Artikel 48: Ondertekening benoemings- en ontslagbesluiten ministers en staatssecretarissen
Het koninklijk besluit waarbij de minister-president wordt benoemd, wordt mede door hem ondertekend. De koninklijke besluiten waarbij de overige ministers en de staatssecretarissen worden benoemd of ontslagen, worden mede door de minister-president ondertekend.
In andere talen:
Inhoudsopgave van deze pagina:
De minister-president mede-ondertekent zijn eigen benoemingsbesluit. Dat betekent dus dat hij zelf verantwoordelijk is voor zijn eigen benoeming. Hij ondertekent ook de benoemings- en onstlagbesluiten van de overige ministers en staatssecretarissen. Daarmee wordt de verantwoordelijkheid van de minister-president voor zijn aandeel in de vorming van het kabinet onderstreept.
Na een kabinetsformatie leest de minister-president tijdens de vergadering van de Tweede Kamer de regeringsverklaring voor. Hij doet daarbij verslag over zijn aandeel in de kabinetsformatie. Het wordt wel als een gemis gezien dat de informateur, de niet geslaagde formateur en de formateur die zelf buiten het kabinet blijft, niet ter verantwoording kunnen worden geroepen. Ook kan men zich afvragen of de verantwoording voor het handelen van de Koning waterdicht is geregeld,
Het besluit waarbij de minister-president wordt benoemd wordt mede door de nieuwe minister-president ondertekend. Dit accentueert zijn positie.
In de Grondwet wordt voorts de verantwoordelijkheid van de minister-president voor het optreden van een nieuw kabinet onderstreept, doordat is bepaald dat ook de besluiten waarbij de overige ministers en de staatssecretarissen worden benoemd mede door hem worden ondertekend (artikel 48).
De Koning en de minister-president ondertekenen het koninklijk besluit waarin staat wie de minister-president en wie de ministers en staatssecretarissen worden. Zij ondertekenen ook het koninklijk besluit waarin de minister-president en de ministers en de staatssecretarissen ontslag krijgen.
Uitleg
In het vorige artikel stond dat de Koning niet zelfstandig beslissingen mag nemen. En dat dus ook een minister of een staatssecretaris zijn handtekening moet zetten.
In dit artikel staat dat de minister-president het koninklijk besluit ondertekent, waarin staat wie de minister-president, de ministers en de staatssecretarissen worden. Hij doet dat ook met het koninklijk besluit waarin ze ontslag krijgen.
Hieruit blijkt de bijzondere positie van de minister-president. Hij is niet zomaar een minister. Hij is de baas van de ministers en staatssecretarissen. Of beter: de voorzitter van de ministerraad.
In 2008 heeft prof. dr. C.A.J.M. Kortmann een voorstel gedaan voor een "goede grondwet die inzichtelijk en bij de tijd is". Voor dit artikel deed hij de volgende suggestie:
Artikel 12.3
Regeringsbesluiten worden ondertekend door een of meer ministers
-
De kabinetsformatie
Na elke Tweede Kamerverkiezing of na de val van een kabinet, begint het proces van de formatie van een nieuw kabinet. Doel van de kabinetsformatie is een kabinet te vormen dat enerzijds kan rekenen op steun van de meerderheid van de Tweede Kamer en anderzijds tot een gezamenlijk beleid kan komen. De Grondwet is vrij bescheiden wat betreft de kabinetsformatie. Slechts de artikelen 43 en 48 van de Grondwet spreken over de vorming van een kabinet: ministers en staatssecretarissen worden bij koninklijk besluit benoemd.
-
Kabinetsformaties sinds 1945
In de periode 1945 tot en met 2022 zijn er zo'n 30 formaties geweest. Een formatie vindt in de regel elke vier jaar plaats, maar soms worden er nieuwe verkiezingen uitgeschreven na een val van een kabinet. Dit was bijvoorbeeld het geval in 1982 na de val van het kabinet-Van Agt II of in 2012 na de val van het Kabinet-Rutte I.