het beheersen van de economische gevolgen van het coronavirus in de 22 deelnemende lidstaten. De maatregel is noodzakelijk, passend en evenredig om een ernstige verstoring in de economie van een lidstaat op te heffen, overeenkomstig artikel 107, lid 3, onder b), VWEU.
Op basis hiervan heeft de Commissie op grond van de EU-staatssteunregels haar goedkeuring gehecht aan de garanties van het garantiefonds voor synthetische securitisatietranches.
Achtergrond
Het garantiefonds is bedoeld om op gecoördineerde wijze in heel Europa tegemoet te komen aan de financieringsbehoeften van Europese ondernemingen (voornamelijk kmo's/mkb'ers) die naar verwachting op lange termijn levensvatbaar zijn, maar die in de huidige crisis met moeilijkheden kampen. Door het kredietrisico over alle deelnemende lidstaten te spreiden, kan het totale effect van het garantiefonds worden gemaximaliseerd, terwijl de gemiddelde kosten van het garantiefonds aanzienlijk lager liggen dan de kosten van nationale regelingen.
Alle lidstaten hebben de mogelijkheid om aan het garantiefonds deel te nemen. Tot dusver hebben 22 lidstaten besloten deel te nemen aan en gezamenlijk garant te staan voor de verrichtingen van het garantiefonds. Zij nemen deel aan de beheer van het garantiefonds via het zogenaamde comité van contribuanten, dat over het gebruik van de garantie beslist. De deelnemende lidstaten zijn België, Bulgarije, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Italië, Kroatië, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Slovenië, Slowakije, Spanje en Zweden.
Wanneer zich een bijzonder ernstige economische situatie voordoet - zoals momenteel in alle lidstaten het geval is als gevolg van de uitbraak van het coronavirus die blijft duren - bieden de EU-staatssteunregels de lidstaten de mogelijkheid steun te verlenen om een ernstige verstoring in hun economie op te heffen. Artikel 107, lid 3, punt b), VWEU voorziet in die mogelijkheid.
De Commissie heeft op 19 maart 2020 een tijdelijk steunkader aangenomen waarmee de lidstaten maximaal gebruik kunnen maken van de flexibiliteit die de staatssteunregels bieden om de economie te stutten bij deze uitbraak van het coronavirus.
Het tijdelijke steunkader biedt een aanvulling op de vele andere mogelijkheden die lidstaten nu reeds hebben om, met inachtneming van de EU-staatssteunregels, de sociaal-economische impact van de uitbraak van het coronavirus op te vangen. Op 13 maart 2020 heeft de Commissie een mededeling over een gecoördineerde economische respons op de uitbraak van COVID-19 aangenomen, waarin deze mogelijkheden worden uiteengezet. Lidstaten kunnen bijvoorbeeld algemeen geldende wijzigingen doorvoeren ten gunste van bedrijven (bv. betalingsuitstel voor belastingen of subsidiëring van werktijdverkorting in alle sectoren). Die wijzigingen vallen niet onder de staatssteunregels. Ook kunnen zij bedrijven compenseren voor geleden schade wanneer die schade het gevolg is van en rechtstreeks veroorzaakt is door de uitbraak van het coronavirus.
Het tijdelijke steunkader zal van kracht blijven tot eind december 2021. Om de nodige rechtszekerheid te garanderen, zal de Commissie vóór die datum nagaan of het steunkader moet worden verlengd.
De niet-vertrouwelijke versie van het besluit komt, zodra eventuele vertrouwelijkheidskwesties zijn opgelost, onder zaaknummers SA.63422-SA.63443 beschikbaar in het staatssteunregister op de website van DG Concurrentie van de Commissie.
Meer informatie over het tijdelijke steunkader en over andere maatregelen die de Commissie heeft genomen om de economische impact van de coronapandemie op te vangen, is hier te vinden.