Bijlage. Reglement, Letter E, behoorende tot Titul IX. Van de wijze van Herziening der Staatsregeling.

De procedure voor de herziening van de Staatsregeling:

  • Er is voorzien in de mogelijkheid om periodiek - om de vijf jaar - de Staatsregeling te wijzigen
  • Het initiatief voor wijziging van (onderdelen uit) de Staatsregelen ligt uitsluitend bij (1) het Vertegenwoordigend Lichaam, of (2) een burgerinitiatief (15.000 handtekeningen). Deze formuleren welk(e) artikel(en) zij gewijzigd willen zien.
  • Wanneer het initiatief genomen is, kiezen groepen van vier districts-vergaderingen leden ("Reviseurs") van een Commissie tot Herziening van de Staatsregeling. De eisen die aan een reviseur worden gesteld lijken onwerkbaar: hij mag geen openbaar ambt hebben bekleed.
  • De Commissie vergadert maximaal vier maanden, in Utrecht, en legt de Eed af. Het mandaat van deze Commissie is een advies uit te brengen voorgestelde wijzigingen (door het Vertegenwoordigend Lichaam of het burgerinitiatief). De Commissie besluit het werk met een verslag, waarin het motiveert waarom bepaalde artikelen wel/niet zijn gewijzigd; het Uitvoerend Bewind publiceert dit verslag
  • Elk wijzigingsvoorstel wordt per referendum voorgelegd aan 'het volk' (in de praktijk: door bijeengekomen stemgerechtigden in Grond-Vergaderingen); op elke voorgestelde wijziging kan de kiezer 'voor' of 'tegen' stemmen.

Inhoudsopgave van deze pagina:

1: Bijeenroepen Grond-Vergadering in 1803 voor Herziening Staatsregeling

Tot het daarstellen, der Commissie van Herziening der Staatsregeling, zijn werkzaam alle de Grond-Vergaderingen in de geheele Republiek, welke ten dien einde worden opgeroepen, tegen den gewoonen dag der benoeminge van de Leden des Vertegenwoordigenden Lichaams, in den Jaare 1803.

2: Verkiezing Leden Herzieningscommissie

Elk Viertal van naast aan elkander liggende Districten kiest  één Lid, en  éénen Plaatsvervanger, tot deze Commissie.

Zo er een overschot mogt zijn van meer dan één District, word daardoor mede een Lid en Plaatsvervanger benoemd, doch, slechts één District overschietende, word hetzelve gevoegd bij het naastgelegen Viertal.

3: Benoeming Reviseur, Kiezer en Plaatsvervanger

Elke Grond-Vergadering benoemt éénen Reviseur, en vervolgends éénen Kiezer ter Districts-Vergadering, en deszelfs Plaatsvervanger, alles op dezelfde wijze; als, omtrend de Leden van het Vertegenwoordigend Lichaam (TITUL II, en Reglement, Lett. A.) is bepaald.

4: Eisen aan Reviseur en Plaatsvervanger

De vereischten van eenen Reviseur, en deszelfs Plaatsvervanger, zijn, dat hij stembevoegd Burger, ten vollen dertig jaaren oud zij, zederd de laatste tien jaaren Inwooner der Republiek, of, elders geboren, zederd de laatste vijftien jaaren; en bovendien geene ambten, noch posten van eenig bestuur, bekleedende.

5: Districts-Vergadering na gedane Verkiezing

Op den tweeden dag, na de gedane verkiezing, komen de gezamenlijke Kiezers der Grond-Vergaderingen, in de daartoe vastgestelde Hoofdplaatsen, bijéén, tot het houden een er Districts-Vergadering.

6: Verkiezing één Reviseur uit vier Districten

In deze Districts-Vergadering, welke mede gehouden word volgends het Reglement, Letter A, word:

  • a. 
    Uit alle Geloofsbrieven der Kiezers, opgemaakt eene Lijst van de tot Reviseurs in dat District benoemde Persoonen, en agter ieders naam aangeteekend, door hoeveele Grond-Vergaderingen hij benoemd is geworden.
  • b. 
    En worden, bij loting, uit de aldaar aanwezige Kiezers, drie Persoonen benoemd, ten einde, op tijd en plaats, door de Wet vooraf bepaald, met een gelijk getal van Kiezers, uit elk der drie naastgelegen Districts-Vergaderingen, op dezelfde wijze gekozen, verder werkzaam te zijn tot het kiezen van éénen Reviseur en plaatsvervanger, uit de gezamenlijke en vereenigde Lijsten der vier zaamgevoegde Districten, op de wijze, ten aanzien der verkiezing van Leden tot het Vertegenwoordigend Lichaam (bij het Reglement, Letter A) voorgeschreven.

7: Gelastigden tot Vereenigde Vergadering ontvangen Lastbrief

Ten dien einde, ontvangen alle deze Gelastigden tot die vereenigde Vergadering eenen behoorlijken Lastbrief, met de Lijst van alle de benoemde Leden, volgends Art. 6, Letter a, opgemaakt, beiden onderteekend door den Voorzitter en Secretaris van hunne bijzondere Districts-Vergaderingen.

8: Mandaat, procedures voor Reviseurs en Plaatsvervangers

Ten aanzien van de alzoo gekozen wordende Reviseurs en Plaatsvervangers, is alles toepaslijk, wat bij het Reglement (Letter A, Tweede Afdeeling), omtrent de gekozenen tot het Vertegenwoordigend Lichaam is bepaald.

9: Kennisgeving aan Uitvoerend Bewind, benoeming Commissie van Herziening

Van de gedane keus wordt, door den Voorzitter dezer vereenigde Kiezers-Vergadering, aan het Uitvoerend Bewind, ten spoedigsten kennis gegeven.

Alle de berigten ingekomen, en de Geloofsbrieven van alle de gekozen Reviseurs en Plaatsvervangers door het Uitvoerend Bewind gewettigd zijnde (ten welken einde zij dezelven aan dat Bewind, binnen veertien Dagen na de gedaane verkiezing, inzenden) geeft Hetzelve van de benoeming der Commissie van Herziening, bij Publicatie, aan den Volke kennis, en bepaalt daarbij tevens den dag, op welken de Leden derzelve zig zullen moeten bevinden ter bestemde plaatse, om aldaar zitting te nemen.

Hiervan word aan elk der gekozen Reviseurs, of daarvoor optredende Plaatsvervangers, door dat Bewind mede aanschrijving gedaan.

10: Commissie van Herziening vergadert in Utrecht

De Commissie van Herziening vergadert binnen de Stad Utrecht.

11: Aanvang werkzaamheden, Voorzitter, Secretaris

Uiterlijk zes Weeken, na de gedane verkiezing, vangt de Commissie hare werkzaamheden aan, na, in handen van eenen Commissaris van het Uitvoerend Bewind, de gewoone Verklaaring, hoofd voor hoofd, te hebben afgelegd. Zij verkiest den Oudsten haarer Leden tot Vóórzitter, en eenen Secretaris uit haar midden.

12: Onafhankelijkheid Commissie van Herziening

De Commissie van Herziening ontvangt, geduurende den tijd haarer zitting, geene orders of bevelen van eenige Magt, hoegenoemd, betreklijk het onderwerp of de wijze haarer raadpleegingen.

Derzelver Leden zijn nimmer aanspraaklijk wegens hunne uitgebragte adviesen of besluiten. Zij kunnen op geen andere wijze, geduurende den tijd hunner zitting, in regten betrokken worden, dan de Leden van het Vertegenwoordigend Lichaam.

De Commissie woont, nimmer, eenige openbaare plegtigheden bij.

13: Regt van petitie door stembevoegde Burgers

Ieder stembevoegd Burger heeft het regt, geduurende de eerste Maand harer zitting, aan dezelve in te zenden zoodanige individueele, schriftlijk beredeneerde, en door hem eigenhandig onderteekende voordragten en bedenkingen, tot verbetering der Staatsregeling, als hij oordeelt nodig te zijn.

14: Behandeling petities

De Commissie slaat behoorlijk acht op alle deze bedenkingen, zoowel als op die, welke haar door de Leden van eenige openbaare Magt of Bewindvoerend Lichaam, binnen denzelfden tijd, worden toegezonden.

15: Behandeling strekt zich slechts uit tot de binnengekomen petities

Zij strekt haar onderzoek en besluit niet verder uit, dan tot zoodanig Gedeelte, Artikel, of Artikelen der Staatsregeling, waaromtrend haar eenige bedenkingen of voordragten, volgends Art. 13 en 14, zijn toegezonden.

16: Looptijd werkzaamheden

Binnen vier Maanden, na haare eerste zitting, eindigt de Commissie derzelver raadpleegingen, en zend, onverwijld, haar verslag, schriftelijk, en door haren Voorzitter en Secretaris onderteekend, aan het Uitvoerend Bewind.

17: Ontbinding Commissie

Terstond, na deze verzending, gaat de Commissie van Herziening uit één.

18: Daggeld, Reiskostenvergoeding

Ieder Lid van dezelve geniet, geduurende den tijd zijner zitting, een Dag-geld van tien Guldens, en, bij zijne aankomst en vertrek, drie Guldens, voor ieder Uur afstands zijner woonplaats van Utrecht, voor reiskosten en transport.

19: Motivatie Commissie bij wijzigingen Staatsregeling

Het verslag der Commissie aan het Uitvoerend Bewind toegezonden, volgends Art. 16, bevat eene duidlijke redactie van het door haar veranderd Gedeelte, Artikel, of Artikelen der Staatsregeling, of wel de redenen, waarom zij de voorgeslagen veränderingen niet goedkeurt.

20: Publicatie Herziene Staatsregeling

Het Uitvoerend Bewind doet dit verslag door den Druk gemeen maken, en vervaardigt, eene Publicatie, daartoe betreklijk.

21: Referendum

Hierna roept Hetzelve alle de Grond-Vergaderingen in de geheele Republiek op, om, op eenen bepaalden dag, ten minsten vier Weeken na de afkondiging, in Art. 20 gemeld, bij Ja of Neen, de door de Commissie van Herziening ontworpen veränderingen in de Staatsregeling, artikel voor artikel, goedtekeuren of aftekeuren.

22: Uitslag referendum

De uitslag der stemming, bij meerderheid, nevens het getal der voor en tegen gestemd hebbenden, in elke Grond-Vergadering, word behoorlijk in geschrifte gesteld, door den Voorzitter en Secretaris onderteekend, en onverwijld toegezonden aan het Uitvoerend Bewind.

23: Uitvoerend Bewind zend inkomende berigten naar Vertegenwoordigend Lichaam

Alle deze inkomende berigten zend het Uitvoerend Bewind aan het Vertegenwoordigend Lichaam.

24: Proclamatie uitslag referendum

Het Vertegenwoordigend Lichaam doet, door het Uitvoerend Bewind, ten spoedigsten, bij Proclamatie, aan den Volke bekend maaken den uitslag der stemming, bij meerderheid, van alle de Grond-Vergaderingen.

25: Herziene artikelen in Staatsregeling krijgen kragt van Wet

De alzoo goedgekeurde Artikelen der Staatsregeling hebben, oogenbliklijk, na derzelver afkondiging, kragt van Wet.

26: Bestaande Staatsregeling blijft minstens vijf jaar van kragt bij negatieve referendumuitslag

Alle, de voorgestelde veränderingen verworpen zijnde, blijft de Staatsregeling, voor den tijd van vijf volgende jaaren, bekragtigd.

27: Herzieningen Staatsregeling worden voorgesteld door het Vertegenwoordigend Lichaam; of door burgerinitiatief

Na verloop van dien tijd, en vervolgends van vijf tot vijf jaaren, kan 'er eene nieuwe Herziening der Staatsregeling plaats hebben, doch alleenlijk in deze twee gevallen:

  • a. 
    Dat het Vertegenwoordigend Lichaam, op een beredeneerd voorstel van de Eerste Kamer, door de Tweede Kamer goedgekeurd, verklaart de noodzaaklijkheid der herziening van één of meer Artikelen der Staatsregeling.

    De drie lezingen van zoodanig voorstel geschieden, in elke der beide Kamers, van tien tot tien dagen, telkens. Tot het opmaaken van een besluit dienaan¬gaande, word in iedere Kamer vereischt de volstrekte meerderheid van stemmen van alle derzelver Leden, daartoe vooraf uitdruklijk opgeroepen.

    Een zoodanig voorstel der Eerste Kamer kan door de Tweede Kamer niet verworpen worden, dan met eene meerderheid van twee derden van het volle getal harer Leden.

  • b. 
    Of wel, dat vijftien duisend stembevoegde Burgers, binnen de zes laatste Maanden van het tiende, vijftiende, of twintigste Jaar enz., zich, met individueele en geteekende voordragten, tot verandering van hetzelfde Artikel of Artikelen der Staatsregeling, hebben vervoegd bij het Vertegenwoordigend Lichaam. Deze voordragten moeten duidlijk aanwijzen het Artikel of de Artikelen, waarin men verändering begeert, en de voorgeslagen verändering zelve. Voords, moeten dezelven bekragtigd zijn met een getuigenis der Gemeente-Bestuuren, aangaande de stembevoegdheid van derzelver Teekenaaren.

28: Stemprocedure bij voorgestelde herziening Staatsregeling

Eén van beiden, of ook beide deze gevallen plaats hebbende, doet liet Vertegenwoordigend Lichaam, door het Uitvoerend Bewind, daarvan, bij Publicatie, aan den Volke kennis geven, en alle de Grond-Vergaderingen in de Republiek, tegen zekeren bepaalden dag, oproepen, om van art. tot art. te beslissen, of de Herziening al of niet zal plaats hebben.

29: Referendum na stemmingen in Grond-Vergaderingen

De uitslag der stemming word, wederom, door den Voorzitter van elke Grond-Vergadering, aan het Uitvoerend Bewind toegezonden, en uit alle de ingekomen berigten, door hetzelve opgemaakt de beslissende uitspraak des Volks, waarvan aan het Vertegenwoordigend Lichaam, en aan het Volk, bij Publicatie, ten spoedigsten word kennis gegeven.

30: Geen referendum als meerderheid Grond-Vergaderingen tegen Herziening is

Zoo de meerderheid der Grond-Vergaderingen verklaart, dat 'er geene Herziening zal plaats hebben, blijft de Staatsregeling voor vijf volgende jaaren vastgesteld.

31: Grond-Vergaderingen benoemen Reviseurs

Zoo die meerderheid eene Herziening begeert, worden de Grond-Vergaderingen opgeroepen, om, op den dag, jaarlijks tot het verkiezen van nieuwe Leden voor het Vertegenwoordigend Lichaam bepaald, tevens Reviseurs te benoemen, op de wijze, hierboven Art. 1-8 i voorgeschreven.

32: Werkzaamheden Commissie van Herziening en referendum

Voords word, in dit geval, nauwkeurig in acht genomen alles, wat boven (Art. 9-24 i) is verordend; alleen met dit onderscheid, dat de Commissie van Herziening, als nu, geen andere Artikelen der Staatsregeling mag in overweging nemen, dan die, welken, volgends Art. 20, bij Publicatie, aan den Volke zijn voorgedragen.